Άρωμα… βανίλιας έχει το μέλλον της Ένωσης Κιάτου

Ομάδα παραγωγών και συσκευαστήριο για το φημισμένο φασόλι του Φενεού ετοιμάζει ο συνεταιρισμός

Νέα εποχή για την Ένωση Κιάτου

Στο γήπεδο των οσπρίων ετοιμάζεται να παίξει η Ένωση Κιάτου, διευρύνοντας τις δραστηριότητές της και ποντάροντας στο βαρύ χαρτί που ακούει στο όνομα «Βανίλια Φενεού».

Πρόκειται για το φημισμένο, μικρόσπερμο φασόλι που καλλιεργείται στο οροπέδιο του Φενεού και από το 2012 ανήκει στην «οικογένεια» των προστατευόμενων του κοινοτικού μητρώου ΠΟΠ-ΠΓΕ. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, η διάθεσή του στην αγορά επαφιόταν κατά κύριο λόγο στην ατομική προσπάθεια και τη –μικρή– διαπραγματευτική δύναμη του κάθε παραγωγού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την τιμή και την υπεραξία του προϊόντος.

Εκτός από τις βανίλιες Φενεού, η ομάδα θα «αγκαλιάζει» και τα υπόλοιπα όσπρια (κυρίως γίγαντες και φακές) που καλλιεργούνται στην περιοχή, με ιδιαίτερο βάρος να δίνεται στη φάβα

Αυτό το κενό επιχειρεί να καλύψει τώρα η Ένωση Κιάτου, προχωρώντας αρχικά στην ίδρυση ομάδας παραγωγών και, εν συνεχεία, στη δημιουργία ενός συσκευαστηρίου με στόχο την διάθεση επώνυμου προϊόντος. Το εγχείρημα, στο οποίο θα εμπλακούν περί τους 200 καλλιεργητές, αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2017 και αυτό το διάστημα η Ένωση βρίσκεται εν αναμονή της οριστικοποίησης του νέου νομοθετικού πλαισίου για τις Ομάδες Παραγωγών, προκειμένου να προχωρήσει στα επόμενα βήματά της.

Εκτός από τις βανίλιες Φενεού, η ομάδα θα «αγκαλιάζει» και τα υπόλοιπα όσπρια (κυρίως γίγαντες και φακές) που καλλιεργούνται στην περιοχή, με ιδιαίτερο βάρος να δίνεται στη φάβα Φενεού, για την οποία έχει ήδη υποβληθεί αίτημα αναγνώρισης ως προϊόν με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν στην «ΥΧ»  ο υπεύθυνος επιδοτήσεων, Γιάννης Θεοδώρου και ο γεωπόνος της Ένωσης, Δημήτρης Βλάχος, οι καλλιεργούμενες με όσπρια εκτάσεις φτάνουν τα 5.200 στρέμματα, εκ των οποίων 1.200 στρέμματα με βανίλιες και 2.000 στρέμματα με φάβα.

Branding, το μεγάλο στοίχημα

Όπως επισημάνθηκε στην «ΥΧ» κατά την επίσκεψη στις εγκαταστάσεις της ΕΑΣ, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ΟΕΦ που υλοποιεί σε συνεργασία με την

Άρωμα βανίλιας έχει το μέλλον της Ένωσης Κιάτου
Aπό αριστερά, ο υπεύθυνος επιδοτήσεων, Γιάννης Θεοδώρου και ο γεωπόνος της Ένωσης, Δημήτρης Βλάχος

