Η εικόνα της μαυροντυμένης γιαγιάς με το τσεμπέρι, που σε καλοδεχόταν με το οικογενειακό τραπέζι γεμάτο, εξαφανίζεται από την ελληνική ύπαιθρο. Η ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου), όμως, δεν είναι ήσσονος σημασίας για την Ελληνίδα αγρότισσα, της οποίας την πολυεπίπεδη προσφορά όλοι αναγνωρίζουν, λεκτικά τουλάχιστον. Τροφός, σύζυγος, ερωμένη, οικονόμος, νοσηλεύτρια και παιδαγωγός, παραμένει ο ισχυρός κρίκος που κρατά ζωντανή την ύπαιθρο και έχει τη βαθιά γνώση της καρποφορίας της, αλλά αδύναμος ως προς τις αμοιβές και την επαγγελματική αναγνώριση.
Από το πλήθος των ΑΦΜ στον ΟΠΕΚΕΠΕ, οι γυναίκες που επιδοτούνται είναι 324.203 και οι άνδρες 277.851. Υπάρχουν και άλλα ΑΦΜ, που αφορούν επιχειρήσεις ή δεν έχει δηλωθεί το φύλο, ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
Όμως, είναι κοινός τόπος πως στις οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, κατά κανόνα, αποφασίζει ο άντρας και όχι η γυναίκα. Ειδικοί εκτιμούν πως η Ελληνίδα της υπαίθρου είναι πιο ευάλωτη στην ενδοοικογενειακή βία και διστάζει να την καταγγείλει, ενώ είναι συνήθως δακτυλοδεικτούμενη, όταν αποφασίζει να χωρίσει. Παλεύει για παιδιά και εγγόνια, αλλά δυσκολεύεται να ζητήσει ένα ποτήρι νερό, γιατί την έμαθαν πως όλα πρέπει να περνούν από τα χέρια της. Η εικόνα αλλάζει, αλλά με ρυθμούς χελώνας στον αγροτικό τομέα, σε σχέση με τον τουρισμό, τη βιομηχανία ένδυσης κ.ά. Το στερεότυπο της «γυναίκας στο σπίτι» την ακολουθεί, μόλις επιχειρήσει να βγει από το καβούκι της.
Ζητούνται ευέλικτα προγράμματα
Ο περιορισμένος ελεύθερος χρόνος για τη φροντίδα της οικογένειας, η έλλειψη οικονομικών πόρων, η αδυναμία τραπεζικών χρηματοδοτικών εργαλείων, το έλλειμμα εκπαίδευσης πάνω στο εταιρικό κομμάτι, η επιφύλαξη μπροστά στο επιχειρηματικό ρίσκο και η άγνοια λειτουργίας της αγοράς συνέτειναν, ώστε γυναικεία συνεταιριστικά σχήματα να είναι εξαρχής καταδικασμένα. Ελάχιστες προσπάθειες περπάτησαν και, δυστυχώς, ελάχιστοι μεικτοί αγροτικοί συνεταιρισμοί έχουν αναδείξει γυναίκες σε θέσεις-κλειδιά. Στο συνδικαλιστικό κομμάτι, η εικόνα είναι λίγο καλύτερη, αλλά και πάλι σε υψηλό επίπεδο τα ποσοστά γυναικών είναι απογοητευτικά.
Τα τραπεζικά χρηματοδοτικά προγράμματα δεν μπόρεσαν να είναι ελκυστικά και ευέλικτα για το γυναικείο επιχειρείν. Με ευθύνη της πολιτείας, η γυναίκα έμεινε μακριά από την εκπαίδευση για τον συνεργατισμό, ώστε να αναπτύξει τα υπέροχα προϊόντα της. Ακόμη και η οικοτεχνία, που ήταν ορθή, νομοθετική πρωτοβουλία, δεν φαίνεται να έχει αποδώσει καρπούς. Η Ελληνίδα αγρότισσα, χωμένη χρόνια, στη σκιά του συζύγου, έχει μείνει εκτός αγοράς. Μεμονωμένες περιπτώσεις γυναικών-ιδιωτών πέτυχαν, όπως και ελάχιστοι γυναικείοι συνεταιρισμοί έχουν δημιουργήσει μια μικρή αγορά.
Η γυναίκα της υπαίθρου έχει πια την εκπαίδευση και μπορεί να ξεφύγει από τα μοντέλα του παρελθόντος, να βρει τον δικό της δρόμο και να μπει δυναμικά στην αγορά. Να επιδιώξει συνεργασίες, που δεν θα βασίζονται στη λογική της οικογενειακής μονάδας, αλλά της σύγχρονης επιχείρησης, με συγκεκριμένο επιχειρηματικό πλάνο, με γνώμονα και τις ανάγκες των καταναλωτών και έχοντας διασφαλίσει όρους για τη διάθεση της παραγωγής. Είναι η τελευταία ευκαιρία, σε μια κοινωνία χειμαζόμενη, η Ελληνίδα αγρότισσα να πάρει τη ζωή στα χέρια της και τον δυναμισμό της στο σπίτι, να τον κάνει πράξη στο επιχειρείν, αναπτύσσοντας τις δημιουργικές της ικανότητες και δομές, που θα μπορούν μακροπρόθεσμα να δώσουν θέσεις εργασίας, όχι μόνο στην ίδια και τον περίγυρο, αλλά και στα παιδιά της, παρέχοντάς τους προοπτική ζωής στον τόπο τους.
