Τα κρούσματα αφθώδους πυρετού στα παράλια της Τουρκίας, απέναντι από τα νησιά του B. Αιγαίου, που σημειώθηκαν στις 8 Μάη του 2017, ήταν το έναυσμα για να έρθει ξανά στο προσκήνιο η ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα ώστε να προληφθεί οποιοδήποτε νόσημα εκδηλωθεί στο ζωικό κεφάλαιο της χώρας μας.
Εκπρόσωποι του κτηνοτροφικού κλάδου απευθύνουν έκκληση μέσω της «ΥΧ» για άμεση συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων με τις ελληνικές Κτηνιατρικές Αρχές, k;ati που αποτελεί ζήτημα ζωτικής σημασίας για την προστασία του ζωικού κεφαλαίου από το ενδεχόμενο εισόδου του αφθώδους πυρετού.
Χαρακτηριστικό είναι, ότι μεγάλη ζημιά έχουν προκαλέσει τόσο ο αφθώδης πυρετός όσο και η ευλογιά του προβάτου, όταν αυτά εκδηλώθηκαν, με τους κτηνοτρόφους να μετρούν απώλειες στα κοπάδια τους. Ειδικότερα στον Έβρο, κύριο σημείο εισόδου εξωτικών νοσημάτων, από το 1994 ως και το 2000 θανατώθηκαν 74.349 ζώα. Το 2000, όταν καταγράφηκε το τελευταίο κρούσμα αφθώδους πυρετού στη χώρα, θανατώθηκαν περίπου 5.000 βοοειδή και 3.000 αιγοπρόβατα. Μεγάλο στοίχημα για να απαλλαγεί ο νομός από τα νοσήματα αποτέλεσε η δημιουργία του Κέντρου Εξωτικών Νοσημάτων στην Ορεστιάδα, το οποίο αν και ιδρύθηκε το 2007 με πλήρη εργαστηριακό εξοπλισμό, σύμφωνα με τις καταγγελίες των τοπικών φορέων, δεν λειτούργησε ποτέ, λόγω έλλειψης… κτηνιάτρων.
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν κτηνοτρόφοι, οι οποίοι αναφέρουν χαρακτηριστικά «ότι δεν υπάρχουν περιθώρια να χάσουν την περιουσία τους και να οδηγούν τα κοπάδια τους στους λάκκους». Την ίδια στιγμή, υπηρεσιακά στελέχη της αρμόδιας διεύθυνσης του ΥΠΑΑΤ εμφανίζονται καθησυχαστικά, σημειώνοντας ότι η χώρα είναι έτοιμη να ανταπεξέλθει σε οποιαδήποτε κατάσταση.
Κατά πόσο τελικά είναι έτοιμη η χώρα μας να ανταπεξέλθει σε περίπτωση εμφάνισης της νόσου; Τι μέτρα έχουν ληφθεί ή και πρέπει να ληφθούν, προκειμένου να αντιμετωπιστεί οποιαδήποτε κατάσταση; Με αυτά τα ερωτήματα, η «ΥΧ» απευθύνθηκε σε εκπροσώπους και φορείς του κτηνοτροφικού κλάδου, προκειμένου να καταγράψει την κατάσταση που επικρατεί.
Ο Κώστας Δαδούσης, προϊστάμενος της ΔΑΟΚ Ορεστιάδας, είναι ένας από αυτούς που έχουν χειριστεί προσωπικά κρούσματα αφθώδους το 2000, καθώς και της ευλογιάς και τις οζώδους δερματίτιδας, που παρουσιάστηκαν τα τελευταία χρόνια. «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η συμπαράσταση της πολιτείας σε ό,τι αφορά την ενίσχυση των υπηρεσιών με το απαιτούμενο προσωπικό, που αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει. Παράλληλα, με την ανάλογη υλικοτεχνική υποδομή που χρειαζόμαστε, μπορούμε κάλλιστα να αντιμετωπίσουμε οποιοδήποτε επιζωοτία (κάθε μεταδοτική ασθένεια που πλήττει μαζικά τα ζώα)».
Αυτήν τη στιγμή, στον βόρειο Έβρο υπάρχουν μόνο δύο κτηνίατροι στα δύο τμήματα κτηνιατρικής. «Αντιλαμβάνεστε ότι η έλλειψη είναι μεγάλη και πρέπει να εξαλειφθεί», μας λέει, επισημαίνοντας ότι όλες οι πρωτογενείς εστίες όπου σημειώθηκαν κρούσματα αφθώδους πυρετού προερχόμενα από την Τουρκία, ήταν στον νότιο Έβρο και συγκεκριμένα στο Δέλτα του Έβρου.