εταιρεία «Foodstandard», οι νέες επενδύσεις στα όσπρια αλλά και το τυποποιητήριο ελαιλάδου, που βρίσκεται στα σκαριά εντάσσονται στο νέο business plan της Ένωσης. Το σχέδιο προβλέπει εξορθολογισμό δαπανών, μείωση λειτουργικών εξόδων και συγκρότηση ομάδων παραγωγών για τη δημιουργία branding για όλα τα προϊόντα που παράγουν τα μέλη της, με το επόμενο μεγάλο στοίχημα της οργάνωσης να αφορά τη σουλτανίνα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, από το 1997, η ΕΑΣ έχει θέσει σε λειτουργία ομάδα παραγωγών στα οπωροκηπευτικά, με βασική δραστηριότητα το βιομηχανικό βερίκοκο –το οποίο διατίθεται σε γνωστές μεταποιητικές επιχειρήσεις όπως Κρόνος, ΕΛΒΑΚ, Δαναϊς)– και τη σταφίδα. Τα δύο προϊόντα συνεισέφεραν 1,5 εκατ. ευρώ στον συνολικό τζίρο της Ένωσης για το 2015, ενώ οι μέσες τιμές τους διαμορφώθηκαν στα 55 λεπτά το κιλό για το βερίκοκο και στα 75 λεπτά το κιλό για τη σταφίδα. Τα πρώτα, ωστόσο, υπέστησαν σημαντικό πλήγμα από το χαλάζι το περασμένο καλοκαίρι, με αποτέλεσμα να καταστραφεί πάνω από το 50% της παραγωγής.

Δεν έκλεισαν οι πληγές της «Πασχάλης – Κρέτα»

Αν και ο νομός διαθέτει διόλου ευκαταφρόνητη παραγωγή κηπευτικών και εσπεριδοειδών, όπως μας ανέφερε ο κ. Βλάχος, οι περισσότεροι καλλιεργητές είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί όσον αφορά την ενασχόληση με τα νωπά φρούτα, κυρίως λόγω του σοκ που προκάλεσε στην περιοχή η κατάρρευση της «Πασχάλης-Κρέτα» ΑΕ (αφήνοντας πίσω της υψηλά χρέη) αλλά και τα λουκέτα σε άλλες επιχειρήσεις του κλάδου που ακολούθησαν. «Σχεδόν το 75% των επιχειρήσεων με φρούτα και λαχανικά στην περιοχή έχει κλείσει», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Ο ίδιος πρόσθεσε, πάντως, ότι «το ιδιαίτερα ενθαρρυντικό είναι ότι υπάρχουν αρκετοί νέοι αγρότες που έχουν μπει τα τελευταία χρόνια στο παιχνίδι της παραγωγής, ένας μεγάλος αριθμός δε εξ αυτών έχει ενταχθεί και σε προγράμματα. Μόνο το 2014 είχαμε 170 νέους παραγωγούς στην περιοχή».

«Αγκάθι» για τη σταφίδα η μικρή παραγωγή

Η μικρή σε όγκους παραγωγή και η απουσία ποικιλίας προϊόντων, σύμφωνα με τον κ. Βλάχο, είναι αυτή τη στιγμή τα σημαντικότερα εμπόδια στη δημιουργία μακροχρόνιων εξαγωγών συνεργασιών για τη σταφίδα, καθώς, παρά την ποιοτική υπεροχή της τελευταίας, οι ξένες αλυσίδες ζητούν κάλυψη όλον τον χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, η Ένωση Κιάτου καταφέρνει να διατηρεί μια σημαντική εξαγωγική ροή προς την Αγγλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και τις σκανδιναβικές χώρες.

Σημειωτέον ότι στην περιοχή αρκετοί παραγωγοί «πειραματίζονται» τα τελευταία χρόνια με νέες ποικιλίες επιτραπέζιων σταφυλιών όπως η Crimson Seedless, η Superior και η Prime (υπερπρώιμη, η συγκομιδή της γίνεται τις πρώτες μέρες του Ιουλίου και διοχετεύεται κυρίως στην εγχώρια αγορά).

H Ένωση Κιάτου έκλεισε το 2014 με τζίρο 4,054 εκατ. ευρώ, ενώ για το 2015 ο κύκλος εργασιών εκτιμάται ότι κυμάνθηκε στα 2,5 εκατ. ευρώ.

