Σε έναν στενότερο κύκλο παραγωγών, που όμως θα έχουν τα χαρακτηριστικά «πραγματικών» επαγγελματιών του χώρου, με αντίστοιχη οργάνωση των μονάδων τους, στοχεύουν τα νέα Σχέδια Βελτίωσης, βάζοντας στο «παιχνίδι» των κριτηρίων επιλεξιμότητας τον τζίρο της εκμετάλλευσης και τον ορισμό του επαγγελματία αγρότη.
Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις πρέπει να έχουν τυπική απόδοση μεγαλύτερη από 8.000 ευρώ
Ο προφανής στόχος είναι να επιτευχθεί καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων και να μείνουν εκτός έργα που κρίνεται ότι δε συγκεντρώνουν πολλές πιθανότητες να ολοκληρωθούν με επιτυχία. Το «κλειδί» βρίσκεται στα αυστηρότερα προαπαιτούμενα που προβλέπονται στη Δράση 4.1.1., που αφορά τις επενδύσεις ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της εκμετάλλευσης. Ειδικότερα:
- Προκειμένου κάποιος να έχει δικαίωμα ένταξης στο Μέτρο 4.1.1. δεν αρκεί απλά να είναι ενεργός αγρότης (δηλαδή απλά να υποβάλει δήλωση ΟΣΔΕ) αλλά να είναι και επαγγελματίας αγρότης. Όπως γίνεται κατανοητό, στην εξίσωση μπαίνει και ο νέος ορισμός που ετοιμάζει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (σημειωτέον ότι η «αυστηροποίηση του ορισμού του επαγγελματία αγρότη» προβλέπεται και στις μνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας).
- Παράλληλα, επιλέξιμες είναι οι εκμεταλλεύσεις με τυπική απόδοση πάνω από 8.000 ευρώ. Η «τυπική απόδοση» αντιπροσωπεύει την αξία των προϊόντων του παραγωγού στην πύλη της εκμετάλλευσής του και προκύπτει από τη δήλωση ΟΣΔΕ (όπου δηλώνεται ο αριθμός των στρεμμάτων ή των ζώων) και τις τιμές από τους πίνακες του Δικτύου Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης (όχι δηλαδή τις «πραγματικές» τιμές παραγωγού) και οι οποίες διαφοροποιούνται όχι μόνο ανά καλλιέργεια, αλλά και ανά Περιφέρεια.
Στο ΠΑΑ 2014-2020 αναφέρεται χαρακτηριστικα ότι δικαιούχοι του Μέτρου 4.1.1. είναι «γεωργοί που κατέχουν την ιδιότητα του ενεργού γεωργού και που επιπλέον είναι είτε επαγγελματίες αγρότες είτε νέοι γεωργοί είτε νομικά πρόσωπα με κύρια δραστηριότητα την άσκηση της γεωργίας. Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις πρέπει να έχουν τυπική απόδοση μεγαλύτερη από 8.000 ευρώ. Ειδικά για την υλοποίηση συλλογικών επενδύσεων, είναι επιλέξιμες οι ομάδες παραγωγών».
Σύμφωνα με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, περισσότερες από τις μισές εκμεταλλεύσεις της χώρας μπορούν να ενταχθούν δεδομένου ότι η τυπική απόδοση μιας μέσης εκμετάλλευσης στη χώρα μας είναι τα 9.267 ευρώ, ενώ αυτές με απόδοση από 8.000 ευρώ έως 25.000 ευρώ ξεπερνούν ως ποσοστό το 50%. Στην πράξη, ωστόσο, αποδεικνύεται ότι για ορισμένες τουλάχιστον καλλιέργειες το «κατώφλι» των 8.000 ευρώ είναι αρκετά υψηλό έως και… απαγορευτικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ελαιοποιήσιμες ελιές, όπου η τυπική απόδοση –με βάση τα στοιχεία του ΔΙΓΕΛΠ– στην Πελοπόννησο, την Ήπειρο και τις Ιόνιες νήσους είναι 144,1 ευρώ ανά στρέμμα και στην Κρήτη στα 173,9 ευρώ ανά στρέμμα. Κάτι που σημαίνει ότι, στην πρώτη περίπτωση απαιτούνται τουλάχιστον 56 στρέμματα και στην δεύτερη τουλάχιστον 46 στρέμματα προκειμένου μια εκμετάλλευση να «πιάσει» το όριο των 8.000 ευρώ. Ωστόσο η πλειοψηφία των εκμεταλλεύσεων του είδους κυμαίνεται μεταξύ 30 και 40 στρεμμάτων.
Ποσά και ποσοστά ενίσχυσης
Στο μέτρο μπορούν να ενταχθούν επενδυτικά σχέδια έως 500.000 ευρώ ή έως 2 εκατ. ευρώ, εφόσον πρόκειται για συλλογικές επενδύσεις, με το ποσοστό της ενίσχυσης να φτάνει το 50% για τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές, το 40% για τις λοιπές και το 75% για τα μικρά νησιά του Αιγαίου.
