Μέτρο 10 – ΠΑΑ 2014-2020: Ποιες δράσεις του μέτρου προκηρύσσονται το επόμενο διάστημα

Με τον χρόνο να μετράει πλέον αντίστροφα για τη δημοσίευση της πρόσκλησης της Δράσης 10.1.4. «Μείωση ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα», σε πορεία εφαρμογής τίθενται σιγά – σιγά και οι υπόλοιπες δράσεις του Μέτρου 10 «Γεωργοπεριβαλλοντικά και κλιματικά μέτρα» του ΠΑΑ 2014-2020. Ήδη, ολοκληρώθηκε η τελική αξιολόγηση και κατάταξη των αιτήσεων στήριξης που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της πρόσκλησης της Δράσης 10.1.8 «Εφαρμογή της μεθόδου σεξουαλικής σύγχυσης των μικρολεπιδοπτέρων (ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ)», ενώ σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης από τον Νοέμβριο αναμένεται η σταδιακή προκήρυξη και των υπόλοιπων δράσεων.

Τα λάθη του παρελθόντος

Μετά τη δημοσιοποίηση των απογοητευτικών συμπερασμάτων της Έκθεσης Αξιολόγησης του ΠΑΑ για την περίοδο 2007-2013, και όσον αφορά το γεωργοπεριβαλλοντικό πρόγραμμα που θεωρητικά εφαρμόστηκε, η χώρα μας καλείται σε αυτή την προγραμματική περίοδο όχι μόνο να αποδείξει ότι μπορεί να αξιοποιήσει τα ευρωπαϊκά κονδύλια, τηρώντας τις δεσμεύσεις της απέναντι στην Κομισιόν, αλλά, κυρίως, να δώσει ώθηση και κίνητρα στους Έλληνες αγρότες, ώστε να ανταποκριθούν στις προσκλήσεις που έρχονται, συμβάλλοντας καθοριστικά στην προστασία του περιβάλλοντος.

Αξίζει να θυμηθούμε ότι, σύμφωνα με την Έκθεση Αξιολόγησης –όπως είχε δημοσιεύσει η «ΥΧ» τον περασμένο Δεκέμβριο– «ουσιαστικά το γεωργοπεριβαλλοντικό πρόγραμμα 2007-2013 δεν εφαρμόστηκε, καθώς λειτουργούσαν οι παρατάσεις του Προγράμματος 2000-2006». Επιπλέον, είχε μετατραπεί σε μονοθεματικό, καθώς αφορούσε κυρίως τη βιολογική (87%) και νιτρορύπανση (8,2%), με όλες τις άλλες δράσεις να απουσιάζουν.

Χρειάστηκαν να πραγματοποιηθούν τρεις επιτροπές παρακολούθησης του ΠΑΑ 2014-2020 και αρκετές τροποποιήσεις για να έχουμε σήμερα μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για μεγάλο μέρος των δράσεων. Στο πλαίσιο του Μέτρου 10, οι ενισχύσεις χορηγούνται ετησίως για να αποζημιώνουν τους δικαιούχους για το διαφυγόν εισόδημα, το πρόσθετο κόστος και το κόστος συναλλαγής ως αποτέλεσμα της τήρησης των δεσμεύσεων της κάθε δράσης.

Στο μέτρο δεν απαιτούνται κριτήρια επιλογής, αφού δυνητικά όλοι οι δικαιούχοι της κάθε δράσης παράγουν θετικά περιβαλλοντικά οφέλη. Ωστόσο, σε συγκεκριμένες δράσεις του Υπομέτρου 10.1 «Ενίσχυση για γεωργοπεριβαλλοντικές και κλιματικές υποχρεώσεις» έχουν τεθεί κριτήρια επιλογής, προκειμένου να δοθεί προτεραιότητα σε όσους δικαιούχους αναμένεται να παράγουν μεγαλύτερο περιβαλλοντικό αποτέλεσμα μέσω της εφαρμογής των συγκεκριμένων δεσμεύσεων. Δεν τίθεται ελάχιστη βαθμολογία, που οφείλει να συγκεντρώσει ο εν δυνάμει δικαιούχος.

