Συνέντευξη στον Νίκο Γαργαλάκο
Δύσκολα μια συνταγή διαθέτει τα συστατικά της ποιοτικής επιτυχίας. Ο «Άγριος Σπόρος» του Γιάννη Τσίρου είναι μια τέτοια περίπτωση, και δεν υπάρχει καταλληλότερος άνθρωπος για να συστήσει την παράσταση στο θεατρικό κοινό, από τον πρωταγωνιστή και ακρογωνιαίο λίθο της, Τάκη Σπυριδάκη. Αυτό, μαζί με πολλά άλλα, σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης με την ασυμβίβαστη φιγούρα-κλειδί του ελληνικού σινεμά.
Ποια είναι η προσέγγιση του έργου πάνω στον σύγχρονο Έλληνα της επαρχίας και ο σκοπός αυτής;
Αφορά τον Έλληνα, κι όχι κατ’ ανάγκη τον Έλληνα της επαρχίας• δεν υπάρχουν τεράστιες διαφορές. Με αφορμή την οικονομική κρίση έχουν βγει στην επιφάνεια διάφορες νοοτροπίες, φιλοσοφίες, και πράγματα που υπήρχαν, ως τρόπος ζωής του Έλληνα, πριν από την κρίση, τα οποία μέσα από αυτή τη δύσκολη κατάσταση γίνονται πολύ εμφανή. Νομίζω ότι το έργο τα τοποθετεί με σωστό τρόπο…
Άρα μια καθόλα ρεαλιστική εικόνα της ελληνικής κοινωνίας…
Ακριβώς. Μέχρι που στην καθημερινότητά τους εμφανίζεται ένας εξωτερικός παράγοντας, ο οποίος βγάζει τις αντιθέσεις τους προς τα έξω.
Και ο ρόλος του Σταύρου, τον οποίο ερμηνεύετε;
Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος προσπαθεί με κάθε τρόπο όχι να πλουτίσει, αλλά να επιβιώσει, μέσα σε ένα πολυδαίδαλο σύστημα κανόνων και νόμων. Έχει ένα χοιροτροφείο, παράνομο φυσικά, και κατά περιόδους μια καντίνα σε μια παραλία, επίσης παράνομη. Υπάρχει ένα αλισβερίσι με τους άρχοντες της τοπικής κοινωνίας και τους οικονομικά ευκατάστατους, που σε όλους χρωστάει. Ο Τσίρος δεν έχει δημιουργήσει ξερούς ήρωες, και νομίζω ότι, εξαιτίας αυτού, το έργο είναι κάτι πέρα από την κρίση και πιο διαχρονικό. Ο Σταύρος είναι γέννημα θρέμμα μιας τερατώδους σχέσεως που έχει οικοδομηθεί μεταξύ Πολιτείας και πολίτη.
Στις πιο άσχημες στιγμές η τέχνη ανθεί
Μήπως είναι η στιγμή που όλα γύρω μας φτάνουν σε τέλμα, αυτή που απογειώνει την καλλιτεχνική δημιουργία;
Κατά έναν τραγικό τρόπο, αν ήμασταν ευτυχισμένοι δεν θα κάναμε τέχνη! (γέλια) Το λέω τώρα χαριτολογώντας, αλλά η τέχνη –ευτυχώς που υπάρχει κι αυτή– εμπνέεται μέσα από τον ανθρώπινο πόνο. Και οι κωμωδίες ακόμα. Είναι παράξενο δε, ότι στις πιο άσχημες στιγμές –και ιστορικά– μιας χώρας ή τόπων, η τέχνη πήγαινε προς τα πάνω. Από κάπου πρέπει να πιαστεί κανείς, για να επιβιώσει. Για παράδειγμα, βρέθηκα σε ένα φεστιβάλ κινηματογράφου στη Μόσχα πριν από χρόνια, κι επειδή είχα πάει εκεί και με το προηγούμενο και με το μετέπειτα καθεστώς, με το δεύτερο είδα μια απόλυτη θρησκοληψία, ως αντίθεση του πριν (σ.σ. κομμουνισμός). Έβλεπα δηλαδή ανθρώπους να προσεύχονται στον δρόμο, τρελάθηκα!
