«Αν εφαρμόζαμε τους κανόνες που έχουμε συμφωνήσει, τα προβλήματα της αμπελοκαλλιέργειας θα είχαν λυθεί», αναφέρει ο Χρήστος Μάρκου, πρόεδρος της Κεντρικής Συνεταιριστικής Ένωσης Αμπελοοινικών Προϊόντων (ΚΕΟΣΟΕ), μιλώντας για τα προβλήματα της αμπελοκαλλιέργειας στη χώρα μας.

Βλέπουμε ότι το μερίδιο στην αγορά οίνου που καλύπτεται από συνεταιριστικά οινοποιεία συρρικνώνεται. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς θα μπορούσε να αναστραφεί;

 

Η εικόνα που εμφανίζεται σχετικά με τα μερίδια οίνου στην αγορά ως τελικό προϊόν δεν απεικονίζει πάντοτε την πραγματική διάσταση. Σε ενδιάμεσα στάδια, πολλοί οινοποιητικοί συνεταιρισμοί μεταπωλούν χύδην οίνους, οι οποίοι τυποποιούνται με διαφορετικά εμπορικά σήματα.

Παρ’ όλα αυτά, όμως, πραγματικά υπάρχει μια προσωρινή υποχώρηση στα μερίδια αγοράς που αφορούν τους οινοποιητικούς συνεταιρισμούς, γεγονός που αποδίδεται σε συγκεκριμένους παράγοντες: Η ανατροπή που επέφερε ο νόμος 4015/11 στις νομικές προσωπικότητες των αγροτικών συνεταιρισμών. Ορισμένες Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΑΣ), όταν μετετράπησαν σε αγροτικούς συνεταιρισμούς, δεν συγκέντρωσαν την προηγούμενη δυναμική τους. Για παράδειγμα, υπήρχε ΕΑΣ που κάλυπτε έναν ολόκληρο νομό και παραλάμβανε 18.000 τόνους σταφύλια, ενώ τώρα παραλαμβάνει μόλις 3.500 τόνους.

Το θέμα του μικρού κλήρου είναι το μείζον διαρθρωτικό πρόβλημα της αμπελοοινικής μας οικονομίας.
Το θέμα του μικρού κλήρου είναι το μείζον διαρθρωτικό πρόβλημα της αμπελοοινικής μας οικονομίας

Επίσης, υπάρχει μια σχετική αναστροφή της αντίληψης περί του «κοινωνικού ρόλου» του συνεταιρισμού. Παίζει ρόλο η επικράτηση κανόνων αθέμιτου ανταγωνισμού στην αγορά οίνου, χωρίς διαδικασίες ταυτοποίησης και ιχνηλασιμότητας, ο οποίος και λειτουργεί κατά των οινοποιητικών συνεταιρισμών που κατά βάση διακινούν οίνους ΠΟΠ και ΠΓΕ. Τέλος, έχει μειωθεί η παραγωγή οίνου στην Ελλάδα, λόγω εγκατάλειψης του αμπελώνα, σε ποσοστό που αγγίζει το 30% την τελευταία 15ετία.

Όσον αφορά τώρα την αναστροφή αυτής της τάσης, είναι βέβαιο ότι το μερίδιο των συνεταιρισμών στην αγορά οίνου θα επεκταθεί, εφόσον εγκαθιδρυθούν υγιέστερες επιχειρηματικές βάσεις. Η ιδέα του συνεταιρισμού αποτελεί τη μοναδική δικλείδα ασφαλείας, ώστε ο αμπελουργός να νέμεται την υπεραξία του προϊόντος που παράγει. Έξω από τον συνεταιρισμό, κάθε αμπελουργός γίνεται εύκολα έρμαιο των άγριων διαθέσεων της αγοράς.

Επίσης, υπάρχουν παραδείγματα συνεργασιών μεταξύ οινοποιητικών συνεταιρισμών, οι οποίοι αυξάνουν ραγδαία τα μερίδιά τους στην αγορά, συνεργασία που αποτελεί πάγια πολιτική της ΚΕΟΣΟΕ.

