Τη δυνατότητα παραγωγής περισσότερων τροφίμων σε μικρότερο χώρο, ακόμα και μέσα στην πόλη, με μειωμένη χρήση νερού και κόστους παραγωγής, προσφέρει η ενυδρειοπονία (Aquaponics), δηλαδή η καλλιέργεια και η ανάπτυξη των φυτών μαζί με τα ψάρια.
Πρόκειται για το τέλειο ισορροπημένο κλειστό ανατροφοδοτούμενο συμβιωτικό σύστημα παραγωγής ζωντανών ψαριών και λαχανικών, και μάλιστα το πιο βιολογικό, χωρίς φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Τα φυτά μεγαλώνουν δύο φορές ταχύτερα, καθώς τις ρίζες τους θρέφουν τα ίδια τα ψάρια με τα απόβλητά τους, που έχουν μετατραπεί σε θρεπτικά στοιχεία. Επιπλέον, λόγω της ανακύκλωσης του νερού, απαιτείται μόλις το 2% του ποτίσματος που ζητούν τα φυτά στο χώμα, ενώ η ενέργεια που ξοδεύει κανείς σε μια τέτοια καλλιέργεια είναι κατά 70% μικρότερη της κλασικής.
Εμβρυικό στάδιο
Αν και στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε εμβρυικό στάδιο και περιορίζεται σε μικρές οικιακές προσπάθειες, ήδη, τη μέθοδο εφαρμόζουν οι Αμερικανοί, οι Αυστραλοί και οι Ισραηλινοί. Ο ηλεκτρολόγος-μηχανικός Παναγιώτης Καψής εφαρμόζει πιλοτικά την ενυδρειοπονία εδώ και δέκα χρόνια σε ένα θερμοκήπιο 112 τετραγωνικών μέτρων στην Αμαλιάδα. Όπως ο ίδιος μας εξηγεί, πρόκειται για μια απλή όσο και παλιά συνταγή της φύσης, που πρώτοι μιμήθηκαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, έπειτα οι Αζτέκοι και αργότερα οι Κινέζοι, οι Ταϊλανδοί και οι Ινδονήσιοι.
Στα συστήματα Aquaponics, το νερό των δεξαμενών με τα ψάρια περνάει μέσα από φίλτρα καθίζησης ιζημάτων και, εν συνεχεία, το νερό πάει στο θερμοκήπιο των φυτών. Από εκεί επιστρέφει πάλι στα ψάρια, φιλτραρισμένο και πιο καθαρό. Οι ρίζες των φυτών με το υπόστρωμα του αργίλου κρατάνε όλα τα αιωρούμενα σωματίδια του νερού και έτσι δεν χρειαζόμαστε μηχανικά φίλτρα για το νερό των ψαριών. Παράλληλα, τα φίλτρα καθίζησης, αλλά και τα grow beds παρέχουν μεγάλη επιφάνεια για την ανάπτυξη των βακτηριδίων διάσπασης της αμμωνίας, που απελευθερώνεται από τα ψάρια και τις τροφές.
Μειονέκτημα
Σύμφωνα με τον κ. Καψή, το μειονέκτημα του συστήματος Aquaponics είναι το μεγάλο αρχικό κόστος εγκατάστασης. Γενικά, υπάρχει η οικονομία κλίμακας, που το κάνει εξαιρετικά ασύμφορο για πολύ μικρές εγκαταστάσεις. «Για να μπορέσει κάποιος να ξεκινήσει μια επιχείρηση με Aquaponics, θα πρέπει να πάρει άδεια λειτουργίας ιχθυοκαλλιεργητή, πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο με το υπάρχον νομικό πλαίσιο, καθώς ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να κάνει μια σειρά από μελέτες που έχουν υψηλό κόστος και απαιτούν αρκετό χρόνο. Αυτός είναι ακόμα ένας λόγος που τα μικρά συστήματα είναι ασύμφορα», τονίζει ο κ. Καψής.
Εκπαίδευση σε καλλιεργητικές πρακτικές από την Αμερικανική Γεωργική Σχολή
Η Αμερικανική Γεωργική Σχολή προσφέρει στους εκπαιδευόμενούς της μια ποικιλομορφία καλλιεργητικών πρακτικών και συστημάτων, μεταξύ των οποίων είναι και οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες, που αποτελούν κομμάτι της φυτικής παραγωγής της σχολής. Οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες εστιάζονται κυρίως στον τομέα των φυλλωδών και άλλων εποχικών λαχανικών, και διάφορων καλλωπιστικών φυτών. Το τελευταίο διάστημα έχει εγκατασταθεί στη σχολή ένα νέο υδροπονικό σύστημα, διάφορων τύπων μαρουλιού και ντομάτας, ενώ σύντομα πρόκειται να επεκταθεί και σε άλλα είδη, όπως στο αγγούρι και σε άλλα καλλωπιστικά φυτά, με στόχο να διερευνηθεί ποιες θερμοκηπιακές καλλιέργειες προσαρμόζονται στο υδροπονικό σύστημα παραγωγής.
Υδροπονία
«Ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής των φυλλωδών λαχανικών θα είναι από θερμοκήπια με υδροπονική καλλιέργεια, αφού η καλλιέργεια γίνεται εκτός εδάφους θερμοκηπίου και, επομένως, η σύσταση και η γονιμότητα του εδάφους δεν αποτελούν κριτήριο για την εγκατάσταση μιας καλλιέργειας, γιατί μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε μέρος». Τα παραπάνω τονίζει ο γεωπόνος της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Ιωάννης Μυλωνάς, ενώ, επισημαίνοντας τα πλεονεκτήματα της υδροπονικής καλλιέργειας, υπογραμμίζει πως επειδή η θρέψη και οι συνθήκες είναι άριστες από πλευράς παραγωγής των φυλλωδών λαχανικών, ο παραγωγός μπορεί να έχει περίπου εννέα συγκομιδές λαχανικών τον χρόνο, να τα αποθηκεύει για μεγαλύτερο διάστημα, να έχει μεγαλύτερη σταθερότητα και ασφάλεια παραγωγής ανεξαρτήτως των των καιρικών συνθηκών, ενώ τα λαχανικά είναι πιο καθαρά σε σχέση με αυτά των συμβατικών θερμοκηπίων.
Αύξηση
Σε ό,τι αφορά τη θερμοκηπιακή καλλιέργεια στην Ελλάδα, ο κ. Μυλωνάς υπογραμμίζει πως είχε κάποια αύξηση στη χώρα μας και θα συνεχίσει να έχει, γιατί ευνοούν οι κλιματολογικές συνθήκες. Ωστόσο, όπως λέει ο ίδιος, το υψηλό κόστος των καυσίμων παραμένει εμπόδιο, που αποτρέπει πολλούς παραγωγούς από την εγκατάστασή της. «Τα θερμοκήπια έχουν μέλλον στη χώρα μας και με τη βοήθεια κάποιων προγραμμάτων και κατάλληλης εκπαίδευσης μπορούν να βοηθήσουν τον μικρό παραγωγό», καταλήγει ο κ. Μυλωνάς. Πάντως, όπως λέει ο γεωπόνος της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής, η τάση δείχνει ότι οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες, και κυρίως υδροπονικές, εγκαθίστανται πλέον σε μεγάλες εταιρείες, λόγω κόστους, και είναι βιομηχανικού τύπου θερμοκήπια.
Γράφουν: Νικολέτα Τζώρτζη, Αφροδίτη Χρυσοχόου
, δηλαδή η καλλιέργεια και η ανάπτυξη των φυτών μαζί με τα ψάρια.){kind=link}