Στις 14 Ιούλη του 2000 ήταν η τελευταία φορά που η νόσος εμφανίστηκε στη χώρα μας. Τότε, θανατώθηκαν περίπου 5.000 βοοειδή και 3.000 αιγοπρόβατα, στην περιοχή του βόρειου Έβρου. «Εκείνη την περίοδο δεν είχαμε επέκταση του αφθώδους και σε άλλες περιοχές. Είχε αντιμετωπιστεί με αποτελεσματικό τρόπο. Αρκεί να σας αναφέρω ότι το κρούσμα εμφανίστηκε στις 14 Ιουλίου του 2000 και τον Νοέμβρη είχαν αρθεί όλα τα μέτρα στην περιοχή», σημειώνει.
Κέντρο Εξωτικών Νοσημάτων
Από το 2000, η πρόταση που κατέθεσαν οι κτηνιατρικές υπηρεσίες του Έβρου ήταν να ιδρυθεί το Κέντρο Εξωτικών Νοσημάτων, το οποίο θα ήταν υπεύθυνο για την ενημέρωση των κτηνοτρόφων, ώστε αυτοί να είναι σε θέση να εντοπίσουν τα κρούσματα άμεσα από τα κλινικά συμπτώματα και, αναφέροντάς το στις κτηνιατρικές υπηρεσίες, να είναι άμεση η αντιμετώπισή τους.
«Αυτό που θέλαμε επιπλέον και προτείναμε, ήταν και η λειτουργία ενός εργαστηρίου. Αν και το κτήριο αυτό δημιουργήθηκε το 2007 και υπάρχει ο ανάλογος εξοπλισμός, δεν λειτούργησε, γιατί δεν στελεχώθηκε με το απαιτούμενο προσωπικό», σημειώνει ο Κ. Δαδούσης, επισημαίνοντας ότι για να λειτουργήσει χρειάζεται η πρόσληψη 3 κτηνιάτρων και 2 εργαζόμενων ως βοηθητικό προσωπικό. Αυτήν τη στιγμή, στο κτήριο αυτό στεγάζεται η Διεύθυνση Κτηνιατρικής.
Στις προτάσεις που είχαν κατατεθεί από την κτηνιατρική υπηρεσία, ήταν ότι με τη λειτουργία αυτού του Κέντρου θα μπορεί να γίνεται μια οριοεπιτήρηση κατά μήκος του ποταμού Έβρου και να λαμβάνονται δείγματα ζώων. Όπως μας εξηγεί ο Κ. Δαδούσης, επειδή πολλές φορές αυτά τα νοσήματα εκδηλώνονται υποκλινικά και μόνο με ορολογική εξέταση μπορούν να διαπιστωθούν, τότε «θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε την υποκλινική μορφή του νοσήματος και να επέμβουμε γρήγορα. Σε κάθε περίπτωση, η άμεση επέμβαση είναι αυτή που έχει τα καλύτερα αποτελέσματα».
Υπάρχει κίνδυνος για τη χώρα;
Ορατός είναι ο κίνδυνος να κάνει την εμφάνισή του το νόσημα και στη χώρα μας, λέει στην «ΥΧ» ο Χρήστος Παρασχούδης, πρόεδρος του Κτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Έβρου «Θρακών Αμνός»: «Τόσο ο αφθώδης όσο και η ευλογιά έρχονται από την Τουρκία στην Ελλάδα και αν όχι πάντα, αλλά κατά 90% ξεκινά από τον Έβρο, είτε η μεταφορά είναι μηχανική είτε φυσική, και από εδώ εξαπλώνεται και στην υπόλοιπη Ελλάδα».
Το Κέντρο Εξωτικών Νοσημάτων στην Ορεστιάδα θα βοηθούσε αλλά «δεν υπάρχει πολιτική βούληση για να λειτουργήσει και να μπορεί να προχωρά σε πραγματικούς ελέγχους. Όλος ο μηχανολογικός εξοπλισμός υπάρχει, αλλά δεν υπάρχει το προσωπικό. Έτσι, ένα δείγμα στέλνεται από τον Έβρο στην Αθήνα για να ελεγχθεί», σημειώνει.