Η ΚΕΟΣΟΕ και ο ΣΕΟ έχουν καταφέρει το ακατόρθωτο για τα ελληνικά δεδομένα, να συνεργάζονται σε έναν κοινό φορέα. Πώς επιτυγχάνεται αυτό;

Η πορεία της ΕΔΟΑΟ (Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Αμπέλου και
Οίνου) για αρκετά χρόνια ήταν ασταθής. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία τρία χρόνια υπάρχει ομαλή συνεργασία στους κόλπους της, γεγονός που οφείλεται αφενός στην ωρίμανση συνθηκών και αντιλήψεων μετά από μια 15ετία προσαρμογών, αλλά και στην προσωπικότητα και την ταυτότητα, θα έλεγα, του εκάστοτε προέδρου της. Πριν από τρία χρόνια, αποφασίσαμε ότι ο κάθε χώρος (συνεταιριστικός και ιδιωτικός) θα θέτει, θα επεξεργάζεται και θα προωθεί τα θέματα που θεωρεί αιχμή για τον χώρο που εκπροσωπεί, στο πλαίσιο της Διεπαγγελματικής Συνεργασίας. Η παραδοχή αυτή δημιούργησε γέφυρες διαλόγου και πρωτοβουλίες.

Ποια είναι τα προβλήματα της αμπελοκαλλιέργειας στην Ελλάδα;

Το βασικό πρόβλημα της αμπελοκαλλιέργειας στην Ελλάδα –και είμαι απόλυτος σε αυτό–, είναι η διαμόρφωση χαμηλού αμπελουργικού εισοδήματος ως αποτέλεσμα μιας discount (χαμηλών τιμών) αντίληψης, που διέπει μια εκτατική αμπελουργία.

Παρά το ότι η στρατηγική για το branding και το marketing του ελληνικού κρασιού τεκμηριώνει και προτείνει την στρατηγική της διαφοροποίησης, στον πρωτογενή τομέα οι οινοποιητικές επιχειρήσεις εφαρμόζουν τη στρατηγική κόστους, σαν η Ελλάδα να παράγει κρασιά για μαζική και μόνο κατανάλωση. Αυτόματα, έτσι, παρά το ότι παράγουμε εξαιρετικής ποιότητας οίνους, τους κατατάσσουμε στην κατηγορία των μαζικών προϊόντων.

Για να μπορέσει ένα προϊόν να δημιουργήσει υπεραξία, θα πρέπει ολόκληρος ο τομέας να υπακούει σε κοινούς κανόνες και θεσμικό πλαίσιο με αυστηρές επιπτώσεις όταν δεν εφαρμόζεται η νομοθεσία. Αυτό γίνεται στις οινικά προηγμένες χώρες.

Εάν, συνεπώς, εφαρμόσουμε το πλαίσιο των κανόνων που έχουμε συμφωνήσει, ένα μεγάλο μέρος των προβλημάτων του χώρου της αμπελοκαλλιέργειας θα επιλυθεί. Αυτό περιλαμβάνει και το χαμηλό αμπελουργικό εισόδημα και τις τιμές του σταφυλιού. Είναι δυνατόν η παράνομη διακίνηση να «ανεβάσει τις τιμές»;

Αποτέλεσμα, βέβαια, του χαμηλού αμπελουργικού εισοδήματος και της αύξησης των συντελεστών κόστους καλλιέργειας, είναι η εγκατάλειψη των αμπελώνων. Να επισημάνω ότι οι εκτάσεις οιναμπέλων το 1990 ανέρχονταν σε 817.435 στρέμματα και το 2016 σε 614.000. Η μείωση αυτή αποτελεί, κατά την άποψή μου, το μεγαλύτερο πρόβλημα του τομέα, αφού οι ανάγκες για σταφύλι αναπληρώνονται από παράνομες φυτεύσεις, είσοδο στον τομέα ποικιλιών που δεν επιτρέπεται να οινοποιηθούν και από εισαγωγές.

