Η οικονομική δυσπραγία των νοικοκυριών, τα τελευταία χρόνια, και η αύξηση των τιμών στο πετρέλαιο και το ρεύμα έστρεψαν πολλές οικογένειες στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών.
Η ζήτηση μεγάλων ποσοτήτων σε ξυλεία, ωστόσο, άνοιξε και την όρεξη λαθροϋλοτόμων για παράνομη εμπορία του προϊόντος. Η καταπολέμηση της παράνομης κοπής ξυλείας προκαλεί μεγάλο πονοκέφαλο στις δασικές αρχές σε ολόκληρη τη χώρα. Παρά την αυστηροποίηση των ποινών και των προστίμων και την εντατικοποίηση των ελέγχων, οι δασικοί υπάλληλοι εξακολουθούν να βρίσκονται αντιμέτωποι με επικίνδυνες καταστάσεις. Η Δασική Υπηρεσία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα που εμποδίζουν τη δραστική αντιμετώπιση της λαθροϋλοτομίας, με την έλλειψη αυτοκινήτων και καυσίμων, ώστε οι δασοφύλακες να βρίσκονται την κατάλληλη στιγμή στο κατάλληλο σημείο, να αποτελεί το μεγαλύτερο αγκάθι. Η αξιοποίηση της φυτικής βιομάζας για την παραγωγή ενέργειας, μια οικολογική πρακτική για τον περιορισμό της κοπής δασών που ακολουθείται σε χώρες όπου η περιβαλλοντική ευαισθησία είναι πολύ μεγάλη, βρίσκεται σε πολύ πρώιμη φάση.
Στην Ελλάδα, δυστυχώς, η κοπή των κλαδιών των δέντρων και η καύση τους αποτελούν το κυρίαρχο παράδειγμα.
Η «ΥΧ», με ρεπορτάζ από όλη τη χώρα, καταγράφει τα προβλήματα διαχείρισης του δάσους, αλλά και τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσουν οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Στο δασαρχείο Τσοτυλίου, στον Νομό Κοζάνης, η υλοτομία καυσόξυλων για ατομικές ανάγκες προχωρά κανονικά και οι αιτήσεις ξύλευσης εγκρίνονται για τα περισσότερα χωριά εκεί όπου υπάρχουν δημόσια δάση και μπορούν να υλοτομηθούν. Σε ό,τι αφορά, τη διαδικασία οι πρόεδροι των τοπικών κοινοτήτων καταθέτουν τις καταστάσεις με τα ονόματα των δικαιούχων, που είναι οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού, και έπειτα υποβάλλονται οι αιτήσεις από τους ίδιους. Το δασαρχείο οριοθετεί το μέρος που θα κοπούν, ενώ οι πρόεδροι των ΤΚ ορίζουν συνεργεία για την υλοτομία. Οι μόνιμοι κάτοικοι δικαιούνται 10 χωρικά κυβικά μέτρα, με τιμή αγοράς τα 15 ευρώ το χωρικό (30 ευρώ ο τόνος).
Διαφοροποιημένη είναι η κατάσταση στον Νομό Κιλκίς. Στο όρος Μπέλες, και στα όρια του νομού, εφαρμόζεται από το 2015 Δασική Διαχειριστική Μελέτη, η οποία προβλέπει έως το 2024 τον τρόπο ξύλευσης, σε συγκεκριμένες συστάδες κάθε έτος. Δεν περιλαμβάνεται από το Δασαρχείο Κιλκίς η διαδικασία υλοτόμησης για ατομικές ανάγκες κατοίκων τοπικών κοινοτήτων, καθώς, όπως υποστηρίζεται, η Διεύθυνση Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας αναθέτει την υλοτομία στους αγροτικούς δασικούς συνεταιρισμούς. Σημειώνουν, επίσης, ότι λόγω υποχρηματοδότησης από τον τακτικό προϋπολογισμό του υπουργείου Περιβάλλοντος, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες ξύλευσης σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού και για τον λόγο αυτόν διανέμει καυσόξυλα στους κατοίκους οικισμών και κοινοτήτων εκ περιτροπής και σύμφωνα με τη νομοθεσία. «Το υπουργείο Περιβάλλοντος, κάθε χρόνο, δίνει πιστώσεις στα δασαρχεία από τις οποίες δεσμεύεται συγκεκριμένη ποσότητα καυσόξυλων. Αυτή η ποσότητα αγοράζεται από τους δασικούς συνεταιρισμούς κι έπειτα διατίθεται στους δικαιούχους ατομικών αναγκών», τονίζει ο δασολόγος και αναπληρωτής δασάρχης Κιλκίς, Γιώργος Καγιάννης. Σύμφωνα με τον ίδιο, ενώ το 2010 οι πιστώσεις ήταν περίπου 500.000 ευρώ, φέτος έφτασαν τα 45.000-50.000 ευρώ. «Με βάση τις πιστώσεις αυτές, θα διατεθούν μικρότερες ποσότητες ανά δικαιούχο, γιατί εάν διανεμηθούν καυσόξυλα σε όλους τους κατοίκους, τότε θα πάρουν από μισό χωρικό ο καθένας. Η ποσότητα αυτή επαρκεί να καλύψει 15 ημέρες, από τα 10-12 χωρικά που απαιτούνται όλο τον χειμώνα», επισημαίνει.
ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ
Μεγάλο πρόβλημα με την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών αντιμετωπίζουν οι ορεινοί πληθυσμοί. Οι ορεσίβιοι κάτοικοι καλούνται να αντεπεξέλθουν σε χαμηλότερες θερμοκρασίες για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα σε σύγκριση με τους κατοίκους των πεδινών περιοχών. Σύμφωνα με τον δασάρχη Σπερχιάδας, Δημοσθένη Βασιλείου, απαιτούνται ορθολογική χρήση των οικονομικών, γιατί οι αιτήσεις κάθε χρόνο αυξάνονται, και στελέχωση των υπηρεσιών με δασικούς υπαλλήλους για την αντιμετώπιση των δυσεπίλυτων προβλημάτων:
«Για τη φετινή περίοδο, προβλέπονται 75.000 ευρώ για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών του τομέα ευθύνης μας σε σύνολο 940 αιτήσεων. Την περσινή περίοδο, είχαμε 800 αιτήσεις και έναν προϋπολογισμό 60.000 ευρώ. Κάθε οικογένεια δικαιούται περίπου 3 τόνους ξύλα, ποσότητα που είναι σαφές ότι δεν καλύπτει το σύνολο των αναγκών της. Φυσικά, προτεραιότητα έχουν οι ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ και ακολουθούν οι άλλες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα με τη διαχείριση του δασικού μας πλούτου, θα πρέπει οι δασικές υπηρεσίες να στελεχωθούν με νέο δυναμικό και να διατεθούν και οι αντίστοιχες πιστώσεις για την καλύτερη λειτουργία των μονάδων. Η συνεχής παρουσία των δασικών υπαλλήλων σε δασικές περιοχές αποτρέπει σε μεγάλο βαθμό τις λαθροϋλοτομίες, σε μια περίοδο που οι ανάγκες για ξύλο αυξάνονται ραγδαία».
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ – ΘΡΑΚΗ
Η προϊσταμένη του Δασαρχείου Δράμας, Ελισσάβετ Κωνσταντινίδου, μεταφέρει στην «ΥΧ» ότι «οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών υπέβαλαν στους δήμους τις αιτήσεις τους για διάθεση καυσόξυλων για τις ατομικές τους ανάγκες και οι δήμοι έστειλαν τις αιτήσεις στο δασαρχείο, τις οποίες ελέγξαμε και προχωρήσαμε στην έκδοση των αδειών». Για τον Νομό Δράμας, οι άδειες είναι περίπου 1.000. Οι κάτοικοι οφείλουν να προσέλθουν στην υπηρεσία και να πληρώσουν το ποσό που τους αναλογεί.
«Η ξυλεία που παράγεται με τη διαδικασία της αυτεπιστασίας από τη δασική υπηρεσία είναι δρυς και οξιά. Πέραν αυτών των ποσοτήτων, που είναι έτοιμα καυσόξυλα υλοτομημένα, υπάρχει η δυνατότητα για τους κατοίκους των ορεινών περιοχών να συμπληρώσουν τις ποσότητες αυτές κόβοντας μόνοι τους, από τις επιτρεπόμενες περιοχές, γαύρο, οστριά ή πουρνάρι». Η κα Κωνσταντινίδου ενημερώνει ότι η καυσοξύλευση για την κάλυψη ατομικών αναγκών θα επιτραπεί τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο. Οι κάτοικοι των ορεινών επιτρέπεται να υλοτομήσουν μέχρι την ποσότητα ξυλείας, που αναγράφεται στη ρυθμιστική διάταξη καυσοξύλευσης. Η προϊσταμένη τονίζει ότι η ποσότητα που υλοτομείται απαγορεύεται να μεταφερθεί σε άλλη περιοχή πλην του τοπικού διαμερίσματος όπου παράγεται και, βέβαια, απαγορεύεται η υλοτομία για δρυ, οξιά ή κωνοφόρα.
