Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων: Συμπτώματα, αντιμετώπιση και πρόληψη

Όσα πρέπει να ξέρετε και να προσέξετε για να μην χάσετε το κοπάδι σας

Η Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων είναι ιδιαίτερα σοβαρή νόσος και δύσκολη να εκριζωθεί αφού δεν υπάρχει θεραπεία ή εμβόλια. Αφορά αποκλειστικά τους χοίρους και ο άνθρωπος δεν μπορεί να μολυνθεί ούτε άμεσα ούτε με κατανάλωση προϊόντων χοίρου ή αγριόχοιρου. Είναι μια ιδιαίτερα μεταδοτική ασθένεια που εμφανίζεται σε χοίρους όλων των ηλικιών, χωρίς προτίμηση φύλου. Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο χαρακτηριστικό (παθογνωμονικό) σύμπτωμα που μπορεί να κινήσει υποψίες παρουσίας ΑΠΧ. Η ασυνήθιστα υψηλή θνησιμότητα χοίρων σε όλες τις ηλικιακές ομάδες θα πρέπει να οδηγήσει σε ισχυρή υποψία ΑΠΧ, αν και παρόμοια συμπτώματα δίνει και η CSF (κλασική πανώλη των χοίρων). Από τη στιγμή που εμφανιστεί, η νόσος μπορεί να λάβει τέσσερις μορφές: υπεροξεία, οξεία, υποξεία και χρόνια. Οι υπεροξείες και οξείες μορφές μπορούν να έχουν τα ακόλουθα συμπτώματα:

  • αιφνίδιος θάνατος των ζώων, με λίγα συμπτώματα
  • υψηλός πυρετός (40,5 – 42 βαθμούς Κελσίου)
  • ερυθρότητα του δέρματος (ορατό μόνο σε χοίρους ανοιχτόχρωμων φυλών), συνήθως πιο εμφανής στις άκρες των αφτιών, στην ουρά, στα άκρα, στο κάτω μέρος του στήθους και της κοιλιάς.
  • μειωμένη όρεξη, νωθρότητα, κυάνωση και ασυντόνιστη κινητικότητα 24 – 48 ώρες πριν από τον θάνατο
  • έμετος, διάρροια (συχνά αιματηρή) και οφθαλμικό έκκριμα
  • θάνατος σε 6 – 13 ημέρες ή μέχρι και σε 20 ημέρες
  • αποβολές
  • το ποσοστό θνησιμότητας συχνά προσεγγίζει το 100% (στους εκτρεφόμενους χοίρους)

Ο ιός μεταδίδεται άμεσα, (μέσω επαφής μεταξύ ασθενών και υγιών ζώων) ή έμμεσα με:

  • διατροφή με σκουπίδια που περιέχουν μολυσμένο χοιρινό κρέας και / ή χοίρεια προϊόντα (ο ιός της ΑΠΧ μπορεί να παραμείνει μολυσματικός για 3-6 μήνες σε μη μαγειρεμένα προϊόντα χοιρινού κρέατος)
  • βιολογικούς φορείς (μαλακοί κρότωνες του γένους Ornithodoros) που παρασιτούσαν πριν σε μολυσμένους ξενιστές και
  • μολυσμένα αντικείμενα (εγκαταστάσεις, οχήματα, ρούχα κ.λπ.).

Πηγές του ιού είναι:

  • Αίμα, ιστοί, εκκρίσεις και απεκκρίσεις των ασθενών και των νεκρών ζώων
  • Ζώα που έχουν επιβιώσει από προηγούμενη μόλυνση με τον ιό
  • Μαλακά τσιμπούρια του γένους Ornithodoros (αρθρόποδα, φυσικός ενδιάμεσος ξενιστής) που έχουν μολυνθεί προηγουμένως με τον ιό
  • Το περιβάλλον: ο ιός μπορεί να παραμείνει στα κόπρανα χοίρων πάνω από 6-10 ημέρες, σε προϊόντα χοίρειου κρέατος για αρκετούς μήνες και στο κατεψυγμένο κρέας για πολλά χρόνια.

