Το Δουργούτι, γνωστό και ως «Τα προσφυγικά του Νέου Κόσμου» είναι η γειτονιά πίσω από το ξενοδοχείο Intercontinental, της λεωφόρου Συγγρού. Θα την αναγνωρίσετε εύκολα από τις γιγάντιες εργατικές πολυκατοικίες, που χτίστηκαν στη δεκαετία του ’60. Και αντικατέστησαν τα (χωρίς αποχέτευση, νερό και ρεύμα) παραπήγματα που στέγαζαν τους πρόσφυγες από τη Σμύρνη. Μια ηρωική γειτονιά που στις 17 Αυγούστου του 1944 αντιστάθηκε στο μεγάλο μπλόκο των Γερμανών.

Οι κατακτητές και οι Έλληνες συνεργάτες τους, εκτέλεσαν 114 πατριώτες στην πλατεία του Φάρου και μεταφέραν άλλους 600 στη Γερμανία. Δέκα χρόνια μετά, το Δουργούτι γίνεται «Μαγική Πόλις» (1954) όταν το μήνυμα ενός πολιτικού κρατούμενου από τη Μακρόνησο έφερε τα βήματα του Νίκου Κούνδουρου στην παραγκούπολη. Εκεί ο σκηνοθέτης κάνει την πρώτη του ταινία, σε σενάριο της Μαργαρίτας Λυμπεράκη και μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

Το Δουργούτι σήμερα μοιάζει με νησί άγονης γραμμής. Που τα νερά του έρχεται να ταράξει η ομάδα παραστατικών τεχνών «Όχι Παίζουμε». Μια ομάδα που έχει στόχο την κινητοποίηση ενός ολόκληρου κοινωνικού μικρόκοσμου, για να ασχοληθεί με την γειτονιά του. Πρόκειται για μια παράσταση – εξερεύνηση σε μια γειτονιά της Αθήνας, με ιδιαίτερη προσφυγική, αγωνιστική και μεταναστευτική ιστορία. Περισσότεροι από 40 performers, χορευτές, ηθοποιοί, μουσικοί, live artists και εικαστικοί από την περιοχή, την Ελλάδα και το εξωτερικό, μοιρασμένοι σε 3 διαδρομές, συναντούν τους θεατές σε 25 σταθμούς των διαδρομών. «Θέλαμε να γνωρίσουμε την ιστορία της πόλης και της γειτονιάς μέσα από πραγματικούς ανθρώπους και όχι τα βιβλία», λέει ο συντονιστής και σκηνοθέτης του έργου Γιώργος Σαχίνης.

Μια Μαγική Πόλις, στο κέντρο της πόλης

Τι είναι το «UrbanDig Project»

«Το «Urbandig project» είναι μια πλατφόρμα που ξεκίνησε τις δράσεις της το 2004. Είναι το πρόγραμμα της καλλιτεχνικής ομάδας «Όχι παίζουμε». Δημιουργούμε παραστάσεις σε μη θεατρικούς χώρους (Θεατρικές, χορευτικές, εικαστικές, μουσικές) οι οποίες όμως εμπνέονται από το υλικό των χώρων αυτών (από την ιστορία τους από την σημερινή τους χρήση). Η ένταξη μας στο διετές Ευρωπαϊκό πρόγραμμα Hotel Obscura, στάθηκε αφορμή για ένα πολύ μεγαλύτερο έργο που δεν περιορίζεται μονάχα σε δράσεις με καλλιτεχνικό και εκπαιδευτικό περιεχόμενο, αλλά που θα αφήσει κάποιο αποτύπωμα, αποσκοπώντας έτσι σε μια σταδιακή και βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής μετά το πέρας του προγράμματος», συμπληρώνει ο ίδιος.

Μια Μαγική Πόλις, στο κέντρο της πόλης

Ανατροπή στην μοναξιά

Το «Dourgouti Island Hotel» ξεκίνησε την δράση του, το 2014. «Πρόκειται για την εφαρμογή, του νέου τρόπου λειτουργία μας. Αντί να κάνουμε μια παράσταση με δική μας έρευνα, δημιουργούμε μια σειρά από συλλογικές δράσεις, οι οποίες αργότερα θα αποτελέσουν την τελική παράσταση. Δημιουργούμε ομάδες, δίκτυα και εργαλεία», εξηγεί.