Το πλάνο εξορθολογισμού που εφαρμόζεται, έχει ήδη αρχίσει να φέρνει καρπούς καθώς, όπως μας επισημαίνετια αρμοδίως, η ρευστότητα της ΕΑΣ έχει επανέλθει σε προ τετραετίας επίπεδα. «Κύριο μέλημά μας είναι να στηρίξουμε τους παραγωγούς-μέλη μας και τα τοπικά προϊόντα, πραγματοποιώντας σωστά και προσεγμένα βήματα», τονίζουν πηγές της διοίκησης.

Η Ένωση αριθμεί σήμερα περί τα 4.000 μέλη και διαθέτει τέσσερα υποκαταστήματα (σε Κιάτο, Κρυονέρι, Καλλιάνους και Φενεό).

Στα σκαριά τυποποιητήριο ελαιολάδου

Με όχημα μια δυναμική ομάδα παραγωγών, ενταγμένων σε πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης, η Ένωση Κιάτου έχει πραγματοποιήσει, τα τελευταία χρόνια, σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση της βελτίωσης της ποιότητας του παραγόμενου ελαιολάδου.

Άρωμα βανίλιας έχει το μέλλον της Ένωσης Κιάτου
Ο πρόεδρος της Ένωσης Κιάτου, Κώστας Παπαβασιλείου

Κάτω από την «ομπρέλα» της δραστήριας συνεταιριστικής οργάνωσης στεγάζονται 261 ελαιοκαλλιεργητές, που αριθμούν συνολικά 4.443 στρέμματα και 93.167 ελαιόδεντρα. Το 95% της καλλιέργειας στην περιοχή «κατέχει» η πατρινή ελιά, με απόδοση 4 (κιλά καρπού) προς 1 (λίτρο ελαιολάδου), σύμφωνα με τον Παύλο Μπεκιάρη, παραγωγό και έναν εκ των υπευθύνων για τη λειτουργία του ενός από τα δύο ελαιοτριβεία που διαθέτει η Ένωση στον Μεγάλο Βάλτο (σ.σ. το άλλο βρίσκεται στην περιοχή του Σουλίου).

Όπως εξηγεί ο ίδιος, η εν λόγω ποικιλία είναι αρκετά «βολική» για τους παραγωγούς καθώς, μεταξύ άλλων, είναι αρκετά εύκολη στο μάζεμα. Παλαιότερα, υπήρχε στην περιοχή και σημαντική ποσότητα χονδροελιάς (λαδούσα), ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία των ελαιοκαλλιεργητών τής… γύρισαν την πλάτη, λόγω των διακυμάνσεων στην παραγωγή, ενώ ούτε η κορωνέικη αποδείχθηκε αρκετά δελεαστική, αφού η απόδοσή της είναι, σύμφωνα με τον κ. Μπεκιάρη, χαμηλότερη από εκείνη της πατρινιάς (5 προς 1 σε αναλογία καρπού – παραγόμενου ελαιολάδου).

Άρωμα βανίλιας έχει το μέλλον της Ένωσης ΚιάτουΤο ελαιοτριβείο του Μεγάλου Βάλτου έχει δυνατότητα επεξεργασίας 3 τόνων την ώρα, ωστόσο για την ώρα η Ένωση επιλέγει να το λειτουργεί σε χαμηλότερες… ταχύτητες, της τάξης των 2,1 τόνων την ώρα, ώστε να διασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή ποιότητα αλλά και να ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες βλάβης. Μπορεί να λειτουργεί και με χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ ο μηχανολογικός εξοπλισμός είναι τελευταίας τεχνολογίας και προέρχεται από τη γνωστή ιταλική εταιρεία Pieralisi. Η μονάδα διαθέτει μια μεγάλη δεξαμενή χωρητικότητας 17 τόνων και 5 μικρότερες του ενός τόνου, νούμερα που επαρκούν αυτή τη στιγμή, όμως «εφόσον κριθεί αναγκαία είμαστε ανά πάσα στιγμή έτοιμη να επενδύσουμε σε μεγαλύτερους αποθηκευτικούς χώρους», τονίζει ο κ. Μπεκιάρης.

