Αχτίδα φωτός στη γενικότερη πτωτική πορεία του εξωτερικού εμπορίου της χώρας μας αποτέλεσαν οι εξαγωγές των ελληνικών αγροτικών προϊόντων, που εμφανίζονται σημαντικά αυξημένες κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους. Ψάρια, τυριά, πορτοκάλια και καπνά κατάφεραν να αναρριχηθούν στη σειρά κατάταξης των 100 σημαντικότερων ελληνικών εξαγόμενων προϊόντων στον κόσμο, σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, ενώ θέση στη λίστα έχουν πλέον τα μανταρίνια και το σκληρό σιτάρι. Πίσω, όμως, από τους αριθμούς και τις στατιστικές αναλύσεις, η ανάγκη για άμεσες και στοχευμένες πολιτικές, που αφενός θα στηρίξουν ουσιαστικά τους Έλληνες παραγωγούς και αφετέρου θα συμβάλουν στην εξωστρεφή ανάπτυξη του αγροδιατροφικού τομέα, είναι όσο ποτέ άλλοτε επιτακτική, προειδοποιούν, μιλώντας στην «ΥΧ», οι άμεσα εμπλεκόμενοι φορείς.
ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ: Καθυστερημένο ενδιαφέρον
Από τα εξαγόμενα αγροτικά προϊόντα, το παρθένο ελαιόλαδο είναι εκείνο που εξακολουθεί να πρωτοστατεί στον πίνακα κατάταξης, καταλαμβάνοντας ωστόσο κατά το α΄ εξάμηνο φέτος την 4η θέση, όταν αντίστοιχα πέρσι ήταν στην 3η. Σύμφωνα με την ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), επί των προσωρινών στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, η αξία του προϊόντος ανήλθε στα 259,2 εκατ. ευρώ έναντι 307,7 εκατ. ευρώ πέρσι.
Η σημαντική άνοδος στις εξαγωγές ελαιολάδου που καταγράφηκε πέρσι οφείλεται, όπως έχει επισημανθεί στην «ΥΧ», από την άνοδο της εγχώριας παραγωγής την περίοδο 2014/15, τη μεγάλη πτώση της παραγωγής στην Ισπανία και την Ιταλία αλλά και την κατακόρυφη πτώση των αποθεμάτων ελαιολάδου στην ΕΕ-28 στο τέλος της προηγούμενης περιόδου. Για φέτος, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΑΣ Ιεράπετρας, Νίκο Δασκαλάκη, όσον αφορά τουλάχιστον τον νομό, η ζήτηση από την Ιταλία κατά τους πρώτους μήνες του έτους είχε σταματήσει, αλλά από τον Μάιο ξεκίνησαν οι εξαγωγές. Ο ίδιος εμφανίζεται αισιόδοξος για το β΄ εξάμηνο του έτους, καθώς «καταγράφεται μεγάλη τάση». Επισημαίνει πως μεγάλη πληγή των εξαγωγών παραμένει η διάθεση του χύμα ελαιολάδου. «Το προϊόν δεν φεύγει τυποποιημένο αλλά σε βυτία, με αποτέλεσμα να μην αποτυπώνεται το πραγματικό μέγεθος των εξαγωγών και να μειώνεται η αξία του», τονίζει στην «ΥΧ».
ΤΥΡΙΑ: Πράξη ανάπτυξης ή πράξη απόγνωσης;
Ανοδική τάση καταγράφεται στις εξαγωγές των ψαριών και των τυριών, που καταλαμβάνουν πλέον την 5η και 7η θέση αντίστοιχα (σκαρφαλώνοντας από την 6η και 10η θέση), αυξάνοντας την αξία τους σε σχέση με πέρσι (235,5 εκατ. ευρώ και 201,9 εκατ. ευρώ αντίστοιχα).
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ), Χρήστο Αποστολόπουλο, η ζήτηση για τα ελληνικά τυριά είναι αυξημένη. Ωστόσο, όπως εξηγεί στην «ΥΧ», το τελευταίο εξάμηνο καταγράφεται στην εγχώρια κατανάλωση μία πτώση της τάξεως του 10%. Αν και χαρακτηρίζει θετική την αύξηση των εξαγωγών, εξηγεί πως δεν πρέπει να το βλέπει κανείς αποσπασματικά, αλλά σε συνδυασμό με την τιμή και κάτω από ποιες συνθήκες ο παραγωγός διέθεσε το προϊόν του στο εξωτερικό. «Πρέπει κανείς να το αναλύσει για να δει αν είναι πράξη ανάπτυξης ή πράξη απόγνωσης», αναφέρει χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τον κ. Αποστολόπουλο, την κατάσταση στην εγχώρια αγορά δυσκόλεψε και η χρεοκοπία της Μαρινόπουλος, και «οι συνολικές παραδόσεις στα σούπερ μάρκετ έπεσαν σημαντικά».