Οταν μεγαλώσω θα δω τι θα κάνω…
Εσείς έχετε οδηγηθεί σε επαγγελματικά αδιέξοδα;
Το τέλμα το δικό μου ήταν προσωπικό, γιατί είμαι ένας άνθρωπος που άλλα σκέφτεται το πρωί, άλλα το μεσημέρι και άλλα το βράδυ, και η στάση μου ήταν πολύ επιλεκτική, σε μια χώρα που δεν γίνονται πολλά πράγματα. Κάποια στιγμή σε παίρνει από κάτω. Δεν ήθελα να κάνω ένα θέατρο που εμένα να μου αρέσει «τόσο, όσο», γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο να παίζεις κάθε βράδυ κάτι που δεν το γουστάρεις. Είναι σαν να κάνεις πρόβες για ψυχιατρείο! Μου έχει συμβεί. Στο σινεμά, αν κάτι δεν πάει καλά, δυο μήνες είναι, καθαρίσαμε, φύγαμε. Το θέατρο, όμως, έχει αυτή την ιδιομορφία. Έκανα και τη δική μου ταινία το 1994, η οποία επέφερε πολύ μεγάλη ένταση και οικονομική δυσχέρεια για εμένα• με τσάκισε για 5-6 χρόνια. Έτσι, λοιπόν, κάποια στιγμή, δεν τα είχα παρατήσει ακριβώς, αλλά δεν ενδιαφερόμουν. Έκανα άλλες δουλειές. Και τώρα, που μου ζητάνε να κάνω πράγματα, προτιμώ να μένω σε αυτό το θέατρο, παρότι –δεν κλαίγομαι– παιδιά έχω, σπουδάζουν, δεν αρκεί μόνο αυτό. Θα μπορούσα να είμαι σε ένα mainstream θέατρο, με τα τριπλάσια χρήματα. Και από την τηλεόραση, έτσι όπως είναι αυτή τη στιγμή, απέχω. Πρόσφατα, είπα τρία ηχηρά «όχι». Θέλουν να κάνουν κάτι διαφορετικό, με διαφορετικούς ανθρώπους, αλλά με τα ίδια κείμενα. Προτιμώ να ρισκάρω και να είμαι σε μια συνεχή αναζήτηση. Όπως είπα και στην κόρη μου όταν με ρώτησε αν θα καταλήξω κάπου, «τώρα ακόμη είμαι μικρός, όταν μεγαλώσω θα δω τι θα κάνω!» (γέλια)
Η διαφήμιση έγινε για οικονομικούς λόγους
Πάντως ζήσατε και mainstream καταστάσεις με τη γνωστή διαφημιστική καμπάνια που πρωταγωνιστήσατε…
Εδώ είμαι λίγο εγωιστής. Θεωρώ ότι πήρα ένα χαρτί και απογειώθηκε, έγινε ρόλος, κι εκεί ήταν και η επιτυχία του. Υπήρχε ένα ειδικό σενάριο, και είπα ναι, γιατί διαισθάνθηκα ότι αν το σενάριο αυτό παιζόταν καλά, θα έκανε επιτυχία. Δεν θα σου πει ο άλλος «ρε τον μάπα, τι έκανε!» Να ξέρουμε όμως και τι μας γίνεται. Η διαφήμιση έγινε για οικονομικούς πρωτίστως λόγους, μου έκανε και καλό με την έννοια ότι ψάχτηκαν άνθρωποι που δεν ήξεραν, είδαν τις προηγούμενες δουλειές μου, και μου έδωσε την οικονομική δυνατότητα για ένα διάστημα –μη φανταστείτε για πολύ– να μην έχω άγχος πώς θα πληρώσω το ενοίκιο και τις σπουδές για τις δύο κόρες μου.