Οι δράσεις για τις οποίες έχουν τεθεί κριτήρια επιλογής είναι οι εξής:

• 1.4 Μείωση της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα.
• 1.5 Περιβαλλοντική αναβάθμιση υποβαθμισμένων βοσκοτόπων.
• 1.6 Διαχείριση φυτικών υπολειμμάτων των κλαδεμάτων στην ελαιοκαλλιέργεια.
• 1.7 Εναλλακτική καταπολέμηση ζιζανίων στους ορυζώνες.
• 1.8 Εφαρμογή της μεθόδου σεξουαλικής σύγχυσης των μικρολεπιδόπτερων (ΚΟΜΦΟΥΖΙΟ).

Κοινό θεσμικό πλαίσιο

Εν τω μεταξύ, καθορίστηκε με υπουργική απόφαση, το θεσμικό πλαίσιο για την εφαρμογή των δράσεων 10.01.01 «Προστασία της άγριας ορνιθοπανίδας», 10.1.02 «Προστασία παραδοσιακού ελαιώνα Άμφισσας», 10.01.03 «Διατήρηση αμπελοκομικής πρακτικής στον αμπελώνα Ν. Θήρας» και 10.01.04 «Μείωση της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα» του Μέτρου 10. Οι εν λόγω δράσεις συνεισφέρουν στην προτεραιότητα 4 «Αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων, που συνδέονται με τη γεωργία και τη δασοπονία» και ειδικότερα στις περιοχές εστίασης.

Νιτρορύπανση

Από μέρα σε μέρα αναμένεται η προκήρυξη της Δράσης 10.1.04 «Μείωση της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα». Στόχος της είναι η μείωση της ρύπανσης του νερού τόσο από νιτρικά ιόντα όσο και από άλλες εν δυνάμει ρυπογόνες εισροές (φωσφορικά ιόντα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα). Η δράση εφαρμόζεται σε 30 περιοχές, οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί ως ευπρόσβλητες από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης, καθώς και σε επτά περιοχές σημαντικών υγρότοπων της χώρας.

Βαθμολογικά κριτήρια επιλογής

Οι δικαιούχοι της δράσης καλούνται να εφαρμόσουν μία ή περισσότερες από τις παρακάτω δεσμεύσεις:

Α. Αγρανάπαυση

Οι δικαιούχοι αναλαμβάνουν ετησίως να θέτουν σε αγρανάπαυση γεωργική έκταση, η οποία να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της συνολικά ενταγμένης έκτασης στη δέσμευση. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό μπορεί να αυξηθεί έως 50% για ένα ή περισσότερα έτη στη διάρκεια της πενταετίας. Η δέσμευση της αγρανάπαυσης είναι δυνατόν να εφαρμόζεται σε διαφορετικά αγροτεμάχια κάθε έτος. Εάν, όμως, η ενταγμένη στη δράση έκταση περιλαμβάνει αγροτεμάχια, που εφάπτονται σε επιφανειακά ύδατα (ποτάμια, υδατορέματα, λίμνες, αρδευτικές διώρυγες, αποστραγγιστικές τάφρους κ.ά.), τότε η αγρανάπαυση εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε αυτά και η υπό αγρανάπαυση γεωργική έκταση (στο ελάχιστο ποσοστό του 30%) παραμένει σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια της πενταετούς δέσμευσης. Στην υπό αγρανάπαυση έκταση απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε γεωργικής δραστηριότητας. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση όπου η δέσμευση της αγρανάπαυσης πρόκειται να εφαρμοστεί σε ενταγμένα στη δράση αγροτεμάχια με κλίση μεγαλύτερη του 8%.

Επιλέξιμες για τη δέσμευση είναι οι αροτραίες καλλιέργειες (αραβόσιτος, ζαχαρότευτλα, υπαίθρια φρέσκα λαχανικά και κηπευτικά, βαμβάκι). Το ύψος ενίσχυσης κυμαίνεται από 43,5 ευρώ/στρέμμα/έτος έως και 60 ευρώ/στρέμμα/έτος, ανάλογα με την περιοχή και την ομάδα καλλιέργειας.