Στο τι μπορεί να γίνει για να αποφευχθούν και να προληφθούν τυχόν κρούσματα, ο Χρ. Παρασχούδης επισημαίνει ότι πρέπει να γίνονται δειγματοληψίες ανά τακτά χρονικά διαστήματα (6 μήνες) στην ευρύτερη περιοχή των παραποτάμιων χωριών, όπου εκεί εμφανίζονται συνήθως κρούσματα. Με αυτόν τον τρόπο «σταματάμε οποιαδήποτε ασθένεια εν τη γενέσει της και δεν θα πληρώνει η πολιτεία τον πακτωλό των εκατομμυρίων για αποζημιώσεις. Συγχρόνως, θα πρέπει να προστεθεί και το ψυχικό κόστος των κτηνοτρόφων, οι οποίοι βλέπουν τα κοπάδια τους να θανατώνονται και να μπαίνουν μέσα σε λάκκους. Ο κτηνοτρόφος είναι αυτός που επωμίζεται πάντα όλη τη χασούρα. Όλα αυτά τα έχουμε αναλύσει στις εκάστοτε κυβερνήσεις αλλά και στον σημερινό υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης. Όμως, σε κάθε συνάντηση μας εμπαίζουν», τονίζει.
Σε ό,τι αφορά τις καταστροφικές συνέπειες του αφθώδους πυρετού, μας αναφέρει ένα παράδειγμα: «Η ευλογιά του 2013, που οδήγησε στον θάνατο 55.000 αιγοπρόβατα, ήταν απλά μια γρίπη. Ο αφθώδης είναι τρεις φορές χειρότερος. Είναι σαν πυρηνική βόμβα. Εκεί που… σκάει, σε ακτίνα 10 με 15 χλμ δεν αφήνει τίποτε. Και δεν είναι νόσημα που προσβάλλει μόνο ένα είδος ζώου, αλλά όλα τα μηρυκαστικά. Άρα και για τους βοοτρόφους και τους αιγοπροβατοτρόφους είναι τεράστιος ο κίνδυνος».
Τι είναι ο αφθώδης πυρετός
Καταρχήν, η νόσος δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο. Ο αφθώδης πυρετός είναι οξεία, πολύ μεταδοτική ιογενής νόσος (νοσηρότητα έως και 100%), ενδημική ή σποραδική σε πολλές χώρες του κόσμου, με τεράστιες οικονομικές απώλειες. Ευαίσθητα στον ιό παραγωγικά ζώα είναι τα βοοειδή (και οι βούβαλοι), τα μικρά μηρυκαστικά και οι χοίροι. Η εξάπλωση μπορεί να είναι ταχεία κυρίως μέσω προϊόντων που προέρχονται από μολυσμένα ζώα (ζώντα ή νεκρά), αλλά και των μέσων μεταφοράς αυτών.
Οι ορολογικοί τύποι του ιού που έχουν ανιχνευθεί ανοσολογικά είναι επτά (Ο, Α, C, Asia1, SAT1, SAT2 και SAT3) και μπορούν να διατηρηθούν σε μολυσμένο περιβάλλον για αρκετές εβδομάδες (πάνω από 1 μήνα), ανάλογα με τη θερμοκρασία και το pH.
Κύρια συμπτώματα
Το στέλεχος του ιού, ο βαθμός έκθεσης, η ηλικία και το είδος του ζώου είναι παράγοντες που μπορούν να επισπεύσουν τα συμπτώματα. Κύρια συμπτώματα της νόσου είναι ο πυρετός και η εμφάνιση φυσαλιδώδους εξανθήματος στη γλώσσα, τα χείλη, το στοματικό και ρινικό βλεννογόνο, τις θηλές του μαστού και μεταξύ των οπλών ή στη στεφάνη της οπλής, καθώς και η μείωση ή διακοπή της γαλακτοπαραγωγής. Συχνός είναι ο θάνατος νεαρών βοοειδών από μυοκαρδίτιδα, τα νεαρά αμνοερίφια μπορεί να πεθάνουν χωρίς συμπτώματα, ενώ υψηλή θνησιμότητα παρατηρείται στα χοιρίδια.
Στις 14 Ιούλη του 2000, ήταν η τελευταία φορά που στην χώρα μας εμφανίστηκε ο αφθώδης πυρετός. Τότε, θανατώθηκαν περί τα 5.000 βοοειδή και 3.000 αιγοπρόβατα. Το φαινόμενο περιορίστηκε σχετικά άμεσα, αν αναλογιστεί κανείς ότι μέχρι τον Νοέμβρη του ίδιου έτους είχαν αρθεί όλα τα περιοριστικά μέτρα που λήφθηκαν στον Έβρο.
