ΕΟΚΕ: Πονοκέφαλος η γραφειοκρατία στη Νέα ΚΑΠ

Τις προτάσεις της ενόψει της αναθεώρησης της ΚΑΠ μετά το 2020 κατέθεσε η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) σε ένα κείμενο που εξασφάλισε κατ’ αποκλειστικότητα η «ΥΧ».

Ως γνωστόν, η ΕΟΚΕ είναι όργανο γνωμοδοτικού χαρακτήρα, με σημαντικό ρόλο στις αποφάσεις που λαμβάνονται στην ΕΕ. Σε αυτή συμμετέχουν 350 πολίτες των 28 κρατών-μελών της ΕΕ, που ανήκουν σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες:

1. εργοδότες
2. εργαζόμενοι
3. ελεύθεροι επαγγελματίες

Είναι ένα μοναδικό βήμα διαβούλευσης, διαλόγου και συναίνεσης μεταξύ εκπροσώπων από όλους τους διαφορετικούς τομείς της “οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών”, συμπεριλαμβανομένων των εργοδοτών, των συνδικάτων και ομάδων όπως οι επαγγελματικές ενώσεις, οι κοινωνικές οργανώσεις, οι καταναλωτές, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και πολλοί άλλοι.

Παρακάτω αναφέρονται τα σημαντικότερα σημεία του σχεδίου.

Κύρια ζητήματα στην αναθεωρημένη ΚΑΠ 2021-2027

Η ΕΟΚΕ, στην εισαγωγή του σχεδίου πρότασης, χαιρετίζει τις νομοθετικές προτάσεις της αναθεώρησης της ΚΑΠ και ιδιαίτερα την έμφαση που δίνεται στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στη μέριμνα για το περιβάλλον, αντιτίθεται ωστόσο στις περικοπές στον προϋπολογισμό, καθώς θεωρεί πως απαιτείται ισχυρή χρηματοδότηση για έναν αειφόρο αγροτικό τομέα καθώς και για τη διατήρηση των αγροτικών εισοδημάτων. Επίσης, είναι αναγκαία η στην πράξη απλοποίηση της ΚΑΠ. Εν συνεχεία, προτείνει τα εξής:

Προϋπολογισμός

• Η πρόταση από τον Επίτροπο για τον Προϋπολογισμό της ΕΕ, Γκίντερ Έτινγκερ, για αύξηση του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ κατά 192 δισ., με ταυτόχρονη μείωση του μπάτζετ της ΚΑΠ κατά 43 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027, είναι μη αποδεκτή από την ΕΟΚΕ. Λαμβάνοντας υπόψη το χρηματοδοτικό κενό ύψους 12 δισ. από το Brexit , η μείωση της χρηματοδότησης της ΚΑΠ στο 28.5% από το 38% είναι μια άδικη και δυσανάλογη περικοπή και θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή γεωργία και κτηνοτροφία.
• Σε μια περίοδο που οι τιμές βρίσκονται σε πτώση, τα αγροτικά εισοδήματα βρίσκονται υπό αυξανόμενη πίεση, όπου υπάρχει αυξανόμενος ανταγωνισμός εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης και των εμπορικών διαπραγματεύσεων με αρνητικό αντίκτυπο για την ΕΕ, όπου αυξάνονται οι απαιτήσεις στους αγρότες για περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους, δεν είναι λογική η περικοπή του προϋπολογισμού της ΚΑΠ.

Μεταφορά κονδυλίων και συγχρηματοδότηση

• Για να αποτραπεί η αποφυγή της υποχρέωσης των κρατών-μελών για συγχρηματοδότηση των μέτρων του Β’ Πυλώνα ενίσχυσης, άποψη της ΕΟΚΕ είναι ότι πρέπει να επιτρέπεται η ευελιξία στα κράτη-μέλη να μεταφέρουν πόρους μεταξύ των πυλώνων, μόνο εάν συγχρηματοδοτούν πλήρως τα μεταφερόμενα κονδύλια, σε μία αναλογία 50:50. 