Β. Αμειψισπορά

Οι δικαιούχοι αναλαμβάνουν ετησίως να θέτουν σε αμειψισπορά γεωργική έκταση, η οποία να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της συνολικά ενταγμένης έκτασης στη δέσμευση. Το ποσοστό δύναται να αυξηθεί μέχρι και στο 90% για ένα ή περισσότερα έτη στη διάρκεια της πενταετίας. Ως καλλιέργειες αμειψισποράς εγκαθίστανται ξηρικές καλλιέργειες.

Επιλέξιμες για τη δέσμευση είναι οι αροτραίες καλλιέργειες (αραβόσιτος, ζαχαρότευτλα, υπαίθρια φρέσκα λαχανικά και κηπευτικά, βαμβάκι, ηλίανθος) με το ύψος ενίσχυσης να κυμαίνεται από 29,2 ευρώ/στρέμμα/έτος έως και 60 ευρώ/στρέμμα/έτος ανάλογα με την καλλιέργεια και την περιοχή.

 Ύψος ενίσχυσης (€/Ha/έτος)

Γ. Χλωρά λίπανση σε δενδρώδεις καλλιέργειες

Η δέσμευση εφαρμόζεται στις δενδρώδεις καλλιέργειες των ευπρόσβλητων από τα νιτρικά γεωργικής προέλευσης περιοχών, που καλύπτονται από το Πρόγραμμα Δράσης.

Αργολικό πεδίο: Εσπεριδοειδή, ελιά, βερικοκιά Λεκάνη

Πηνειού Ηλείας: Ελιά

Κάμπος Θεσσαλονίκης – Πέλλας – Ημαθίας: Ροδακινιά, μηλιά, αχλαδιά

Πεδιάδα Άρτας – Πρέβεζας: Εσπεριδοειδή, ελιά

Το ύψος ενίσχυσης κυμαίνεται από 18,8 ευρώ/στρέμμα/έτος έως και 45,2 ευρώ/στρέμμα/έτος ανάλογα την περιοχή και την καλλιέργεια.

Δ. Ζώνη ανάσχεσης σε αγροτεμάχια που εφάπτονται σε επιφανειακά ύδατα.

Οι δικαιούχοι αναλαμβάνουν να εφαρμόζουν παρυδάτια ζώνη ανάσχεσης πλάτους τουλάχιστον πέντε μέτρων, κατά μέσο όρο, στα ενταγμένα στη δέσμευση αγροτεμάχια που εφάπτονται με επιφανειακά ύδατα (ποτάμια, υδατορέματα, λίμνες). Αποζημιώνεται η απώλεια εισοδήματος για τα τέσσερα από τα πέντε μέτρα πλάτους της ζώνης ανάσχεσης, δεδομένου ότι στο πλαίσιο της πολλαπλής συμμόρφωσης απαγορεύεται η καλλιέργεια σε απόσταση μικρότερη του ενός μέτρου από τις όχθες υδατορεμάτων και λοιπών υδάτινων όγκων.

Το Τυπικό Ακαθάριστο Κέρδος (ΤΑΚ) για τις επιλέξιμες καλλιέργειες (χειμερινά σιτηρά, αραβόσιτος, κτηνοτροφικά φυτά χλόωσης, ψυχανθή, πατάτες ζαχαρότευτλα, υπαίθρια φρέσκα λαχανικά και κηπευτικά, βαμβάκι, ηλίανθος) κυμαίνεται από 34,2 ευρώ/στρέμμα/έτος έως και 969,433 ευρώ/στρέμμα/έτος ανάλογα με την καλλιέργεια και την περιοχή.

 Ύψος ενίσχυσης (€/Ha/έτος)

Δράσεις που έρχονται

Στόχος της Δράσης 10.1.01 «Προστασία άγριας ορνιθοπανίδας» είναι η διατήρηση και προστασία της άγριας ορνιθοπανίδας, της οποίας το ενδιαίτημα συνδέεται στενά με τις αγροτικές γαίες. Οι γεωργικές εκτάσεις αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των βιότοπων της άγριας ορνιθοπανίδας, προσφέροντας τροφή και χώρους φωλιάσματος και αναπαραγωγής.

Το ύψος ενίσχυσης κυμαίνεται από 3,4 ευρώ/στρέμμα/έτος έως και 17,6 ευρώ/στρέμμα/έτος ανάλογα με την καλλιέργεια και την περιοχή. Η πρόσκληση αναμένεται να δημοσιευτεί τον Νοέμβριο.