Οδηγός εξωτικών νοσημάτων
Για την ενημέρωση των κτηνοτρόφων για όλα τα εξωτικά νοσήματα (αφθώδης πυρετός, καταρροϊκός πυρετός, ευλογιά, πανώλη των μικρών μηρυκαστικών), έχει εκδοθεί σχετικός οδηγός στα 2.000 αντίτυπα, ο οποίος, σύμφωνα με τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Ορεστιάδας, Κ. Δαδούση, χορηγείται στους κτηνοτρόφους. Στόχος του οδηγού είναι η ενημέρωση των κτηνοτρόφων, προκειμένου να είναι σε θέση να αντιμετωπιστούν τα κλινικά συμπτώματα.
Ο ρόλος του κτηνοτρόφου
Σημαντικός είναι ο ρόλος του κτηνοτρόφου για την αντιμετώπιση της νόσου. Και αυτό γιατί όταν ο κτηνοτρόφος είναι καλά ενημερωμένος και γνωρίζει τα συμπτώματα, μπορεί άμεσα να την αντιληφθεί και να ειδοποιήσει τις αρμόδιες κτηνιατρικές αρχές, οι οποίες θα μπορούν να επέμβουν έγκαιρα. Έτσι, η αντιμετώπιση κάθε επιδημίας που μεταδίδεται στα κοπάδια μπορεί να είναι αποτελεσματική, όταν εντοπιστεί και ληφθούν μέτρα πριν τη μετάδοσή της σε άλλα κοπάδια. Να σημειωθεί ότι το ποσό που δαπανήθηκε το 2000 για την αντιμετώπιση του αφθώδους, την απολύμανση των εκτροφών, την ευθανασία ζώων και τις αποζημιώσεις που δόθηκαν στους κτηνοτρόφους, ήταν 7.258.200 ευρώ.
Μέτρα προστασίας
Τα απαραίτητα μέτρα για την αποφυγή μετάδοσης της νόσου είναι:
• διέλευση οχημάτων από τάφρους με διάλυμα απολυμαντικού πριν από την είσοδο στην εγκατάσταση,
• τακτικός καθαρισμός και απολύμανση των οχημάτων της εκμετάλλευσης μετά από κάθε μεταφορά,
• περιορισμός της εισόδου επισκεπτών ιδιαίτερα εάν έχουν επισκεφτεί πρόσφατα αγροτικές περιοχές της Τουρκίας,
• διέλευση του προσωπικού, κτηνιάτρων και επισκεπτών, από ποδόλουτρα με διάλυμα απολυμαντικού, πριν από την είσοδο στις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις,
• απαγόρευση εισαγωγής/αγοράς ζώντων ζώων, σπέρματος, ωαρίων, εμβρύων, πρωτογάλακτος, γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων που προορίζονται για ζωοτροφή, ακατέργαστων ζωικών υποπροϊόντων, προβιών και δερμάτων που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση ή όχι, αν δεν πληρούνται οι σύννομες προϋποθέσεις,
• αποφυγή προμήθειας εξοπλισμού και σκευών από την Τουρκία και ιδιαίτερα μεταχειρισμένων,
• άμεση ειδοποίηση των αρμόδιων Κτηνιατρικών Αρχών.
Καθησυχαστικές οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ
Δεν εμπνέουν καμία ανησυχία τα κρούσματα που εκδηλώθηκαν στην Τουρκία, υποστηρίζουν υπηρεσιακά στελέχη της αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΑΑΤ, σημειώνοντας ότι στο πλαίσιο της προληπτικής δράσης ενεργοποιούνται όλες οι ελεγκτικές αρχές. «Για όλα τα εξωτικά νοσήματα που έρχονται από τρίτες χώρες, παίρνουμε μια σειρά προληπτικά μέτρα, όπως ενημερωτικά φυλλάδια, αφίσες, σποτ, ημερίδες, επιστημονικές συσκέψεις. Στη συνέχεια, με την τοποθέτηση ειδικού προσωπικού σε διάφορα σημεία της χώρας, όπως νησιά, Έβρο, Κεντρική Μακεδονία και Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, θα επιτηρούμε προληπτικά για την είσοδο τέτοιων νοσημάτων. Αυτό είναι ένα πρόγραμμα το οποίο στήνουμε σε συνεργασία με την κοινότητα και θα υλοποιηθεί το επόμενο διάστημα», τονίζουν.