Βέβαια, υπάρχουν και άλλα προβλήματα, όπως τα Μητρώα, η βιωσιμότητα, η ταυτοποίηση ποικιλιών, η έρευνα κ.λπ.

Το θέμα του μικρού κλήρου στην αμπελοκαλλιέργεια πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί;

Το θέμα του μικρού κλήρου είναι το μείζον διαρθρωτικό πρόβλημα της αμπελοοινικής μας οικονομίας. Η Ελλάδα είναι 26η χώρα στην ΕΕ (28), όσον αφορά τη μέση αμπελουργική επιφάνεια.

Μεσομακροπρόθεσμα, τα διαρθρωτικά προβλήματα επιλύονται με την πρόνοια δημιουργίας θεσμικού πλαισίου, που αφορά το κληρονομικό δίκαιο, τη διαδοχή, το δικαίωμα της προαγοράς, τους αναδασμούς κ.ο.κ. Η διάσταση αυτή προϋποθέτει πολιτική βούληση.

Βραχυπρόθεσμα, με μακροχρόνια προοπτική όμως, το θέμα του μικρού κλήρου αντιμετωπίζεται με τη δημιουργία συνεταιρισμών, ομάδων και όργανώσεων παραγωγών, σχήματα που διαθέτουν κοινά μέσα, ώστε να δημιουργούνται οικονομίες κλίμακος και χαμηλότερα κόστη.

Ένα άλλο εργαλείο που σήμερα είναι διαθέσιμο είναι οι άδειες φύτευσης νέων αμπελώνων, θεσμό για τον οποίο η ΚΕΟΣΟΕ έχει καταθέσει συγκριμένες προτάσεις.

Ποιες θα πρέπει να είναι οι βασικές πρωτοβουλίες από την πλευρά του κράτους για να στηριχθεί η οινοπαραγωγή;

Πρώτα από όλα, το κράτος πρέπει να εγγυηθεί για την ευνομία, την εφαρμογή δηλαδή των κοινών κανόνων από όλους και όχι μόνο από το 20% του κλάδου, γεγονός που, όπως ανέφερα, πλήττει οικονομικά κυρίως τους οινοποιητικούς συνεταιρισμούς.

Η επιβολή του ΕΦΚ στο κρασί και η εφαρμογή του ασφαλιστικού και του φορολογικού των αγροτών έχει διογκώσει το φαινόμενο της παραοικονομίας. Οι συνεταιρισμοί δεν διαθέτουν καμία ευελιξία για να αντιμετωπίσουν την παραοικονομία, με συνέπεια τη συρρίκνωσή τους και, πολλές φορές, τον αφανισμό τους.

Το κράτος, κατά κύριο λόγο, οφείλει να βρίσκεται σε ανοιχτή διαβούλευση με τους φορείς που δεκαετίες ζυμώνονται με την καθημερινότητα. Ήδη, βρισκόμαστε σε διαβούλευση με το ΥΠΑΑΤ, για τη σύνταξη μελέτης για τον Στρατηγικό Σχεδιασμό της Ελληνικής Αμπελουργίας, μετά την εκπόνηση αντίστοιχης μελέτης για το marketing και το branding του ελληνικού κρασιού.

Χρειάζονται εκπαιδευτικά προγράμματα στην αμπελοκαλλιέργεια;

Στην κατεύθυνση της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας του τομέα, η εκπαίδευση διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο. Δεν επαρκεί σήμερα η εμπειρική διάσταση για μια καλλιέργεια, όταν έχουμε την πρόκληση των καλλιεργειών ακριβείας, όπου πολλοί αστάθμητοι παράγοντες προλαμβάνονται και περιορίζονται. Η εκπαίδευση, και μάλιστα η συνεχής, αποτελεί το μόνο εργαλείο προσαρμογής σε μία ταχύτατα μεταβαλλόμενη πραγματικότητα.

-Διαφήμιση-
gaia-sense