«Ήμουν νιος και γέρασα» συνηθίζουν να λένε οι Θεσσαλοί πολίτες και ιδιαίτερα οι αγρότες του κάμπου, όταν αναφέρονται στην εκτροπή του Αχελώου και τα συνοδά -με την πολυσύνθετη αυτή εργολαβία- έργα.
Από την δεκαετία του ΄80 ακούν τις εκάστοτε κυβερνήσεις να εξαγγέλλουν το έργο, αλλά αυτό μετά από 30 και πλέον χρόνια, όχι μόνο δεν ολοκληρώνεται, αλλά κινδυνεύει και με εγκατάλειψη. Να σημειωθεί, ότι η εκτροπή του Αχελώου αποτελούσε και αποτελεί πάγιο αίτημα των αγροτών που στήνουν μπλόκα στους δρόμους.
Τα προηγούμενα χρόνια, μάλιστα, το αίτημα βρισκόταν πολύ ψηλά στην ιεραρχία του διεκδικητικού πλαισίου των εξεγερμένων αγροτών, καθώς το νερό συνδέεται άμεσα με το κόστος παραγωγής. Δυστυχώς για την Θεσσαλία, στην αρχή της υπόθεσης (τέλη του 1980) χάθηκε πολύτιμος χρόνος, αφού το έργο προβάλλονταν στην ΕΕ ως αρδευτικό και οι Βρυξέλλες δεν ήταν πρόθυμες να το χρηματοδοτήσουν ως τέτοιο. Στην πορεία έγινε η σωστή κίνηση, το έργο χαρακτηρίστηκε -και είναι- περιβαλλοντικό και υποχώρησαν οι ευρωπαϊκές επιφυλάξεις. Τα μεγαλύτερα ποσά χρηματοδότησης και η μεγαλύτερη πρόοδος εργασιών σε όλες τις εργολαβίες σημειώθηκαν επί θητείας του λαρισαίου Γιώργου Σουφλιά στο ΥΠΕΧΩΔΕ.
Η εξέλιξη
Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, σε σύσκεψη που έγινε στην Αθήνα με Θεσσαλούς αυτοδιοικητικούς, ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πάνος Σκουρλέτης, αποκαλύπτοντας τις κυβερνητικές προθέσεις, τόνισε ότι «η κυβέρνηση δεν επιθυμεί τη συνέχιση του έργου της Συκιάς αλλά και τις υπολειπόμενες εργολαβίες για την ολοκλήρωση των έργων μεταφοράς νερού από τον Αχελώο στον θεσσαλικό κάμπο». Για να μετριάσει τις αντιδράσεις των Θεσσαλών, υποστήριξε ότι «αντιθέτως, η βούληση της κυβέρνησης είναι να ολοκληρωθεί το υδροηλεκτρικό έργο στη Μεσοχώρα, κόστους 511 εκατ. ευρώ, με σημερινές τιμές».
Αυτό καθόλου δεν καθησύχασε τους φορείς της Θεσσαλίας, οι οποίοι ετοιμάζονται να αντιδράσουν δυναμικά στα οικολογικά σχέδια της κυβέρνησης. Όπως ανέφερε ο περιφερειάρχης, Κώστας Αγοραστός, σε πρόσφατη συνέντευξη τύπου, παρουσία τοπικών φορέων, την επόμενη βδομάδα θα γίνει ευρεία σύσκεψη στη Λάρισα, παρουσία βουλευτών, δημάρχων και εκπροσώπων επιστημονικών φορέων, προκειμένου να εκλεγεί μια συντονιστική επιτροπή, η οποία θα αιτηθεί συνάντηση με τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα. «Το άμεσο στην υπόθεση είναι να υπερασπιστούμε τα Διαχειριστικά Σχέδια στην επικείμενη συζήτηση στο ΣτΕ, για να προχωρήσουμε στην έγκριση περιβαλλοντικών όρων, γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα παγώσουν τα πάντα» δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της ΠΕΔ και δήμαρχος Μουζακίου, Γιώργος Κωτσός.