Σας έχουν περισσέψει χρήματα από τη διαφήμιση;
Μπα, τα έχω φάει τώρα! (γέλια)
“Όλα τα λουλούδια να ανθίζουν, ας υπάρχουν οι «Παπακαλιάτηδες», αλλά μην εμποδίζεις και τους άλλους”
Θεωρώ τον εαυτό μου αριστερό, που δεν το «χαρίζει» σε κανέναν
Το ελληνικό σινεμά σήμερα πώς το αξιολογείτε;
Από 24 χρονών, όταν ξεκίνησα με τη «Γλυκιά Συμμορία», μέχρι σήμερα, η εμπειρία είναι και καλή και οδυνηρή. Θολό το γνώρισα το τοπίο, θολό είναι ακόμα. Είμαι κατηγορηματικός ότι σε αυτό έπαιξαν ρόλο τα μεγάλα ονόματα του σινεμά. Ενώ είχαν όλες τις δυνατότητες να δημιουργήσουν ένα πλαφόν ώστε να βγουν νέοι άνθρωποι και να κυκλοφορήσουν νέες ιδέες, ήταν αδηφάγοι και προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν τα πάντα μόνο για την πάρτη τους. Δεν το είχαν ανάγκη αυτό, ήταν άνθρωποι με διεθνή αναγνώριση, αλλά εδώ δεν πρόσφεραν τίποτα. Σήμερα, συνήθως οι ταινίες που αποσπούν το ενδιαφέρον του κοινού δεν έχουν ουσία, και εξακολουθούν να υπάρχουν παραγωγοί που τις πριμοδοτούν. Δεν διαφωνώ, όλα τα λουλούδια να ανθίζουν, ας υπάρχουν οι «Παπακαλιάτηδες», αλλά μην εμποδίζεις και τους άλλους. Ο Παπακαλιάτης είναι μια περίπτωση για την οποία απερίφραστα μπορώ να πω ότι πρόκειται για έναν σύγχρονο «Φώσκολο». Αν έχεις δει πολύ κινηματογράφο στη ζωή σου, δεν γίνεται να σου αρέσει αυτός ο κινηματογράφος!
Και ένα σχόλιο για την πολιτική κατάσταση…
Επίσης θολή! Θεωρώ τον εαυτό μου κατ’ αρχήν αριστερό, που δεν το «χαρίζει» σε κανέναν. Με ανάγκασε ο ΣΥΡΙΖΑ να πάω να τον ψηφίσω τρεις φορές. Δεν είναι ότι το μετάνιωσα ή ότι δεν προσπαθούν να κάνουν κάτι, είναι όμως ψεύτες και δεν λένε την αλήθεια. Αφού λοιπόν με καταστήσατε περίγελο της δεξιάς, λόγω του ότι σας ψήφισα, έχω κάθε δικαίωμα να σας βρίζω! Δεν μπορεί να έρχεται ένας πιτσιρικάς μπροστά μου και να μου λέει «επειδή ψηφίσαμε “Όχι” φέραμε μια καλύτερη συμφωνία». Από την άλλη, όλος ο πολιτικός κόσμος ψεύδεται. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, δημιούργημά τους είναι το ασφαλιστικό. Πέρα από την Ελλάδα, παίζεται ένα παιχνίδι για το ποιος είναι το αφεντικό του πλανήτη. Δεν μας έφτανε για σκουπιδοτενεκές η Αφρική, θέλουμε περισσότερους, γιατί δεν «βγαίνει» το πράγμα.
Οι παραστάσεις του «Άγριου Σπόρου» συνεχίζονται στο θέατρο Επί Κολωνώ μέχρι τα τέλη Μαρτίου.