Επομένως, τα μέτρα βιοασφάλειας είναι ουσιαστικής σημασίας.

Να Αποφύγετε

  • Τη διάθεση υπολειμμάτων μαγειρείου,
  • Να χρησιμοποιείτε διαφορετικά ρούχα εργασίας,
  • Να κάνετε απομόνωση των νεοεισερχόμενων ζώων
  • Να περιορίζετε με περίφραξη την επαφή μεταξύ των διάφορων ομάδων ζώων

Το γεγονός ότι οι αγριόχοιροι μπορούν να μετακινούνται ανεξέλεγκτα από το ένα κράτος στο άλλο και να μεταδίδουν το νόσημα και στους οικόσιτους χοίρους δικαιολογεί την τεράστια ανησυχία των κρατών για τον μεγάλο κίνδυνο στην αγροτική τους οικονομία. Το 2007 η νόσος αναφέρθηκε στη Γεωργία. Η εισαγωγή της εκεί σχετίστηκε με υπολείμματα μαγειρείων από πλοία που ήλθαν από τη Νοτιοανατολική Αφρική. Η ΑΠΧ προχώρησε γρήγορα, εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα, καθώς και στο υπόλοιπο της περιοχής του Καυκάσου (Αζερμπαϊτζάν, Αρμενία) και σε μέρη της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ορισμένα κρούσματα αναφέρθηκαν πολύ κοντά στα σύνορα της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας), ενώ το 2014 στη Λιθουανία, στην Εσθονία, στην Πολωνία και στη Ρουμανία.

Η νόσος παραμένει στα μέρη αυτά έως σήμερα, γεγονός που την καθιστά σημαντική απειλή για την ευρωπαϊκή χοιροτροφία και όχι μόνο. Η νόσος περιγράφηκε για πρώτη φορά στην Κένυα και ενδημεί στις περισσότερες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, συμπεριλαμβανομένης και της Μαδαγασκάρης. Η πρώτη εξάπλωση της ΑΠΧ έξω από την Αφρική εμφανίστηκε στην Πορτογαλία το 1957, ως αποτέλεσμα διατροφής κάποιων χοίρων κοντά στο αεροδρόμιο της Λισσαβόνας με απορρίμματα τροφών από αεροσκάφη. Η ΑΠΧ ήταν ενεργός στην Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Σαρδηνία για περισσότερο από τρεις δεκαετίες, μέχρι να εκριζωθεί με επιτυχία στις αρχές της δεκαετίας του ’90.

Σχετικό άρθρο: Ζωονόσοι: Συμπτώματα επιπτώσεις & αντιμετώπιση

Για το ίδιο θέμα, η διευθύντρια της Διεύθυνση Κτηνιατρικής του Τμήματος Υγείας Ζώων και Κτηνιατρικής Αντίληψης Φαρμάκων της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας, Σοφία Βασιλειάδου, τόνισε πως δεν έχει εντοπιστεί στο παρελθόν πουθενά στη χώρα κρούσμα σχετικό με την αφρικανική Πανώλη των Χοίρων. Ωστόσο, όπως τονίζει, λόγω της αύξησης του πληθυσμού των αγριόχοιρων αλλά και της εγγύτητας των εστιών που υπάρχουν ανά την Ευρώπη, κρίνεται απαραίτητη η ενημέρωση των κυνηγών και των κτηνοτρόφων. Για τον λόγο αυτόν, όπως είπε, εάν βρεθούν ζώα που έχουν τα σχετικά συμπτώματα ή φέρουν μικροσκοπικά ευρήματα, θα πρέπει να ειδοποιήσουν άμεσα τις αρμόδιες κτηνιατρικές υπηρεσίες.

Σπύρος Κρήταςτου Σπύρου Κρήτα
Καθηγητής Μικροβιολογίας & Λοιμωδών Νοσημάτων Τμήματος Κτηνιατρικής, Σχολής Επιστημών Υγείας ΑΠΘ