Τα παραπάνω ποσοστά προσαυξάνονται κατά 20% (μέγιστο μέχρι 75%) για τους νέους γεωργούς, για συλλογικές επενδύσεις και ολοκληρωμένα επενδυτικά σχέδια με περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικά ή άλλα μειονεκτήματα και σε επενδύσεις που συνδέονται με τις ενισχύσεις για τη γεωργία, το περιβάλλον, το κλίμα και τη βιολογική γεωργία.
Προτεραιότητα σε οπωροκηπευτικά, αιγοπροβατοτροφία και ζωοτροφές
Έως 10% το ποσοστό ενίσχυσης για την αγορά γης
Για πρώτη φορά στις ενισχυόμενες δαπάνες των Σχεδίων –πέρα από εκείνες που αφορούν τα τρακτέρ και τα αγροτικά μηχανήματα– συγκαταλέγεται και η αγορά γης, ενώ δίνεται προτεραιότητα σε επενδυτικά σχέδια που σχετίζονται με την αιγοπροβατοτροφία, τα οπωροκηπευτικά και τις ζωοτροφές. Αναλυτικά, το μέτρο 4.1.1. καλύπτει:
- Αγορά γης (σε ποσοστό έως 10 % του συνολικού κόστους της επένδυσης και, για τις περιπτώσεις που συµπεριλαµβάνονται εγκαταλελειµµένες εγκαταστάσεις, έως 15%)
- Ανέγερση, επέκταση, εκσυγχρονισµό γεωργικών κτηρίων.
- Αγορά, µεταφορά και εγκατάσταση καινούργιου µηχανολογικού και λοιπού εξοπλισµού
- Αγορά, µεταφορά και εγκατάσταση πολυετών φυτειών
- Περίφραξη και διαµόρφωση αγροτεµαχίων
- Αγορά καινούργιου µελισσοκοµικού και ανθοκοµικού αυτοκινήτου
- Γενικές Δαπάνες (όπως αµοιβές για τη σύνταξη και υποβολή αίτησης στήριξης και αίτησης πληρωµής, αµοιβές µηχανικών, συµβούλων καθώς και αµοιβές για την έκδοση αναγκαίων αδειοδοτήσεων).
Το ποσοστό της ενίσχυσης φτάνει το 50% για τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές
Από του χρόνου τα μέτρα για γεωτρήσεις και ΑΠΕ
Έως 150.000 ευρώ για μικρά φωτοβολταϊκά
Σε δυο ξεχωριστά μέτρα, δηλαδή στα 4.1.2 και 4.1.3 –που πάντως αναμένεται να «τρέξουν» από το νέο έτος– εντάσσονται οι επενδύσεις που έχουν να κάνουν με την εξοικονόμηση νερού και την αύξηση της ενεργειακής αυτονομίας της εκμετάλλευσης αντίστοιχα.
Κοινό στοιχείο είναι ότι ο ενδιαφερόμενος δε χρειάζεται να εμπίμπτει στον ορισμό του «επαγγελματία αγρότη», αλλά απλά να είναι ενεργός αγρότης. Και στις δύο δράσεις, το συνολικό ύψος του σχεδίου δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 150.000 ευρώ, τα 500.000 ευρώ για το σύνολο των δράσεων του υπομέτρου 4.1. και τα 2 εκατ. ευρώ εφόσον πρόκειται για συλλογικές επενδύσεις.
Το ποσοστό της ενίσχυσης φτάνει το 50% για τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές, το 40% για τις λοιπές και το 75% για τα μικρά νησιά του Αιγαίου. Όπως και στο 4.1.1, υπάρχει προσαύξηση 20% (μέγιστο έως 75%) για τους νέους γεωργούς, για συλλογικές επενδύσεις και ολοκληρωμένα σχέδια σε περιοχές με φυσικά ή άλλα μειονεκτήματα και σε επενδύσεις που συνδέονται με τις ενισχύσεις για τη γεωργία, το περιβάλλον, το κλίμα και τη βιολογική γεωργία.
Στο 4.1.2, η λίστα με τις επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνει:
- Αγορά, μεταφορά και εγκατάσταση νέου μηχανολογικού εξοπλισμού με στόχο την εξοικονόμηση ύδατος,
- Επενδύσεις στις έγγειες βελτιώσεις,
- Αμοιβές συμβούλων, μελετητών και έκδοσης αδειών.
Το 4.1.3 καλύπτει δαπάνες για:
- Αγορά, μεταφορά και εγκατάσταση νέου μηχανολογικού εξοπλισμού διαχείρισης αποβλήτων
- Κατασκευή εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων, υποπροϊόντων και υπολειμμάτων.
- Αγορά, μεταφορά και εγκατάσταση νέου μηχανολογικού εξοπλισμού για τη χρήση ΑΠΕ για την κάλυψη αναγκών της εκμετάλλευσης (εξαιρείται η βιομάζα)
- Αμοιβές συμβούλων, μελετητών και έκδοσης αδειών.
Γιάννης Τσατσάκης
