Σημαντικές διαφοροποιήσεις στις προτεραιότητες και στην έμφαση που δίνεται στα εργαλεία πολιτικής της ΚΑΠ προτείνει η Γαλλία στην ειδική διάσκεψη υπουργών για το μέλλον της ΚΑΠ σήμερα Παρασκευή, στο Παρίσι. Σε αντίθεση με το προηγούμενο αντίστοιχο κείμενο αρχών των Ολλανδών, στο οποίο ο αγροτικός τομέας εντασσόταν στον γενικότερο αγροδιατροφικό, η γαλλική θέση είναι «αγροτοκεντρική».
Το κείμενο, στη βάση του οποίου θα διεξαχθούν οι συνομιλίες και έχει στη διάθεσή της η «ΥΧ», θέτει τα εξής ως τα πιο σημαντικά ζητήματα, που καλείται να αντιμετωπίσει η γεωργία:
- Την ασφάλεια τροφίμων και την προσφορά προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας, ποιότητας και υγιεινής στους πολίτες της Ευρώπης και του κόσμου.
- Τα οικονομικά δεδομένα, καθώς το 6% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ αφορά τη γεωργία, το 15% την αγροδιατροφή και το 8% τα τρόφιμα.
- Την απασχόληση, 14 εκατ. θέσεις εργασίας στον πρωτογενή τομέα και 46 εκατ. θέσεις στην αγροδιατροφή συνολικά.
- Το περιβαλλοντικό, όπου η γεωργία και η κτηνοτροφία πρέπει να προσαρμοστούν και να μετατραπούν σε μέρος της λύσης του προβλήματος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
- Το περιφερειακό, όπου το 70% της Ευρώπης αποτελείται από περιοχές της υπαίθρου, με την πρωτογενή παραγωγή συχνά να κυριαρχεί στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
- Την ελαστικότητα και την ανάγκη προσαρμογής και διαχείρισης έντονων οικονομικών, κλιματικών και υγειονομικών κρίσεων.
Οι κεντρικές ευρωπαϊκές προτεραιότητες
Στα παραπάνω πρέπει να υπάρξει μία κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση, που θα λαμβάνει υπόψη της και τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Κατά τη γαλλική πρόταση, ως κεντρικοί στόχοι της Αναθεώρησης της ΚΑΠ του 2020 πρέπει να είναι:
- Πρώτον, η συμβολή στην ανάπτυξη και τη δημιουργία απασχόλησης, που θα στηρίζεται στην καινοτομία και τη μετάβαση σε νέα μοντέλα παραγωγής.
- Δεύτερον, η προσαρμογή σε περιβαλλοντικές και κλιματικές αλλαγές και η διατήρηση της υπαίθρου.
- Τρίτον, η κατάλληλη ισχυροποίηση του τομέα, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίζει τους κινδύνους και τις κρίσεις που επίκεινται.
Τα εργαλεία πολιτικής
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μέσα με τα οποία θα επιτευχθούν τα παραπάνω. Η γαλλική πρόταση διαβούλευσης επιβεβαιώνει, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις ανατρέπει, τη βαρύτητα των γνωστών μέχρι σήμερα μέτρων πολιτικής.
Για την επίτευξη του πρώτου στόχου, δηλαδή της ανάπτυξης, προτείνεται η διατήρηση των αποσυνδεδεμένων ενισχύσεων. Ωστόσο, δίνεται έμφαση στην πληρωμή μεγαλύτερων ενισχύσεων για τα πρώτα στρέμματα, αναδεικνύοντας μία αναδιανεμητική πτυχή και φιλοδοξία της πρότασης υπέρ των μικρότερων εκμεταλλεύσεων. Ο ρόλος των συνδεδεμένων ενισχύσεων προτείνεται να ενισχυθεί και να συμπεριλάβει εκτός των προϊόντων και νέα συστήματα παραγωγής. Οι καινοτομίες και επενδύσεις αναδεικνύονται σε κυρίαρχα ζητήματα. Γεωργία και κτηνοτροφία ακριβείας, ενσωμάτωση της ψηφιακής επανάστασης στην ΚΑΠ, βιοοικονομία, αγροοικονομία και ανάληψη συλλογικών επενδυτικών πρωτοβουλιών είναι τα βασικά μέσα επίτευξης της ανταγωνιστικότητας. Σε αυτά προστίθενται οι εξαγωγικές πιστώσεις (προσφιλής πολιτική των Γάλλων) , τα μέτρα υπέρ των νέων αγροτών, της διαφοροποίησης (όπως ο αγροτουρισμός), οι νέοι τρόποι παραγωγής.
Για την επίτευξη του δεύτερου κεντρικού στόχου, δηλαδή της διασφάλισης του περιβάλλοντος, της περιφέρειας και της υπαίθρου χώρας, αναδεικνύεται η σημασία της Γεωργίας και του παραγωγού και όχι γενικά της αγροδιατροφής.
Το «πρασίνισμα» των ενισχύσεων πρέπει να απλουστευτεί και να συμπεριλάβει και νέες δράσεις, όπως την εδαφοκάλυψη. Νέες καλλιεργητικές πρακτικές που ενισχύουν το έδαφος πρέπει να εφαρμοστούν, τα αγροπεριβαλλοντικά και η βιολογική πρέπει να ισχυροποιηθούν. Ενίσχυση προτείνεται στις πολιτικές για τις μειονεκτικές περιοχές, ενώ προτείνεται η συνέχιση του Leader με τη σημερινή του μορφή.
Για την επίτευξη του τρίτου κεντρικού στόχου της νέας ΚΑΠ, δηλαδή της ικανότητας του τομέα να αντιμετωπίζει τους υγειονομικούς, κλιματικούς και οικονομικούς κινδύνους, προτείνεται κατ’ αρχήν η ετήσια υποχρεωτική αξιολόγηση των πολιτικών σε υπουργικό επίπεδο.
Στον πυρήνα αυτών των μέτρων βρίσκονται η βελτίωση της λειτουργίας της αγροδιατροφικής αλυσίδας, η ειδική πρόνοια για προϊόντα, όπως τα οπωροκηπευτικά, το κρασί και το γάλα, καθώς και η ενίσχυση των διεπαγγελματικών και των οργανώσεων των αγροτών.
Τα μέτρα έκτακτων περιπτώσεων, που αποτελούν το «δίκτυ ασφαλείας» για τη λειτουργία της αγοράς, προτείνεται να διατηρηθούν, ενώ εκείνα για τις υγειονομικές και κλιματικές επιπτώσεις πρέπει να ενεργοποιούνται, όταν οι ζημιές υπερβαίνουν το 30%. Η υποχρεωτικότητα όλων αυτών των δράσεων προτείνεται να ενισχυθεί, θέση που απηχεί παραδοσιακά τις απόψεις των Γάλλων, αλλά που έχει και πολλούς άσπονδους φίλους και εχθρούς.
Τέλος, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη δημιουργία ενός κοινού ταμείου αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης, στο οποίο οι αγρότες θα συνεισφέρουν ένα ποσοστό της ενιαίας ενίσχυσης που λαμβάνουν.
Η διαβούλευση για την ΚΑΠ του 2020 αρχίζει και, όπως φαίνεται, θα είναι ενδιαφέρουσα!
Νίκος Λάππας
