Ανεκμετάλλευτος θησαυρός τα αρωματικά φυτά

Η παραγωγή παραμένει πολυδιασπασμένη και η μεταποίηση αποσπασματική

Επιστημονική Συνάντηση για τα ΑΦΦ στο Κέντρο ΔΗΜΗΤΡΑ Δράμας

Μπορεί να εξελιχθεί σε έναν από τους πιο δυναμικούς κλάδους της πρωτογενούς παραγωγής, να βοηθήσει στην ανάπτυξη μεταποιητικών μονάδων και να συμβάλλει στη συγκράτηση του αγροτικού πληθυσμού στην ύπαιθρο.

Ο λόγος για τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, μία αγορά, στην οποία η Ελλάδα έχει παραγωγικό πλεονέκτημα, καθώς διαθέτει πάνω από 7.000 είδη, εκ των οποίων το 20% είναι ενδημικά. Ωστόσο, και στον τομέα των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών επικρατούν οι γνωστές παθογένειες του ελληνικού παραγωγικού συστήματος: η Ελλάδα εξάγει σε χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, πρώτη ύλη, για να υποδεχθεί στη συνέχεια έτοιμο τελικό προϊόν, χάνοντας προφανώς την προστιθέμενη αξία που προσδίδει η μεταποίηση.

Άλλωστε, πολλά από τα είδη που σήμερα καλλιεργούνται επί ευρωπαϊκού εδάφους είναι υβρίδια που έχουν κατασκευαστεί από ελληνικά φυτά. Η χώρα μας, από την πλευρά της, αν και διαθέτει βιοποικιλότητα που ταιριάζει –σύμφωνα με τους ειδικούς- σε τροπικό δάσος, με τα ελληνικά βότανα να είναι γνωστά σε όλο τον κόσμο, η παραγωγική δομή είναι πολυδιασπασμένη, ενώ οι μεταποιητικές προσπάθειες (μονάδες επεξεργασίας ξηρής δρόγης και απόσταξης αιθέριων ελαίων) είναι ελάχιστες.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ωστόσο, η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει σημαντικό μερίδιο –ακόμη και της παγκόσμιας- αγοράς αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, θέτοντας την παραγωγή της σε ορθολογικές βάσεις και καθετοποιημένη αξιοποίηση.

Δεν είναι τυχαίο ότι συνολικά η  Ευρώπη έχει διεθνές πλεονέκτημα, αφού κατέχει τα πρωτεία στην παγκόσμια οργανωμένη αγορά αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, με μερίδιο 51%. Τη μερίδα του λέοντος, και συγκεκριμένα περισσότερο από το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών (26%) ελέγχει η Γερμανία, κραταιά ευρωπαϊκή δύναμη στη φαρμακοβιομηχανία. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ακολουθεί η Γαλλία με 13%, με την υπόλοιπη Ευρώπη να ελέγχει το 12%.

Ανεκμετάλλευτος θησαυρός τα αρωματικά φυτά

Σύμφωνα με στοιχεία, που παρουσιάστηκαν σε ημερίδα για τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, που διοργάνωσε το Αττικό Φυτωριακό Πάρκο στο πλαίσιο του Money Show 2017, η Ασία ελέγχει το 19% της διεθνούς οργανωμένης αγοράς, η Ιαπωνία το 17% και η Βόρεια Αμερική το 11%.

Το (συνεταιριστικό) παράδειγμα της Ολλανδίας

Σήμερα στην Ελλάδα δείχνει να αναπτύσσεται μια έντονη παραγωγική κινητικότητα στον τομέα των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε στη διάρκεια της ημερίδας ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μόσχος Πολυσίου, ενώ πριν από λίγα χρόνια στη χώρα μας καλλιεργούνταν 18 έως 20 φυτά (είτε ενδημικά είτε αυτοφυή που καλλιεργούνταν), σήμερα ο αριθμός τους έχει διπλασιαστεί.

Όπως τόνισε ο κ. Πολυσίου – ο οποίος σημειωτέον ασχολείται εδώ και δεκαετίες με τα συγκεκριμένα φυτά, με τον οργανισμό Thomson Reuters να τον κατατάσσει στους ερευνητές με τη μεγαλύτερη επιρροή παγκοσμίως- η Ελλάδα έχει ένα συγκριτικό και πολύτιμο πλεονέκτημα ως χώρα στα αρωματικά και φαρμακευτικά: «Πρέπει να τα εκμεταλλευθούμε συστηματικά και να μην εισάγουμε αντίστοιχα ξένα προϊόντα. Η οργάνωση της παραγωγής, τα αιθέρια έλαια, η απόσταξη και εν συνεχεία η εξωστρέφεια είναι το ζητούμενο» σημείωσε ο ίδιος.

Έφερε δε ως παράδειγμα την περίπτωση της Ολλανδίας, η οποία με πληθυσμό 15 εκατ.κατοίκους, έχει έναν ισχυρότατο συνεταιρισμό αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, ο οποίος ελέγχει το σύνολο της παραγωγικής και μεταποιητικής δραστηριότητας.

Χρυσή ευκαιρία

Αρκετά ΑΦΦ έχουν αντιμικροβιακή, αντιοξειδωτική και πιθανώς αντικαρκινική δράση, ενώ γενικότερα θεωρούνται ότι προστατεύουν την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Γενικά, αξιοποιούνται είτε πρωτογενώς (αυτούσια), είτε δευτερογενώς (οι δραστικές ουσίες τους ή μεταβολίτες τους ως αιθέρια έλαια και υδατικά εκχυλίσματα), για ροφήματα, διαιτητικά συμπληρώματα, λειτουργικά τρόφιμα, φάρμακα (ομοιοπαθητικά, φυτικά φάρμακα, φυσικά αντιβιοτικά και άλλα), φυτοφάρμακα, εντομοαπωθητικά, καλλυντικά, έλαια αρωματοθεραπείας.

Στα γνωστότερα ΑΦΦ της χώρας μας ανήκουν η ρίγανη, το θυμάρι, το θρούμπι, το φασκόμηλο, ο γλυκάνισος, ο μάραθος, το χαμομήλι, η δάφνη, η μέντα, ο δυόσμος, το φλισκούνι, η λεβάντα, το μελισσόχορτο, το τσάι βουνού, η μαντζουράνα, ο βασιλικός, η εχινάκεια, το δενδρολίβανο, ο δίκταμος, η καλέντουλα, η λουΐζα, ο κρόκος κοζάνης, η μαστίχα Χίου.