Αυξημένη μέριμνα για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή

• Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την απαίτηση τα κράτη-μέλη να δαπανήσουν τουλάχιστον 30% του προϋπολογισμού του Ταμείου για την Αγροτική Ανάπτυξη (EAFRD) σε παρεμβάσεις που στοχεύουν άμεσα το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή και 40% του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ (EAFRD και Ταμείου Αγροτικών Εγγυήσεων) να σχετίζεται με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Απλοποίηση και αιρεσιμότητα

• Παρά τις θετικές κινήσεις στην απλοποίηση του κανονισμού Omnibus και του συστήματος ποινών, η πλειοψηφία των αγροτών ενεργεί κάτω από σοβαρή οικονομική πίεση.
• Για να υπάρξει πραγματική απλοποίηση σε επίπεδο αγροτικής εκμετάλλευσης καθώς και διατήρηση επαρκούς ελέγχου είναι απαραίτητη η μείωση του γραφειοκρατικού φόρτου στους αγρότες. Το τρέχον σύστημα της ΚΑΠ βασίζεται σε λεπτομερή προαπαιτούμενα και περιλαμβάνει ενδελεχείς ελέγχους και αυστηρές ποινές. Στην πράξη, η μείωση του γραφειοκρατικού φόρτου στους αγρότες σημαίνει μείωση του αριθμού και της λεπτομέρειας των κανόνων πολλαπλής συμμόρφωσης και των καλών γεωργικών και περιβαλλοντικών απαιτήσεων. H EOKE προτείνει, επίσης, τη φιλοσοφία μείωσης των διοικητικών ποινών σε περιπτώσεις παραβάσεων ήσσονος σημασίας των ανωτέρω κανόνων.

Πραγματικοί αγρότες

• Πέρα από την εξέταση των προτεινόμενων εισοδηματικών κριτηρίων και άλλων κριτηρίων που σχετίζονται με τις ώρες απασχόλησης ο ορισμός του πραγματικού αγρότη μπορεί να επεκτείνεται στις παρακάτω προαιρετικές επιλογές:
• Αντικειμενικά κριτήρια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον καθορισμό του πραγματικού αγρότη όπως το εισόδημα, τα περιουσιακά στοιχεία, ο χρόνος, η παραγωγή και μορφωτικά κριτήρια
• Ο υπολογισμός των μονάδων εργασίας στην εκμετάλλευση με την προϋπόθεση ότι οι μονάδες αυτές είναι τουλάχιστον ίσες με την αξία των άμεσων πληρωμών, διαιρούμενων από τον μέσο όρο εισοδήματος της αγοράς του εκάστοτε κράτους-μέλους.
• Ο υπολογισμός του κύκλου εργασιών, όπου πωλήσεις και αγορές θα απαιτείται να ξεπερνούν το συνολικό ποσό των άμεσων ενισχύσεων.
• Η χρήση ενός καταλόγου με θετικά και όχι αρνητικά κριτήρια.

Nέοι Αγρότες

Η ΕΟΚΕ προτείνει ο ορισμός του νέου αγρότη να επεξεργαστεί με τρόπο ώστε να εξασφαλίσει ότι οι πληρωμές θα κατευθύνονται μόνο σε πραγματικούς αγρότες και η χρονική περίοδος που θα μπορεί ο νέος αγρότης να αποκτήσει δικαίωμα στα προνόμια αυτής της κατηγορίας να επεκταθεί από πέντε σε επτά χρόνια.

Συγκεκριμένοι στόχοι

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει και στηρίζει απόλυτα τον ζωτικής σημασίας ρόλο των άμεσων πληρωμών του Α’ Πυλώνα στη στήριξη των αγροτικών εισοδημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι πληρωμές του Α’ Πυλώνα πρέπει να προστατεύονται πλήρως και οποιεσδήποτε προσαρμογές στη νέα βασική εισοδηματική στήριξη θα πρέπει να είναι ήσσονος χαρακτήρα.