Η σύσκεψη που άναψε φωτιές
Στη συνάντηση με τον κ. Σκουρλέτη, οι φορείς της Θεσσαλίας ζήτησαν από τον υπουργό την άμεση υπογραφή της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) για το φράγμα της Μεσοχώρας, για την οποία δεν δόθηκε σαφής δέσμευση για το πότε θα υπογραφεί. Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα έργα μεταφοράς νερού από τον Αχελώο, ζήτησαν να γίνουν όλες οι απαιτούμενες ενέργειες για να προστατευθεί η ευρύτερη περιοχή του Μουζακίου από τις πλημμύρες, καθώς τα έργα του Αχελώου θα την προστάτευαν από τέτοια φαινόμενα.
Οι διαφωνίες
Καταρχήν, ο κ. Σκουρλέτης διευκρίνισε ότι «θα δρομολογηθεί η λειτουργία του υδροηλεκτρικού φράγματος της Μεσοχώρας», αποκλείοντας όμως οποιονδήποτε συσχετισμό του συγκεκριμένου έργου με τον παλαιότερο σχεδιασμό για την εκτροπή του Αχελώου. Πρόσθεσε, ακόμη, πως «έχει ήδη δρομολογηθεί η σύσταση επιτροπής, από κοινού με τη ΔΕΗ, προκειμένου να εξεταστούν όλα τα ζητήματα που έχουν σχέση με τη λειτουργία του φράγματος» και πως στόχος του υπουργείου είναι ένα αποτέλεσμα – υπόδειγμα για τον χειρισμό παρόμοιων περιπτώσεων, που θα εξασφαλίζει τη βέλτιστη λύση για τους κατοίκους και θα προσεγγίζει με την απαραίτητη ευαισθησία το θέμα της μεταφοράς του οικισμού. Γι’ αυτό, πρέπει να επανεξετασθούν όλες οι επίμαχες μελέτες.
Είναι αδιανόητο ένα έργο, που είναι ολοκληρωμένο σε μεγάλο ποσοστό και για το οποίο έχουν δαπανηθεί 590 εκατ. ευρώ (με σημερινές τιμές) από το υστέρημα του Έλληνα φορολογούμενου, να εγκαταλείπεται
Η αντιπροσωπεία των θεσσαλικών φορέων σημείωσε ότι το έργο της Μεσοχώρας πρόκειται να φέρει θέσεις εργασίας, θα αξιοποιήσει τουριστικά την περιοχή, θα παράξει μεγάλες ποσότητες «πράσινης» ενέργειας αλλά και θα δώσει τη δυνατότητα να γίνουν εφικτοί οι στόχοι της «Ευρώπης 2020», δηλαδή το 20% της ενέργειας που παράγεται να είναι φιλική προς το περιβάλλον. Επιπρόσθετα, θα αποφευχθεί η χρήση τεράστιων ποσοτήτων λιγνίτη από τα ενεργειακά μας αποθέματα, ενώ παράλληλα θα μειωθεί σημαντικά η ρύπανση του περιβάλλοντος από τις εκλύσεις διοξειδίου του άνθρακα και θα πάψει η χώρα μας να πληρώνει ετησίως περί τα 5 εκατ. ευρώ στο χρηματιστήριο των ρύπων. Οι ετήσιες απώλειες για τη ΔΕΗ από τη μη λειτουργία του έργου ανέρχονται σε 25 εκατ. ευρώ.
Η διαφωνία των δύο πλευρών εστιάζεται στην κυβερνητική βούληση να επανεξετασθούν μελέτες που ήδη έχουν εγκριθεί, καθώς δεν υπάρχει πλέον χρόνος για χάσιμο.
Το φράγμα, οι υπέρμαχοι και οι αντίθετοι
Σύμφωνα με τους Θεσσαλούς αυτοδιοικητικούς, «πριν από ακριβώς έναν χρόνο είχαμε στη δυτική Θεσσαλία μια πλημμύρα εκατονταετίας. Μεγάλες εκτάσεις πλημμύρισαν από έντονες βροχοπτώσεις, γιατί τα έργα μεταφοράς νερού από τον Αχελώο και της Συκιάς δεν έχουν ολοκληρωθεί. Παρ’ ολίγον θα είχαμε εκτροπή. Είναι αδιανόητο ένα έργο, που είναι ολοκληρωμένο σε μεγάλο ποσοστό και για το οποίο έχουν δαπανηθεί 590 εκατ. ευρώ (με σημερινές τιμές) από το υστέρημα του Έλληνα φορολογούμενου, να εγκαταλείπεται. Στο σημείο που βρίσκονται τα έργα του Αχελώου, μια λύση υπάρχει, η συνέχισή τους. Μια συνέχιση που είναι περιβαλλοντικά συμφέρουσα, βιώσιμη και θετική για την οικονομία, για το περιβάλλον, αλλά και για τα υδατικά συστήματα της Θεσσαλίας. Τυχόν εγκατάλειψη των έργων θα σημάνει τεράστια περιβαλλοντική υποβάθμιση, καθώς το κόστος αποκατάστασης είναι ανυπολόγιστο. Το έργο αυτό άντεξε πολύ ως σταματημένο. Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα μπορεί να δημιουργηθεί μεγάλη καταστροφή στην περιοχή».