Στο Δουργούτι συνεργάστηκαν συνολικά, 67 φορείς και 500 άτομα (κάτοικοι, μαθητές, φοιτητές, καθηγητές, καλλιτέχνες, ερευνητές, επιστήμονες), για να αναδείξουν αυτή την αχαρτογράφητη περιοχή της Αθήνας. Θέατρο, αποστολές εξερεύνησης, εργαστήρια προφορικής ιστορίας, Φεστιβάλ, χαρτογράφηση της ιστορίας και της πολιτιστικής ζωής της γειτονιάς και πολλές άλλες δράσεις συνέθεσαν το υπέροχο αυτό ταξίδι. «Το Δουργούτι αποτελεί ιδανικό πεδίο ανατροπής της αστικής μας μοναξιάς μέσα από τη σχέση με τους κατοίκους, τους περαστικούς, ή τα ίχνη τους», συμπληρώνει ο Γιώργος.

Μια Μαγική Πόλις, στο κέντρο της πόλης

Γνωριμία με την γειτονιά

«Στοχεύσαμε στις δημιουργικές μονάδες και ομάδες που δραστηριοποιούνται στο Δουργούτι, αλλά και περιφερειακά στη γειτονιά. Ερευνήσαμε εντατικά, σε καθημερινή βάση και επιτόπια, από πόρτα σε πόρτα, για να ανακαλύψουμε όλη τη ζωτικότητα και δράση της ευρύτερης περιοχής: σύλλογοι, εργαστήρια, δημιουργικές γωνιές για παιδιά και ηλικιωμένους, καταστήματα, σχολεία, πολιτιστικά κέντρα, γήπεδα και παιδικές χαρές, εκκλησίες, κάτοικοι και παρέες που μεταφέρουν ιστορίες δεκαετιών και όλο το σύγχρονο παλμό της γειτονιάς», μας διηγείται.

Μια Μαγική Πόλις, στο κέντρο της πόλης

Περιήγηση στο Δουργούτι με το κινητό σου

Οι «ClioMuse», μαζί με τις ομάδες «ΑΣΤΥ» και «όχι παίζουμε- UrbanDig Project» και με υλικό από:

  • την Ομάδα Ιστορικής Χαρτογράφησης
  • την Ομάδα Προφορικής Ιστορίας
  • την Ομάδα Αισθητηριακής Χαρτογράφησης
    προσφέρουν την πρώτη ψηφιακή διαδρομή στον χώρο και στον χρόνο του Δουργουτίου. Με αφετηρία τη στάση μετρό Συγγρού/Φιξ, ο επισκέπτης οδηγείται εκτός της πολύβουης λεωφόρου σε μια μαγική διαδρομή στον χρόνο και στον χώρο. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: urbandigproject.org

Μια Μαγική Πόλις, στο κέντρο της πόλης

Επιστημονικοί συνεργάτες

  • Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Γεωγραφίας
  • Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού
  • Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης
  • Πανεπιστήμιο Πειραιώς, MBA Tourism Management
  • Ομάδα Άστυ
  • Τασούλα Βερβενιώτη, ιστορικός
  • Μαρία Σαμπατακάκη, ιστορικός
  • Μελέτης Ζαχαράκης, κάτοικος
  • Dr. Martin Phillips, Τμήμα Κοινωνικής Γεωγραφίας [University of Leicester, UK]
  • Comparative Asset Mapping
  • Clio Muse

«Θάνατος στην παράγκα»

Δουργούτι: Μια Μαγική Πόλις, στο κέντρο της πόλης

Το Δουργούτι πάντα οδοιπορούσε με τα προβλήματα του. Η γειτονιά διαμορφώθηκε μέσα από την έλευση των διαφορετικών προσφυγικών πληθυσμών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ήδη από το 1921 φτάνουν οι πρώτοι πρόσφυγες, ενώ στην περιοχή εγκαθίστανται χιλιάδες Αρμένιοι. Λίγο αργότερα, το 1936, χτίζονται οι χαρακτηριστικές προσφυγικές πολυκατοικίες, το σήμα κατατεθέν της περιοχής. Τη δεκαετία του 1960 γκρεμίζονται και οι τελευταίες παράγκες μετά το θρυλικό σύνθημα του Γεωργίου Παπανδρέου «Θάνατος στην παράγκα».