Με την εσωτερική αγορά να ασθενεί, ο κ. Αποστολόπουλος επισημαίνει πως μόνη λύση αποτελεί η εξωστρέφεια με όρους ανάπτυξης και επωφελείς για τον κλάδο. Ένα βασικό κριτήριο αποτελεί η προστασία και η κατοχύρωση των μοναδικών ελληνικών προϊόντων, όπως η φέτα και το ελληνικό γιαούρτι. «Αν είχαμε καταφέρει να καταργήσουμε από όλη την αγορά της Ευρώπης και του εξωτερικού τα feta style, φέτα μαϊμού κ.ά., θα έμενε ένα μεγάλο κενό που θα μας προσκαλούσε να το καλύψουμε». Είναι ενδεικτικό, όπως αποκαλύπτει, πως το Greek yogurt παγκοσμίως έχει ένα τζίρο 6 δισ., όταν ο συνολικός τζίρος στην Ελλάδα από όλα τα γαλακτοκομικά είναι 1,2 δισ. «Φανταστείτε τι περιθώρια ανάπτυξης θα υπήρχε αν μπορούσαμε να διορθώσουμε έστω ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτής της κατάστασης που παραπλανεί τον καταναλωτή».
ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΕΣ ΕΛΙΕΣ: Εμπορικές δυσκολίες παρά την αύξηση
Στην 8η θέση –κατά μία θέση κάτω σε σχέση με πέρσι– των 100 σημαντικότερων ελληνικών εξαγόμενων προϊόντων στον κόσμο βρίσκονται οι επιτραπέζιες ελιές μαζί με τα γνωστά σε όλους μας τουρσιά (στα προϊόντα αντιστοιχεί ο ίδιος κωδικός, και κατά συνέπεια η αναγραφόμενη αξία και ποσότητα αφορά το σύνολό τους).
Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Διεθνούς Ελαιοκομικού Συμβουλίου –αναμένεται επικαιροποίησή τους– οι εξαγωγές της επιτραπέζιας ελιάς προς τρίτες χώρες συνεχίζουν την αυξητική τους πορεία. Από 61.000 τόνους την περίοδο 2014/15 στους 68.000 τόνους την περίοδο 2015/16, παρά τη μείωση που προβλέπεται στην εγχώρια παραγωγή, λόγω των αποθεμάτων.
Αν και η Ελλάδα είναι η δεύτερη εξαγωγική χώρα στον κόσμο, εντούτοις, όπως επισημαίνει στην «ΥΧ» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταποιητών – Τυποποιητών – Εξαγωγέων Επιτραπέζιων Ελιών (ΠΕΜΕΤΕ), Νέλος Γεωργούδης, μεγάλες εμπορικές δυσκολίες έχουν προκύψει ειδικά από πέρσι (και λόγω capital controls), ενώ δε λείπουν παθογένειες «που αν δεν λυθούν, δεν προβλέπεται ευοίωνο το μέλλον». Όπως εξηγεί, στην Ελλάδα αυτή την στιγμή δεν υπάρχει μητρώο μεταποιητών της επιτραπέζιας ελιάς, ενώ προβλήματα έρχεται να προσθέσει και το θέμα με την ελιά Καλαμάτας και Καλαμών, δημιουργώντας σύγχυση στις χώρες προορισμού.
ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ: Εντυπωσιακό άλμα
Θεαματική είναι η αύξηση των εξαγωγών στα οπωροκηπευτικά, με τα πορτοκάλια να κάνουν άλμα στη σειρά κατάταξης των ελληνικών εξαγόμενων προϊόντων. Κατά το α’ εξάμηνο του 2016, τα πορτοκάλια σκαρφάλωσαν στην 14η θέση από την 29η που ήταν κατά την αντίστοιχη περίοδο πέρσι, με την αξία τους να ανέρχεται στα 109,7 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σε επεξεργασία από την Incofruit Hellas, οι εξαγωγές των νωπών φρούτων και λαχανικών κατά το πρώτο εξάμηνο του 2016 αυξήθηκαν κατά 42,9% κατ’ όγκο σε σχέση με το αντίστοιχο του 2015 και ανήλθαν σε 940.466 τόνους, ενώ η αξία τους αυξήθηκε κατά 22,2%, στα 522,548 εκατομμύρια ευρώ. «Στο διάστημα αυτό, οι εξαγωγές των φρούτων εκτοξεύθηκαν σε όγκο κατά 47,4%, και σε αξία κατά 25,7% και ανήλθαν σε 787.644 τόνους και 413,939 εκατομμύρια ευρώ», τονίζει στην «ΥΧ» ο ειδικός σύμβουλος και εκπρόσωπος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων – Λαχανικών και Χυμών Incofruit Hellas, Γιώργος Πολυχρονάκης.
Στον τομέα των φρούτων, πρωτοστατούν σε τονάζ τα μανταρίνια με 99,7%, τα πορτοκάλια με 73,9% και οι φράουλες με 12,7% περισσότερο από ότι το αντίστοιχο εξάμηνο του 2015.
Ειδικότερα, κατά το α’ εξάμηνο του 2016 εξήχθησαν 308.924 τόνοι πορτοκάλια έναντι 177.497 τόνους την αντίστοιχη περίοδο πέρσι και 51.371 τόνοι μανταρίνια (στα οποία περιλαμβάνονται και τα tangerines) έναντι 25.856 πέρσι. Δεν είναι λοιπόν τυχαία η είσοδος των μανταρινιών στη λίστα με τα 100 σημαντικότερα ελληνικά εξαγόμενα προϊόντα (90η θέση).
ΡΟΔΑΚΙΝΑ: Στόχος η Δυτική Ευρώπη
Κατά μία θέση κάτω στην σειρά κατάταξης του α’ εξαμήνου 2016, από την 16η στην 17η, πέφτουν τα πυρηνόκαρπα, με τις εξαγωγές να έχουν μειωθεί στους 114.266 τόνους φέτος, έναντι 118.583 τόνους πέρσι. Ροδάκινα, βερίκοκα και κεράσια υπολογίζονται συνολικά με έναν κωδικό (στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ), και ενώ στα ροδάκινα οι εξαγωγές είναι μεγαλύτερες σε σχέση με πέρσι, το ίδιο δεν ισχύει και για τα κεράσια, που παρουσιάζουν πτώση.
Σύμφωνα με στοιχεία που έχει στην διάθεσή του το ΥΠΑΑΤ, από 1/5/2016 έως 6/9/2016 οι αποστολές σε ΕΕ και εξαγωγές (τρίτες χώρες) στο ροδάκινο μόνο για την Ημαθία ανήλθαν σε περίπου 58.000 τόνους έναντι 56.000 τόνων την αντίστοιχη περίοδο πέρσι. «Η φετινή χρονιά για το ροδάκινο ήταν πρώιμη», εξηγεί στην «ΥΧ» ο πρόεδρος της Κοινοπραξίας Συνεταιρισμών Ομάδων Παραγωγών Ημαθίας και στέλεχος του ΑΣ Βέροιας «Venus Growers», Χρήστος Γιαννακάκης.
Όπως επισημαίνει, «οι φυτεύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στα επιτραπέζια ροδάκινα και νεκταρίνια είναι της τάξεως των 235.000 στρεμμάτων σε όλη την χώρα. Αυτό σημαίνει ότι σε μία κανονική χρονιά, η πλήρης παραγωγή μπορεί να προσεγγίσει τους 450.000 τόνους. Με δεδομένο ότι η εξαγωγική μας δύναμη είναι περίπου 170.000-180.000 τόνοι, και κάποια ποσότητα στην εσωτερική αγορά, άρα συνολικά προσεγγίζουμε τους 200.000 τόνους δυνατότητα διάθεσης, αντιλαμβανόμαστε ότι αν έχουμε πλήρη παραγωγή, πάνω από 240.000 τόνους, θα έχουμε πρόβλημα διάθεσης».