Ωστόσο, ο κ. Σκουρλέτης ήταν κατηγορηματικός: «Η κυβέρνηση δεν συζητά το ενδεχόμενο εκτροπής του Αχελώου, ένα εγχείρημα που καταγράφεται πλέον ως μία “χίμαιρα” και το οποίο λειτούργησε επί χρόνια ανασταλτικά για τον αγροτικό κόσμο της περιοχής, καθώς στέρησε από τη Θεσσαλία πολλά μικρότερα έργα ζωτικής σημασίας, που θα διατηρούσαν και θα αξιοποιούσαν τους υφιστάμενους υδατικούς πόρους της».
Στην εισήγηση του, ο περιφερειάρχης, κ. Αγοραστός, αντέτεινε πως «είναι κρίμα ένα έργο, για το οποίο έχουν δαπανηθεί εκατομμύρια ευρώ να αφήνεται στην τύχη του. Εάν ξεκινούσε τώρα, θα κατανοούσαμε τη δυσκολία χρηματοδότησης. Όσον αφορά στην άποψη που εκφράστηκε ότι το έργο στερεί για πολλά χρόνια από τον αγροτικό κόσμο της Θεσσαλίας πολλά μικρότερα έργα ζωτικής σημασίας, εμείς στη Θεσσαλία από το 2011 έχουμε υλοποιήσει 96 έργα συνολικού προϋπολογισμού 173,5 εκατ. ευρώ, συν την Κάρλα με 240 εκατ. ευρώ».
Υπέρ της εκτροπής του Αχελώου, προωθώντας συνολικά τις εργολαβίες του έργου, τάχθηκαν με ανακοινώσεις-δηλώσεις ο υπεύθυνος της Δημοκρατικής Συμπαράταξης (ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ) για Ενέργεια, Περιβάλλον και Υποδομές, καθ. Γιάννης Μανιάτης, ο εκπρόσωπος της Εταιρείας Θεσσαλικών Μελετών, Τάσος Μπαρμπούτης, ενώ οι κ.κ. Βασίλης Τσιώνας (πρόεδρος ΤΕΕ/Κ-Δ Θεσσαλίας), Νάνσυ Καπούλα (πρόεδρος ΤΕΕ/Μαγνησίας), Γιάννης Καλλές (πρόεδρος Εταιρείας Θεσσαλικών Μελετών – ΕΘΕΜ) δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν τις προσπάθειες τους:
Α. Για την απόκρουση της προσπάθειας μιας κατευθυνόμενης μειοψηφίας να ακυρώσει στο ΣτΕ (24/2) τα εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης. Τα Σχέδια Διαχείρισης, ως ένα θεσμικό επίτευγμα, θα πρέπει να περιφρουρηθούν και να μην γίνουν αντικείμενο κομματικών επιδιώξεων.
Β. Για την υπογραφή της περιβαλλοντικής αδειοδότησης του ΥΗΕ Μεσοχώρας – Γλύστρας, ώστε η ΔΕΗ να προχωρήσει στις αναγκαίες ενέργειες για τη λειτουργία τους, μη αφήνοντας στον Υπουργό περιθώρια κωλυσιεργίας. Σε ό,τι αφορά στην μεταφορά νερών από τον Αχελώο, θα επανεξετάσουμε την όλη κατάσταση και θα επιδιώξουμε να ξεκαθαριστεί -μέσα από τους ανεύθυνους λεονταρισμούς και τις αντικρουόμενες θέσεις των υπουργών- τι τελικά επιδιώκει η κυβέρνηση και θα κινηθούμε αναλόγως. Έως τότε, θα συνεχίσουμε να προβάλλουμε την απαίτησή μας για τη συντήρηση των εγκαταλελειμμένων έργων (Συκιά και Σήραγγα Πευκοφύτου) και τη λήψη μέτρων, ώστε να αποφευχθούν ανεπιθύμητες καταστάσεις (απώλειες ανθρώπινων ζωών, ζημίες υποδομών και καταστροφές) από πλημμύρες σαν αυτές του περασμένου έτους.