Λίφτινγκ στα προσφυγικά

Μια πρότυπη γειτονιά της δεκαετίας του 60, με άπλετους και καλοδιατηρημένους δημόσιους χώρους που όμως έχουν πια ερημώσει. Αποτελούν το φάντασμα ενός ονείρου που μοιάζει να μην πραγματοποιήθηκε ποτέ, παραμένοντας στα χαρτιά και τα σχέδια. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, το κονδύλι για την αναβάθμιση των προσφυγικών κατοικιών του Νέου Κόσμου είχε ανέλθει στις 600.000 ευρώ.

Η τότε δήμαρχος Αθηναίων κ. Ντόρα Μπακογιάννη κατά την επίσκεψή της στο Δουργούτι είχε δηλώσει ότι: «Σε συνδυασμό με τα συνοδευτικά έργα ανάπλασης (οδοποιία, πράσινο, πεζοδρόμια, καθαριότητα, κοινόχρηστοι χώροι), θα δημιουργηθεί μια νέα γειτονιά, ανθρώπινη και φιλική προς τους κατοίκους. Τα έργα αναβάθμισης της περιοχής θα συνεχιστούν και μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το μεγάλο στοίχημα που είχαμε βάλει για να ξαναδώσουμε χρώμα στην Αθήνα, το κερδίζουμε».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΧΙΝΗΣΑντιδράσαμε Δημιουργικά!

Ο Γιώργος Σαχίνης, είναι ο πρόεδρος της εταιρείας των καλλιτεχνικών δράσεων και ένας από τους 2 σκηνοθέτες. Μας βάζει στον κόσμο του «Dourgouti Island Hotel», της ιδιαίτερης αυτής παράστασης που πραγματοποιήθηκε στη γειτονιά του Δουργουτίου και για την οποία θέλαμε να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούμε. Και μας λέει:

dourgouti5

  • Το εγχείρημα ήταν μια απόπειρα να αντιδράσουμε δημιουργικά στην Ελλάδα της κρίσης.
    Το Δουργούτι γοητεύει! Η τοπογραφία και οι ιστορίες που κουβάλαγε ο τόπος μέχρι το ’70 ήταν πολύ διαφορετικά. Σήμερα δεν υπάρχει πλέον αυτό, αλλά βρήκαμε ανθρώπους που μας το διηγήθηκαν.
  • Θέλουμε αυτό το μοντέλο που δημιουργήθηκε στο γειτονιά του Δουργουτίου, να το εφαρμόσουμε σε όσο περισσότερες γειτονιές και δήμους ενδιαφέρονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
  • Εάν πολλές γειτονιές δεχτούνε να εφαρμόσουμε το «Urbandig project» σιγά σιγά θα δημιουργηθεί ένα δίκτυο. Θα πρέπει όμως να υπάρξουν φορείς που θα αναζητήσουν αυτή τη δράση.
  • Η ανάπτυξη σε μια γειτονιά έρχεται πάντα από ανθρώπους που ενδιαφέρονται να κάνουνε πράγματα δημιουργικά και να συνεργάζονται.
  • Τον Φεβρουάριο θα πραγματοποιηθεί μια τελική συνάντηση παράδοσης όλου του υλικού που έχει προκύψει μέσα από την διαδικασία αυτή στους συμμετέχοντες της γειτονιάς.
    Ο επόμενος σταθμός μας είναι η Ομόνοια. Είναι μια μεγάλη πρόκληση για εμάς. Έχουμε προτάσεις και από το εξωτερικό.
  • Πήραμε κάποιες χορηγίες. Πολλοί φορείς μας υποσχέθηκαν ότι θα βοηθήσουν αλλά δυστυχώς για μας, το πήραν πίσω!