Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), στις δύο τελευταίες αναθεωρήσεις της, έχει συστήσει μια σειρά προαπαιτουμένων προς αυτή την κατεύθυνση, προκειμένου οι παραγωγοί να λαμβάνουν τις επιδοτήσεις που προβλέπονται. Από την άλλη πλευρά, έχει γίνει κατανοητό ότι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν υπάρχει η κατάλληλη ενημέρωση και εκπαίδευση των παραγωγών, όσον αφορά την εφαρμογή των ψεκασμών, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κόστος παραγωγής και να μην μπορεί να αποφευχθεί η αύξηση του κινδύνου σε επίπεδο υγείας και περιβάλλοντος.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος μόλυνσης των επιφανειακών νερών, αλλά και έκθεσης των παραγωγών στο ψεκαστικό υγρό εστιάζεται στο στάδιο προετοιμασίας και όχι στο στάδιο εφαρμογής
Προκειμένου να υπάρξει μια παρέμβαση που θα συμβάλει στην αλλαγή αυτών των εσφαλμένων πρακτικών και νοοτροπιών, εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ένα πρόγραμμα ενημέρωσης και κατάρτισης των παραγωγών και όλων των εμπλεκόμενων φορέων στο αντικείμενο της εφαρμογής των φυτοπροστατευτικών προϊόντων με την επωνυμία TOPPS (από τα αρχικά Train Operators to Promote Best Practices and Sustainability).
Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και ο Ελληνικός Σύνδεσμος Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ) πραγματοποιούν σειρά ενημερώσεων και εκπαιδεύσεων, με στόχο να αναδείξουν τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος και να εκπαιδεύσουν τους παραγωγούς στην τήρηση των ορθών πρακτικών σε όλα τα στάδια της εφαρμογής ενός φυτοπροστατευτικού.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη στο πλαίσιο του προγράμματος, ο μεγαλύτερος κίνδυνος μόλυνσης των επιφανειακών νερών, αλλά και έκθεσης των παραγωγών στο ψεκαστικό υγρό εστιάζεται στο στάδιο προετοιμασίας και όχι στο στάδιο εφαρμογής. Η τήρηση, όμως, συγκεκριμένων βημάτων προετοιμασίας και η χρήση του κατάλληλου μηχανολογικού εξοπλισμού είναι σε θέση να ελαχιστοποιήσουν το ρίσκο αυτό. Αυτές οι πηγές ρύπανσης, που είναι γνωστές και ως εστιακές πηγές, αφορούν πρωτίστως τα στάδια πριν και μετά τον ψεκασμό, τα οποία όμως, αν λάβουν χώρα σωστά, συμβάλλουν σημαντικά τόσο στην επιτυχία του ψεκασμού, όσο και στην καλύτερη προστασία των εφαρμοστών.
Οι παραγωγοί που συμμετέχουν στις εκπαιδεύσεις ενημερώνονται για τις σωστές πρακτικές σε όλα τα στάδια ενός ψεκασμού, παρακολουθούν τη διαδικασία που αποδεικνύει αν το ψεκαστικό λειτουργεί σωστά ή δεν διανέμει ισομερώς το ψεκαστικό υγρό, παραλαμβάνουν υποστηρικτικό υλικό που τους βοηθά να υπολογίζουν εκ των προτέρων με ακρίβεια τον όγκο του ψεκαστικού υγρού που είναι αναγκαίο για την κάλυψη των καλλιεργειών τους και βιώνουν, ίσως για πρώτη φορά, τον ορθό τρόπο πλύσης του ψεκαστικού μετά την εφαρμογή.
Επιπρόσθετα, ενημερώνονται για νέου τύπου ακροφύσια (μπεκ) που χρησιμοποιούνται, προκειμένου να ελαχιστοποιείται η διασπορά του ψεκαστικού νέφους μακριά από την καλλιέργεια-στόχο, παράγοντας πολύ επιβαρυντικός για τη μόλυνση των γειτονικών επιφανειακών νερών. Ταυτόχρονα, η μη ορθή βαθμονόμηση του ψεκαστικού είναι σαφές ότι προκαλεί τη μη σωστή κάλυψη των καλλιεργειών απέναντι σε εχθρούς και ασθένειες. Έτσι, συχνά, δίνεται η εντύπωση ότι τα φυτοπροστατευτικά δεν είναι αποτελεσματικά, ενώ στην πραγματικότητα είναι η εφαρμογή τους που δεν έγινε σωστά.
Τι πρέπει, λοιπόν, ο παραγωγός να προσέχει ιδιαίτερα;
- Καθαρίζω σωστά τα μπεκ του ψεκαστικού μου.
- Μετράω την παροχή του κάθε μπεκ για να είμαι σίγουρος ότι ψεκάζω τη σωστή ποσότητα.
- Αν πρόκειται για τουρμπίνα, ρυθμίζω σωστά τη ροή του αέρα για να μη χάνω ποσότητα ψεκαστικού υγρού.
- Δεν ψεκάζω όταν φυσάει.
- Χρησιμοποιώ σωστά μπεκ για να μη δημιουργώ ψεκαστικό νέφος.
Το πρόγραμμα προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2018, έχοντας πραγματοποιήσει εκπαιδεύσεις σε εκατοντάδες παραγωγούς, αλλά και λοιπούς επαγγελματίες του κλάδου (γεωπόνοι κ.ά.) σε όλη την Ελλάδα. Αποτελεί πολύ θετικό στοιχείο η πραγματική διάθεση των εμπλεκόμενων φορέων να συμμετέχουν στις δράσεις αυτές, αλλά και οι αξιολογήσεις που λαμβάνονται στη συνέχεια, με σημαντικότερη αυτή της συνειδητοποίησης από πλευράς παραγωγών ότι πολλές από τις πρακτικές που εφαρμόζουν δεν είναι οι σωστές. Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνει την ανάγκη για διαρκή ενημέρωση και εκπαίδευση, προκειμένου οι εφαρμοστές των αγροχημικών να τα χρησιμοποιούν με τη μέγιστη ασφάλεια και αποδοτικότητα.
γράφουν:
Χρήστος Αθανασίου, αναπληρωτής καθηγητής
Γιώργος Βλόντζος, επίκουρος καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