Η κυβέρνηση δεν συζητά το ενδεχόμενο εκτροπής του Αχελώου, ένα εγχείρημα που καταγράφεται πλέον ως μία “χίμαιρα” και το οποίο λειτούργησε επί χρόνια ανασταλτικά για τον αγροτικό κόσμο της περιοχής
Π. Σκουρλέτης
Στο πλευρό της κυβέρνησης για το πάγωμα των σχεδίων εκτροπής του Αχελώου, εκτός από τους Αιτωλοακαρνάνες, οι οποίοι δεν επιθυμούν την εκτροπή του θρυλικού ποταμού προς τον κάμπο, επικαλούμενοι «κλιματολογική διαταραχή στην περιφέρεια τους», βρίσκονται οικολογικές οργανώσεις της Θεσσαλίας και τα κομματικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο περιφερειακός σύμβουλος, εκπρόσωπος της «Οικολογικής Θεσσαλίας»μ Νίκος Πουτσιάκας, σχολίασε τις πρόσφατες εξελίξεις: «Για πρώτη φορά, Έλληνας υπουργός πήρε σαφή θέση για το θέμα και έθεσε τέρμα σε ψευδείς υποσχέσεις, αρνούμενος να συνεχίσει μια παραπλανητική πολιτική που προσχηματικά υπηρετούσε έναν μύθο, ο οποίος δημιουργούσε ανέφικτες και ανεκπλήρωτες προσδοκίες στους Θεσσαλούς αγρότες, αλλά και που λειτουργούσε εις βάρος μιας σειράς έργων που θα μπορούσαν, με τρόπο αποτελεσματικό, να συμβάλλουν στην επίλυση του υδατικού ζητήματος στη Θεσσαλία. Οι εκπρόσωποι των Θεσσαλών οφείλουν να επαναπροσδιορίσουν τη στρατηγική τους και να αναλάβουν, επιτέλους, πρωτοβουλίες για την ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, με ορθή χρήση των γεωτρήσεων, προώθηση τεχνικών εξοικονόμησης υδατικών πόρων, καλλιεργητικές αναδιαρθρώσεις αλλά και την ελαχιστοποίηση των τεράστιων σπαταλών που προκαλούνται, κυρίως από τα προβληματικά δίκτυα μεταφοράς. Τα παραπάνω πρέπει να συνδυαστούν και με την κατασκευή μικρών έργων ταμίευσης, που θα συγκρατήσουν και θα αξιοποιήσουν επαρκείς υδάτινους πόρους, τόσο για άρδευση των αγροτικών εκτάσεων, σύμφωνα με την φέρουσα ικανότητα, όσο και για τις υδρευτικές ανάγκες της περιοχής».
Διαχειριστικά Σχέδια
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα των Διαχειριστικών Σχεδίων Υδάτων, όπως είναι γνωστό, εκκρεμεί η εκδίκαση τους στο Συμβούλιο της Επικρατείας, μετά από αίτηση αναστολής οικολογικών οργανώσεων, στις 24 Φεβρουαρίου. Εκείνο που τονίστηκε από τους φορείς της Θεσσαλίας, ήταν ότι είναι αντίθετοι σε κάθε προσπάθεια διόρθωσης και διαφοροποίησης των Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων, καθώς αυτό θα σημάνει καθυστέρηση, με απρόβλεπτες συνέπειες για όλα τα έργα ύδρευσης – άρδευσης στη Θεσσαλία. Για τον λόγο αυτό ζητήθηκε η παρέμβαση του Υπουργείου και η υπεράσπιση των σχεδίων, καθώς εκείνο τα έχει εκπονήσει και εγκρίνει, ενώ το περιφερειακό συμβούλιο Θεσσαλίας έδωσε σύμφωνη γνώμη.
Γ. Ρούστας