Τον ίδιο μήνα αναμένεται και η πρόσκληση της Δράσης 10.1.02 «Προστασία Παραδοσιακού Ελαιώνα Άμφισσας». Στόχος της είναι η προστασία της παραδοσιακής μορφής του ελαιώνα Άμφισσας με τη διατήρηση της μορφής των δέντρων που συνθέτουν τον ελαιώνα (κορμός, κώμη) και την ορθολογική διαχείριση των αναχωμάτων (τραφιών), που βρίσκονται εντός του ελαιώνα. Το ύψος ενίσχυσης ορίζεται σε 58 ευρώ/στρέμμα ετησίως, όταν ο ελαιώνας έχει αναχώματα και σε 54,7 ευρώ/στρέμμα, όταν ελαιώνας δεν έχει αναχώματα (τράφια).

Στόχος της Δράσης 10.1.03 «Διατήρηση αμπελοκομικής πρακτικής στον αμπελώνα Νήσου Θήρας» είναι η διάσωση των τοπικών γεωργικών πρακτικών στην καλλιέργεια του αμπελώνα της Θήρας που τείνουν να εκλείψουν κάτω από οικονομικές πιέσεις, η προστασία του εδάφους από τη διάβρωση, αποσάθρωση και αλλαγή χρήσης μέσω συνέχισης της γεωργικής δραστηριότητας και η δημιουργία χώρων οικολογικής αντιστάθμισης. Το ύψος ενίσχυσης ορίζεται σε 76,5 ευρώ/στρέμμα ετησίως. Η δημοσίευση της πρόσκλησης αναμένεται μετά το καλοκαίρι του 2018.

Σύμφωνα με την τελευταία τροποποίηση του ΠΑΑ 2014-2020, αποφασίστηκε και εγκρίθηκε η διεύρυνση της περιοχής παρέμβασης της Δράσης 10.1.7 «Εναλλακτική καταπολέμηση ζιζανίων στους ορυζώνες» βάσει επικαιροποιημένων στοιχείων Ενιαίας Αίτησης Ενίσχυσης (ΕΑΕ) και προσθήκη της καλλιέργειας του ηλίανθου στις κύριες καλλιέργειες. Η υπουργική απόφαση αναμένεται μέσα στον μήνα και η πρόσκληση προβλέπεται να δημοσιευτεί τον Ιανουάριο του 2018.

Επίσης, εγκρίθηκε η διεύρυνση περιοχών που κατανέμονται συγκεκριμένες φυλές που ενισχύονται βάσει της Δράσης 10.1.9 «Διατήρηση απειλούμενων αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων». Η υπουργική απόφαση αναμένεται μέσα στον μήνα και η πρόσκληση θα έχει δημοσιευτεί μέχρι τέλη του 2017.

Μέσα στον Νοέμβριο αναμένεται η υπουργική απόφαση για τη Δράση 10.1.5 «Περιβαλλοντική αναβάθμιση υποβαθμισμένων βοσκοτόπων» και η δημοσίευση της πρόσκλησης τον ερχόμενο Φεβρουάριο. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Δράση 10.1.10 «Προστασία τοπικών αβελτίωτων πληθυσμών που κινδυνεύουν από γενετική διάβρωση» αναμένεται στα μέσα του 2018.

Τέλος, σημειώνεται ότι, κατά την τελευταία τροποποίηση του ΠΑΑ, εισήχθη και νέα δράση, η 10.1.11 «Βελτίωση περιβαλλοντικής κατάστασης βοσκήσιμων γαιών σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κίνδυνο ερημοποίησης λόγω διάβρωσης», που αφορά τη ρύθμιση του χρόνου βόσκησης κατά τη διάρκεια του έτους, η οποία επιφέρει αύξηση της φυτοκάλυψης του βοσκότοπου και, επομένως, μείωση του κινδύνου ερημοποίησης λόγω διάβρωσης του εδάφους. Επιπλέον, επιτυγχάνεται αύξηση της παραγόμενης βιομάζας του βοσκότοπου και, κατά συνέπεια, αύξηση της δέσμευσης του άνθρακα στο έδαφος.