Ο προϊστάμενος του Δασαρχείου Ξάνθης, Χρήστος Μήλιος, σημειώνει την ύπαρξη ρυθμιστικής απόφασης του δασαρχείου περί χορήγησης καυσόξυλων για ενεργειακές ανάγκες, που ισχύει από την 1η Οκτωβρίου μέχρι την 31η Μαρτίου της επόμενης χρονιάς. «Με βάση τη ρυθμιστική απόφαση, προβλέπεται η συλλογή ξερών και κατακείμενων δέντρων που υπάρχουν στα δασικά συμπλέγματα της περιοχής για την κάλυψη ατομικών αναγκών των κατοίκων της ορεινής περιοχής και μόνο, κατόπιν αιτήματος, παρουσία δασοφύλακα, προκειμένου να τους χορηγηθεί το απαιτούμενο δελτίο μεταφοράς για τη μετάβασή τους από τον χώρο που θα γίνει η συλλογή στον τόπο κατοικίας τους». Η υπηρεσία εξετάζει ιεραρχικά τις χορηγήσεις καυσόξυλων. Ο αριθμός των αιτημάτων που υποβάλλονται είναι σταθερός τα τελευταία 3-4 χρόνια.
ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Αυξημένες εμφανίζονται και φέτος οι αιτήσεις των δικαιούχων σε ορεινές κοινότητες της Θεσσαλίας για την παραλαβή, με μειωμένη τιμή, καυσόξυλων, που διαχειρίζονται τα τοπικά δασαρχεία. Η οικονομική ύφεση και ο βαρύς χειμώνας, που επικρατεί τα τελευταία χρόνια, έχουν αναγκάσει πολλούς κατοίκους ορεινών χωριών να σπεύδουν μαζικά στις τοπικές κοινότητες για να υποβάλουν τη σχετική αίτηση περί χορήγησης ξυλείας, που προέρχεται συνήθως από την περιοχή τους και τη διαχείριση έχει το τοπικό δασαρχείο. Ήδη, οι αιτήσεις υποβλήθηκαν τον Μάιο, προκειμένου οι δασικές υπηρεσίες να γνωρίζουν εκ των προτέρων τις ανάγκες των κατοίκων και εν συνεχεία (το καλοκαίρι) ο εργολάβος προχώρησε στην υλοτόμηση. Φέτος, η παράδοση της προβλεπόμενης ποσότητας ξεκίνησε ήδη (για να μη βραχούν τα ξύλα από τις βροχές), ενώ προτεραιότητα στη διανομή έχουν οι ευπαθείς ομάδες.
Σύμφωνα με το Δασαρχείο Λάρισας, «φέτος υποβλήθηκαν 766 αιτήσεις (έναντι 692 πέρυσι) από δέκα χωριά των δήμων Αγιάς και Τεμπών, τα οποία συνορεύουν με δάσος, ενώ το είδος της ξυλείας, που υλοτομήθηκε φέτος, είναι η οξιά. Η τιμή (με ΦΠΑ), που ανακοινώθηκε, έχει ως εξής: 15,88 ευρώ/χωρικό για συνταξιούχους ΟΓΑ, πολύτεκνους-τρίτεκνους, ΑΜΕΑ και ακολουθούν οι μόνιμοι κάτοικοι. Όσον αφορά τους υπόλοιπους κατοίκους των ορεινών χωριών και εφόσον υπάρχει διαθέσιμη ποσότητα, η τιμή προμήθειας της ξυλείας είναι 18,95 ευρώ/χωρικό.
ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Αυξημένο είναι και φέτος το ενδιαφέρον για την κοπή δέντρων, με σκοπό την κάλυψη ατομικών αναγκών, όπως προκύπτει από τις αιτήσεις που κατατέθηκαν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο στα δασαρχεία της Δυτικής Ελλάδας. Για όσες αιτήσεις έγιναν δεκτές, η υλοτομία ξεκίνησε τον Σεπτέμβρη και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 15 Νοέμβρη.
