Του Γιώργου Κατσαντώνη, Γεωπόνου Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος
Ο εμπλουτισμός του εδάφους σε Ν είναι στενά συνδεδεμένος με τον εμπλουτισμό του εδάφους σε οργανική ουσία η οποία μπορεί να συγκρατήσει το Ν λόγω της στενής σχέσης C προς Ν. Εμπλουτισμός σε μονιμότερη βάση προϋποθέτει έντονη βλάστηση και προσθήκη οργανικής ουσίας. Εμπλουτισμός, προσωρινός εμπλουτισμός του εδάφους σε Ν, ο οποίος παίζει και σημαντικό ρόλο στην παραγωγικότητα των φυτών γίνεται με την προσθήκη ανόργανων λιπασμάτων Ν και ο οποίος σχετίζεται με την πραγματική γονιμότητα του εδάφους.
Ανόργανη λίπανση
Η ανόργανη λίπανση Ν λοιπόν, μπορεί να έχει διπλή ωφελιμότητα. Πρώτα παρέχει στα καλλιεργούμενα φυτά το απαιτούμενο αφομοιώσιμο Ν και δεύτερον συντελεί στον εμπλουτισμό με οργανικό Ν το οποίο και χρησιμοποιείται και δεσμεύεται από τους μικροοργανισμούς του εδάφους. Εφόσον δεν ικανοποιηθούν αυτοί οι δύο στόχοι, τότε χάνεται ιδιαίτερα το νιτρικό άζωτο. Αντίδραση στην αζωτούχο λίπανση παρατηρείται μόνο εφόσον υπάρχει επαρκής εδαφική υγρασία. Γι αυτό και αυξημένη αζωτούχος λίπανση συνδυάζεται κατά κανόνα με αυξημένη άρδευση. Η κίνηση και οι μεταβολές που υφίσταται το λίπασμα στο έδαφος εξαρτώνται από το είδος του λιπάσματος, τις φυσικοχημικές ιδιότητες του εδάφους, τις καλλιεργητικές φροντίδες και τακτικές καθώς και τις καιρικές συνθήκες. Η προστιθέμενη ουρία ή αμμωνιακό Ν μετατρέπονται σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες σε νιτρικό Ν. Το άζωτο στην αμμωνιακή του μορφή, μπορεί να προσληφθεί μόνο από ορισμένα φυτά.
Διαβάστε ακόμη: Η σημασία της αμειψισποράς ως επιλογή καλλιεργητικού συστήματος
Υπολογίζεται ότι το προστιθέμενο με λίπασμα Ν αξιοποιείται από τα φυτά κατά 50% ενώ το υπόλοιπο εάν δεν απονιτροποιειθεί και δεν διαφύγει έτσι στην ατμόσφαιρα, αποτελεί σημαντική πηγή ρύπανσης για έδαφος και νερό. Οι μεταβολές που υφίσταται το εδαφικό Ν αποτελούν οδηγό χρήσιμων συμπερασμάτων ως προς τη μορφή Ν που πρέπει να περιέχουν τα ανόργανα λιπάσματα. Παράδειγμα, τον χειμώνα πρέπει να γίνεται λίπανση με αμμωνιακή μορφή που δεν εκπλύνεται τόσο εύκολα και επειδή λόγω της αναστολής της δράσεως των βακτηρίων της νιτροποίησης από τις χαμηλές επικρατούσες θερμοκρασίες δεν μετατρέπεται σε νιτρικό το οποίο και εκπλύνεται εύκολα. Αντίθετα, όταν επιδιώκεται η άμεση αποτελεσματικότητα του αζωτούχο λιπάσματος, όπως στην περίπτωση της επιφανειακής λίπανσης, είναι προτιμότερη η νιτρική μορφή.
Αζωτούχα λιπάσματα
Τα αζωτούχα λιπάσματα περιέχουν Ν υπό νιτρική και αμμωνιακή μορφή. Συναντάμε κυρίως τα απλά, όπως το νιτρικό νάτριο, ασβεστούχος νιτρική αμμωνία, θειϊκη αμμωνία, ουρία, άνυδρος αμμωνία, ένυδρος αμμωνία. Τα σύνθετα, όπως το νιτρικό κάλιο, φωσφορική αμμωνία, θειοφωσφορική αμμωνία και τα μικτά, τα οποία και κυκλοφορούν σε διάφορους τύπους που περιέχουν σε διάφορες αναλογίες τα τρία βασικά στοιχεία Ν – P – K και ελάχιστες ποσότητες από άλλα στοιχεία.
Χρόνος εφαρμογής
Ο κατάλληλος χρόνος εφαρμογής τους εξαρτάται από την εποχή που τα φυτά χρειάζονται περισσότερο και εντονότερα το Ν, από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν και από την εφαρμογή ή όχι άρδευσης. Με βάση λοιπόν τις ελληνικές καιρικές συνθήκες που επικρατούν και χαρακτηρίζονται από βροχερό χειμώνα, ξηρό καλοκαίρι και μερικώς ξηρή άνοιξη στα χειμερινά σιτηρά γίνεται φθινοπωρινή λίπανση υπό αμμωνιακή μορφή ενώ όταν απαιτείται ανοιξιάτικη λίπανση γίνεται υπό νιτρική μορφή .
Στα ψυχανθή δεν εφαρμόζεται συνήθως αζωτούχος λίπανση ή δίνεται μικρή δόση με τη σπορά που θα χρειαστεί το φυτό μέχρι να ενεργοποιηθεί η δράση των αζωτοβακτηρίων (το λεγόμενο βρεφικό άζωτο ). Τέλος, στις ανοιξιάτικες σκαλιστικές καλλιέργειες δίνεται το λίπασμα πριν την σπορά με αμμωνιακό Ν, που παραχώνεται σε βάθος 10 – 15cm, ενώ υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να δοθεί αργότερα επιφανειακή συμπληρωματική λίπανση υπό νιτρική μορφή σε συνδυασμό με άρδευση.
