Με επιτυχία ολοκληρώθηκαν στη Σαντορίνη οι εργασίες του 4ου Διεθνούς Συμποσίου «ΑΜΠΕΛΟΣ», με θέμα «Μεσογειακός Αμπελώνας και Κλιματική Αλλαγή», το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 12-14 Μαΐου, με συμμετοχή επιστημόνων και ερευνητών από την Ευρώπη (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Κροατία, Γεωργία, Σλοβενία, Ελλάδα) και την Αυστραλία. Η λήξη του συμποσίου έδωσε το έναυσμα για μια ενδιαφέρουσα διαδικασία διάχυσης των συμπερασμάτων που εξήχθησαν και επιβεβαιώνουν ότι οι σοβαρές συνέπειες για τον μεσογειακό αμπελώνα είναι άμεσες και ήδη ορατές.
Πιο συγκεκριμένα, οι εργασίες που παρουσιάστηκαν επιβεβαίωσαν τη σημαντική επίδραση της κλιματικής αλλαγής –και ειδικότερα της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του αέρα– στη φαινολογία, τη φυσιολογία και τον χρόνο ωρίμανσης των σταφυλιών. Αρκετοί επιστήμονες και μελετητές του αμπελο-οινικού τομέα συνέκλιναν ότι τα τελευταία 40 χρόνια παρατηρείται στους ευρωπαϊκούς αμπελώνες, ανάλογα με την περιοχή και την ποικιλία, η εκβλάστηση, η άνθηση και η ωρίμανση των σταφυλιών να γίνεται 2-3 βδομάδες νωρίτερα, ενώ η πλήρης ωρίμανση των σταφυλιών πραγματοποιείται σε πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες. Μάλιστα, επισημάνθηκε ότι ανεξάρτητα από τα προγνωστικά μοντέλα της πορείας των κύριων κλιματικών παραμέτρων (θερμοκρασία, βροχόπτωση, ηλιοφάνεια), ο ευρωπαϊκός αμπελο-οινικός χάρτης θα αλλάξει σημαντικά, τόσο ως προς την ποικιλιακή διάρθρωση όσο και προς τα δομικά του συστατικά, με μάλλον δυσμενείς συνέπειες στην ποιότητα των οίνων, ιδιαίτερα των λευκών ποικιλιών αμπέλου.
Στρατηγική μετριασμού των επιπτώσεων
Πώς μπορεί να αναστραφεί, όμως, αυτή η δυσάρεστη κατάσταση για το ευάλωτο οικοσύστημα του μεσογειακού αμπελώνα; Όπως διατυπώθηκε, η αναγκαιότητα της εκπόνησης στρατηγικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, είναι πρωταρχικής σημασίας. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να ποικίλει ανάλογα με την αμπελουργική περιοχή, την ποικιλία, την αμπελοκομική τεχνική, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον ποικιλιακό πλούτο, αλλά και την ποικιλομορφία των αμπελουργικών εδαφών. Μόνο με μια τέτοια προσέγγιση θα καταστεί εφικτή, κατά τα επόμενα χρόνια, η όσο το δυνατό μεγαλύτερη ελαχιστοποίηση των αρνητικών και μεγιστοποίηση των θετικών επιδράσεων.
Στον στρατηγικό αυτό σχεδιασμό περιλαμβάνονται βραχυπρόθεσμα (διαχείριση της βλάστησης με την εφαρμογή των κατάλληλων χλωρών κλαδεμάτων, η τροποποίηση των συστημάτων μόρφωσης και υποστύλωσης των πρέμνων, η διαχείριση του υδατικού δυναμικού, η αντικατάσταση με εμβολιασμό ορισμένων ευπαθών ποικιλιών κ.ά.), και μακροπρόθεσμα σχέδια (αναζήτηση αμπελότοπων μεγαλύτερου υψόμετρου, επιλογή μεγαλύτερου βλαστικού κύκλου και ανθεκτικών στις νέες συνθήκες υποκειμένων αμπέλου, επιλογή κλώνων και ποικιλιών όψιμης ωρίμανσης, κ.ά.).
Η εφαρμογή της κλωνικής επιλογής
Επιπλέον, στο πλαίσιο του Συμποσίου πραγματοποιήθηκε πολύ ενδιαφέρον σεμινάριο με θέμα «Η αναγκαιότητα παραγωγής πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού ελληνικών ποικιλιών αμπέλου στις νέες συνθήκες – Ο ρόλος της κλωνικής επιλογής». Ιδιαίτερα σημαντικά ήταν τα συμπεράσματα και οι προτάσεις του σεμιναρίου για την εφαρμογή της κλωνικής επιλογής στη χώρα μας, μετά και τη δημοσίευση του σχετικού Κανονισμού από το ΥΠΑΑΤ. Παρά τις αδυναμίες και τις γραφειοκρατικού τύπου διαδικασίες που επισημάνθηκαν, κρίθηκε ως θετικό βήμα η δημοσίευση του σχετικού κανονισμού και κατατέθηκαν προτάσεις για τη βελτίωση των διατάξεων. Αυτές είχαν να κάνουν κυρίως με την απλοποίηση των διαδικασιών αξιολόγησης κλώνων, την επικαιροποίηση των διατάξεων σχετικά με τον ιολογικό έλεγχο, καθώς και την υιοθέτηση μοριακών δεικτών στην ταυτοποίηση των ποικιλιών και των κλώνων αμπέλου. Τέλος, υπογραμμίστηκε η σημασία της απόκτησης γνήσιου και πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού αμπέλου, από κλώνους και ποικιλίες, ενόψει και των νέων περιβαλλοντικών συνθηκών του ελληνικού αμπελώνα.
Το ΑΜΠΕΛΟΣ διοργανώθηκε από την Ηλιότοπος Συνέδρια και την Ένωση Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων (SantoWines), στο πλαίσιο της σειράς των αγροτικών συνεδρίων της Σαντορίνης, υπό την αιγίδα των:
- Παγκόσμιου Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV)
- Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
- Δήμου Θήρας
- Γεωπονικού Πανεπιστημίου της Αθήνας
- ΤΕΙ της Αθήνας
- Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας
- ΕΔΟΑΟ
- ΣΕΟ
- ΚΕΟΣΟΕ
Κεντρικοί ομιλητές
Μεταξύ των κεντρικών ομιλητών στο Συμπόσιο βρέθηκε ο Καθηγητής Hans R. Schultz, πρόεδρος του πανεπιστημίου Hochschule GEISENHEIM της Γερμανίας. Ο κορυφαίος ειδικός πραγματοποίησε ομιλία με θέμα: «Η πρόκληση προσαρμογής της αμπελουργίας σε παγκόσμιο επίπεδο». Επίσης, ο Δρ. Ηλίας Αναγνωστάκης, Κύριος Ερευνητής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Υπεύθυνος του Προγράμματος «Καθημερινός και Κοινωνικός Βίος των Βυζαντινών» προέβη σε ομιλία με αντικείμενο: «Κλίμα και αμπελουργία στο Βυζάντιο. Μια επισκόπηση των πηγών και της σύγχρονης έρευνας».