Σύμφωνα με τον δασάρχη Αχαΐας, Σταύρο Βαρβατσούλη, τα τελευταία τρία χρόνια έχει μειωθεί δραματικά το φαινόμενο της παράνομης υλοτομίας στα δάση της Αχαΐας, χάρη στην αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου. Σε περίπτωση εντοπισμού περιστατικού παράνομης υλοτομίας, προβλέπεται η μήνυση του δράστη ή των δραστών και η επιβολή μεγάλων προστίμων, στο πενταπλάσιο της αξίας των ξύλων. Επίσης, γίνεται κατάσχεση όχι μόνο των ξύλων, αλλά και των μέσων κοπής τους και μεταφοράς τους, δηλαδή του αυτοκινήτου, όπως και της άδειας κυκλοφορίας και των πινακίδων, ακόμη και το δίπλωμα του οδηγού.
Σύμφωνα με τον δασάρχη Αμαλιάδας, Διονύση Θωμόπουλο, έχουν ήδη κατατεθεί πολλές αιτήσεις, εκ των οποίων οι περισσότερες έχουν θετική έκβαση και αφορούν κυρίως αγροκτήματα. Για την κοπή ξύλων από τα δάση, η άδεια από το δασαρχείο δίνεται μόνο στους κατοίκους των γύρω περιοχών των δασών και προβλέπεται για ξερά ή πεσμένα δέντρα. Να σημειωθεί ότι η κοπή δέντρων γίνεται μετά από υπόδειξη υπαλλήλων του δασαρχείου και έπειτα από αυτοψία στον χώρο. Τα περισσότερα περιστατικά παράνομης υλοτομίας εντοπίζονται στις περιοχές της Δαφνιώτισσας, του Κρυονερίου και της Εφύρας, όπου δρουν «επαγγελματίες λαθροϋλοτόμοι», οι οποίοι, παρά τις μηνύσεις, συνεχίζουν και κόβουν ακάθεκτοι δέντρα σε σημεία που η πρόσβαση είναι εύκολη και το ίδιο εύκολη είναι και η διαφυγή.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
Στα ύψη εκτινάχθηκαν τα αιτήματα για ξυλεία
Η οικονομική κρίση φαίνεται ότι δεν άφησε κανέναν χώρο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής ανεπηρέαστο και στην Πελοπόννησο. Όπως αποδείχθηκε, μετά από επικοινωνία με διάφορα δασαρχεία, οι πολίτες λόγω κρίσης και ανόδου της τιμής του πετρελαίου δεν δίστασαν να σκεφθούν εναλλακτικές μορφές θέρμανσης, μία εκ των οποίων είναι η θέρμανση με ξύλα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Μεσσηνίας, όπου εκεί, όπως μας δήλωσε ο διευθυντής Δασών Μεσσηνίας, Γιώργος Σωτηρόπουλος, οι αιτήσεις για κοπή και περισυλλογή ξύλων με την κρίση εκτινάχθηκε σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, αφού οι αιτήσεις από τις 100 με 150 που ήταν προ κρίσης, τώρα πλέον έχουν φτάσει στις 700-800. Φυσικά, δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν όλες οι ανάγκες, αφού όλα γίνονται μέσω προγράμματος της Διεύθυνσης Δασών. Εκείνο, όμως, που φαίνεται να απασχολεί τους υπευθύνους είναι η παράνομη υλοτομία που τα τελευταία χρόνια έχει λάβει μεγάλη έκταση και δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί, αφού απαιτούνται προσωπικό, μηχανισμοί μετακίνησης προσωπικού και άλλα πολλά. Αυξημένη κίνηση, αλλά ελεγχόμενη ως προς τις ανάγκες των πολιτών καταγράφεται και στην Αργολίδα, όπου η διαφορά εποχής του χθες με το σήμερα είναι μεγάλη και δεν αμφισβητείται. Λύση για τους αγρότες που ζουν στα ορεινά είναι η ξυλεία, δηλώνουν παράγοντες της Αρκαδίας που, όπως οι άλλοι νομοί της Πελοποννήσου, καταγράφουν σημαντική αύξηση και προσπαθούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των πολιτών. Η ίδια κατάσταση επικρατεί στις περιοχές της Κορίνθου, αλλά και της Λακωνίας, που δεν έδειξαν διάθεση να δημοσιοποιήσουν πιο αναλυτικά στοιχεία, εάν δεν υπάρχει έγγραφη αίτηση και, στη συνέχεια, άδεια από τον αρμόδιο προϊστάμενο της αποκεντρωμένης διοίκησης.
Ρεπορταζ: Αφροδίτη Χρυσοχόου, Μαρία Αμπατζή, Νικολέτα Τζώρτζη, Γιώργος Ρούστας, Γιώργος Αργυρίου, Γιάννης Σάρρος