Στο ελαιοτριβείο του Μεγάλου Βάλτου εμπιστεύονται κάθε χρόνο την παραγωγή τους πάνω από 100 ελαιοκαλλιεργητές. Οι παραγόμενες τη φετινή σεζόν ποσότητες ελαιολάδου κινήθηκαν στα επίπεδα των 200 τόνων (από 300 τόνους πέρυσι), αφού το χαλάζι έπληξε τα δέντρα της περιοχής. Η τιμή, αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τον κ. Μπεκιάρη, δεν ξεπερνά τα 2,90 ευρώ όταν στο αντίστοιχο περυσινό διάστημα βρισκόταν στα 3,20 ευρώ το κιλό.

Άρωμα βανίλιας έχει το μέλλον της Ένωσης Κιάτου«Στο χωριό μας, η ελαιοκαλλιέργεια εκτείνεται στα 500 στρέμματα και τα περισσότερα δέντρα είναι παλιά, αφού οι νέες φυτεύσεις είναι ελάχιστες», σημειώνει ο ίδιος, προσθέτοντας πως το γεγονός ότι τα περισσότερα αγροτεμάχια είναι μικρά –δεν ξεπερνούν τα 4-5 στρέμματα– λειτουργεί ανασταλτικά στις όποιες σκέψεις για πυκνή φύτευση. Η συλλογή του ελαιόκαρπου γίνεται με ραβδιστικά μηχανήματα, η δε δακοκτονία, όπως εξηγεί ο κ. Μπεκιάρης, «έχει καταργηθεί στην περιοχή εδώ και 15 χρόνια. Κάνουμε δολωματικά με παγίδες. Δε θέλουμε να επιβαρύνουμε ούτε τους παραγωγούς με περισσότερα έξοδα αλλά ούτε και την ποιότητα του ελαιολάδου».

Σήμερα, το ελαιόλαδο που παράγεται στα δύο ελαιοτριβεία εξάγεται στην Ιταλία, ωστόσο η Ένωση ήδη προγραμματίζει το «επόμενο βήμα», που έχει να κάνει με τη δημιουργία ενός ιδιόκτητου τυποποιητηρίου. Ο στόχος είναι το εγχείρημα να δρομολογηθεί εντός του 2017 και ενταχθεί σε ένα από τα νέα προγράμματα που θα τρέξουν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ.

Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα ΟΕΦ της ΕΑΣ Κιάτου, στο πλαίσιο των κανονισμών 611/2014 και 615/2014 της Επιτροπής για την τριετία 2015-2018, αποτελεί ολοκληρωμένο σχέδιο για την βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου ελαιολάδου. Ένας από τους βασικούς σκοπούς του είναι ο συντονισμός και η ενίσχυση του έργου των 261 ελαιοκαλλιεργητών-μελών της ΕΑΣ.

Η υλοποίηση των προβλεπόμενων ενεργειών έχει ήδη ξεκινήσει, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα στοχευμένων δράσεων, όπως:

  1. Ανάπτυξη και εφαρμογή συστήματος Ολοκληρωμένης Διαχείρισης
  2. Κατάρτιση των παραγωγών σε νέες τεχνικές καλλιέργειας
  3. Βελτίωση των συνθηκών καλλιέργειας, συγκομιδής, παράδοσης και αποθεματοποίησης των ελιών πριν από τη μεταποίησή τους, σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές που καθορίζονται από την αρμόδια εθνική αρχή
  4. Παροχή τεχνικής βοήθειας στην παραγωγή, την ελαιουργική, μεταποιητική βιομηχανία, τις επιχειρήσεις παραγωγής επιτραπέζιων ελιών, τα ελαιοτριβεία και τα συσκευαστήρια σε θέματα που σχετίζονται με την ποιότητα των προϊόντων
  5. Δημιουργία και διαχείριση συστημάτων που επιτρέπουν την ιχνηλασιμότητα των προϊόντων από τον ελαιοκαλλιεργητή έως τη συσκευασία και την επισήμανση
  6. Δημιουργία και διαχείριση συστημάτων πιστοποίησης της ποιότητας, με βάση σύστημα ανάλυσης κινδύνου και κρίσιμων σημείων ελέγχου (HACCP).

Γιάννης Τσατσάκης