Με το τρέχον σύστημα, που από τρεις κατηγορίες πληρωμών του Α’ Πυλώνα (βασική ενίσχυση, πράσινη ενίσχυση, νέοι αγρότες) μεταβαίνει στις τέσσερις (βασική στήριξη, αναδιανεμητική στήριξη εισοδήματος, στήριξη νέων αγροτών και το νέο οικολογικό πρόγραμμα “eco scheme”), το σύστημα πληρωμών μπορεί να γίνει εν τέλει πιο πολύπλοκο και όχι πιο απλοποιημένο.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ακόμη την ιδέα της θέσπισης ανώτατου ορίου ενίσχυσης, όπως αναφέρεται στις νομοθετικές προτάσεις της Κομισιόν. Παρόλο που η θέσπιση πλαφόν είναι σημαντική για τη χρηματοδότηση της αναδιανομής, είναι απαραίτητο να μην αγνοείται η βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων.

Σύγκλιση πληρωμών

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η απόλυτη εξίσωση των στρεμματικών ενισχύσεων είναι μια βεβιασμένη προσέγγιση και αποτυγχάνει να λάβει υπόψη αντικειμενικά κριτήρια, όπως το επίπεδο της επένδυσης σε μια γεωργική εκμετάλλευση, τον τύπο της καλλιέργειας /εκτροφής και πόσο αυτά μπορεί να εξαρτώνται από τις άμεσες πληρωμές και την οικονομική δέσμευση του αγρότη.

Για να ωφεληθούν οι αγρότες από τα κριτήρια της σύγκλισης, ώστε τα ελάχιστα δικαιώµατα ενίσχυσης να έχουν αξία ίση με το 75% του µέσου προβλεπόµενου µοναδιαίου ποσού της βασικής εισοδηµατικής στήριξης, θα πρέπει να πληρούν ορισμένα αντικειμενικά κριτήρια, όπως:

• Ο δικαιούχος να βιοπορίζεται από το αγροτικό επάγγελμα.
• Να εργάζεται τουλάχιστον 40 ώρες την εβδομάδα σε αγροτική εκμετάλλευση.

Εθνικό απόθεμα

Η ΕΟΚΕ στηρίζει τη φιλοσοφία του εθνικού αποθέματος για τους νέους και τους νεοεισερχόμενους αγρότες. Ωστόσο, τα κριτήρια για τη διανομή του εθνικού αποθέματος θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να μην υπάρχει κατάχρηση στην απόδοση των δικαιωμάτων και τα δικαιώματα να αποδίδονται μόνο σε πραγματικούς αγρότες, με ξεκάθαρα, αντικειμενικά κριτήρια.

Συμπληρωματική αναδιανεμητική στήριξη εισοδήματος

Aπό τις 10,3 εκατ. αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην ΕΕ, τα δύο τρίτα καταλαμβάνουν έκταση μικρότερη των 50 στρεμμάτων. Επιπροσθέτως, περίπου 4 εκατ. αγρότες λαμβάνουν λιγότερα από 1.250 ευρώ ετησίως σε άμεσες ενισχύσεις.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ότι η συμπληρωματική αναδιανεμητική στήριξη εισοδήματος θα πρέπει να περιοριστεί μόνο στους αγρότες που βιοπορίζονται κατά κύριο λόγο από την εκμετάλλευσή τους και αναλώνουν τουλάχιστον 40 ώρες εβδομαδιαίως στην εκμετάλλευσή τους. Η συμπληρωματική αναδιανεμητική στήριξη εισοδήματος θα πρέπει να είναι προαιρετική και όχι υποχρεωτική για τα κράτη – μέλη και να χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τους πόρους που θα προέλθουν από την επιβολή ανώτατου ορίου ενίσχυσης.