Όπως υπογραμμίζει, η Ελλάδα δεν έχει κατορθώσει να διεισδύσει με αποτελεσματικότητα στην αγορά της Δυτικής Ευρώπης, γιατί τα εμπορικά μεγέθη κάθε εξαγωγικού φορέα είναι μικρά σε σχέση με αυτά που απαιτεί η δυτικοευρωπαϊκή αγορά. «Παραμένουμε μόνο παίκτες στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Και αυτό δημιουργεί έναν τεράστιο κίνδυνο για το άμεσο μέλλον», εξηγεί. «Πρέπει άμεσα να προχωρήσουμε σε άλλα συνεργατικά σχήματα για να αξιοποιήσουμε τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας μας. Όχι μόνο καλύπτοντας τις σημερινές της ανάγκες όσον αφορά στις εξαγωγές, σε σχέση με τη δυναμική που έχουμε, αλλά και πολλαπλασιάζοντας τις καλλιεργούμενες εκτάσεις με οπωροκηπευτικά, προσφέροντας πλούτο και απασχόληση στον αγρότη και τη χώρα. Οι δικές μας σκέψεις και συζητήσεις το τελευταίο διάστημα είναι στο να δημιουργηθεί ένας μεγάλος εμπορικός φορέας. Είμαστε σε πρώιμες συζητήσεις με συνεργάτες που έχουμε και εκτιμώ ότι το επόμενο εξάμηνο θα μπορέσουμε να έχουμε στήσει μία εμπορική εταιρεία».
ΚΑΠΝΑ: Ποιοτικό προϊόν με ιδιαίτερη αξία
Αξιοσημείωτη είναι η επίδοση των καπνών, καθώς το α’ εξάμηνο του 2016 αναρριχήθηκαν στην 16η θέση της σειράς κατάταξης από την 20η πέρσι, με την αξία του προϊόντος να ανέρχεται στα 107,6 εκατ. ευρώ. Μάλιστα, τα ελληνικά ακατέργαστα καπνά πρωταγωνιστούν στη σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών προς τη Ρωσία για το πρώτο εξάμηνο του έτους, με μερίδιο 8,4%, συνολικής αξίας 7 εκατ. ευρώ κι έχοντας σημειώσει αύξηση της τάξης του 70,5%, όπως αναφέρεται στο τελευταίο ενημερωτικό δελτίο του γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Μόσχας που αφορά στα στοιχεία του διμέρους εμπορίου Ελλάδας και Ρωσίας για το πρώτο εξάμηνο. «Γενικά, η ζήτηση για τον ελληνικό καπνό ήταν και παραμένει πάντα σταθερά ανοδική», επισημαίνει στην «ΥΧ» ο πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Καπνού, Βασίλης Μελενεκλής. «Έχουμε τα καλύτερα καπνά του κόσμου, τα πιο ποιοτικά και συνάμα τα πιο δύσκολα παραγωγικά, γεγονός που δίνει ιδιαίτερη αξία στο προϊόν». Και προσθέτει: «Όλα αυτά τα χρόνια, η πολιτεία απουσιάζει σταθερά. Και ό,τι έχει γίνει οφείλεται στους παραγωγούς και στην αγορά».
ΒΑΜΒΑΚΙ: Τα βλέμματα στο δεύτερο εξάμηνο
Όσον αφορά το βαμβάκι, έπεσε κατά δύο θέσεις στην σειρά κατάταξης, καταλαμβάνοντας την 15η, με την αξία του προϊόντος να ανέρχεται στα 107,7 εκατ. ευρώ. «Το τελικό αποτέλεσμα έχει σημασία», τονίζει στην «ΥΧ» ο πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Βάμβακος, Νίκος Σκοπιανός. Ο ίδιος εκτιμά ότι οι παράγοντες που διαμορφώνουν το τελικό οικονομικό αποτέλεσμα δείχνουν ότι η φετινή χρονιά θα είναι καλύτερη από την περσινή. «Μέχρι στιγμής, όσον αφορά την παραγωγή, φαίνεται ότι θα έχουμε μία καλή χρονιά. Όσον αφορά τις τιμές, εμφανίζονται ότι θα είναι καλύτερες σε σχέση με πέρσι. Όχι μόνο η τιμή παραγωγού, αλλά και η τιμή εξαγωγής του προϊόντος».
Εξηγεί, δε, ότι οι ποσότητες που είχαν απομείνει το 2016 ήταν λίγες, γεγονός που δικαιολογεί τα στατιστικά στοιχεία. «Η διαδρομή μπορεί και θα ανατραπεί, διότι ήδη έχουμε πολλές προπωλήσεις για το β’ εξάμηνο του 2016».
- Γεωργία Μπόχτη