Η Επιτροπή στηρίζει, μάλιστα, την πρόταση για συμπληρωματική αναδιανεμητική στήριξη για τους νέους αγρότες, αλλά τονίζει εκ νέου ότι η γραμμική παρακράτηση του 2% από τη βασική εισοδηματική στήριξη, ώστε να δημιουργηθεί η νέα αυτή στήριξη, θα ελαττώσει την αξία της στήριξης στους πραγματικούς αγρότες.

Προαιρετικός χαρακτήρας για πρόγραμμα για το «οικολογικό σκέλος»

Tο οικολογικό σκέλος (eco scheme) θα πρέπει να είναι προαιρετικό τόσο για τα Κράτη – Μέλη όσο και για τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Είναι σημαντικό όλα τα προαιρετικά προγράμματα να λαμβάνουν υπόψη τρία βασικά στοιχεία: απώλεια εισοδήματος, κόστος συμμόρφωσης και κίνητρο συμμετοχής. Θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα ώστε να επιτραπεί οι πληρωμές για την καλή διαβίωση των ζώων να χρηματοδοτούνται από τα συγκεκριμένα προγράμματα, στη βάση των ζωικών μονάδων.

Συνδεδεμένες ενισχύσεις

Εκτός της δυνατότητας των κρατών-μελών να κάνουν χρήση των συνδεδεμένων ενισχύσεων για την προστασία σε ευάλωτους τομείς, η δυνατότητα αυτή θα πρέπει να επεκταθεί και να είναι διαθέσιμη για την αποφυγή της εγκατάλειψης της γης και να προωθεί και να ενθαρρύνει τις εκτατικές εκτροφές.

Αγροτική Ανάπτυξη

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι σε κοινή γραμμή με την τρέχουσα ΚΑΠ θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για συγκεκριμένες παρεμβάσεις όσον αφορά στην καλή διαβίωση των ζώων, που να εντάσσεται στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Αυτή θα πρέπει να είναι μία εκ των παρεμβάσεων ευρείας κλίμακας.

Θεωρεί ακόμη ότι οι πληρωμές για περιοχές με φυσικούς περιορισμούς θα πρέπει να είναι υποχρεωτικές, έτσι ώστε να αποφευχθεί η ερημοποίηση της γης στα κράτη-μέλη. Επιπλέον, τα μέτρα ενίσχυσης θα πρέπει να ενσωματώνουν τιμές ελάχιστης και μέγιστης βόσκησης και να ορίζουν χρονικές περιόδους που τα ζώα θα βόσκουν. Οι πληρωμές αυτές θα πρέπει να εντάσσονται στα περιβαλλοντικά μέτρα του Β’ Πυλώνα.

Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την απαίτηση της νέας ΚΑΠ να έχουν τα κράτη-μέλη μεγαλύτερη συνεισφορά στους περιβαλλοντικούς και κλιματικούς στόχους που έχουν τεθεί. Επίσης, εκφράζει την ανησυχία της ότι η μετάβαση στα εθνικά στρατηγικά σχέδια των κρατών-μελών που θα πρέπει να συντάσσονται και να αποστέλλονται, τόσο για τον Α’ όσο και για τον Β’ Πυλώνα, θα είναι πιο περίπλοκη από το τρέχον σύστημα. Είναι απαραίτητο να μην επιφέρει καθυστερήσεις στην ενσωμάτωση. Με κανέναν τρόπο και με καμία συνθήκη δε θα πρέπει να καθυστερούν οι αποτελεσματικές και έγκαιρες άμεσες ενισχύσεις στους αγρότες.

• Η απλοποίηση θα πρέπει να έχει σχέδιο.
• Θα πρέπει να υπάρχουν εκθέσεις αποτελεσματικότητας..
• Να υπάρχει σύστημα κινήτρων για καλές περιβαλλοντικές και κλιματικές επιδόσεις.