Σχεδόν 8 εκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται πως τα επόμενα χρόνια θα εγκαταλείψουν τις αγροτικές περιοχές που διαμένουν, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας. Αυτό θα έχει, παράλληλα, ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη επαγγελμάτων στον αγροτικό τομέα, καθώς οι νεότεροι θα αναζητούν επαγγελματικές ευκαιρίες στα αστικά κέντρα. Τα παραπάνω στοιχεία έγιναν γνωστά στο πρόσφατο συνέδριο “AgriResearch Conference” με θέμα «Η καινοτομία για το μέλλον του αγροτικού τομέα και τις αγροτικές περιοχές» που διοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου έγινε κατανοητό πως ένας από τους τρόπους για να αναστραφεί η μείωση του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές είναι η καινοτομία.
Μείωση πληθυσμού
Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Laurent Frideres, επικεφαλής της μονάδας αποτελεσμάτων του Δικτυακού Παρατηρητηρίου της Ευρωπαϊκής Χωροταξίας (ESPON), περιέγραψε τα πορίσματα της έρευνας του οργανισμού σχετικά με τις πιο πρόσφατες δημογραφικές τάσεις στις αγροτικές περιοχές της ΕΕ.
Ο πληθυσμός σε αυτές τις περιοχές, όπως εξήγησε αρχικά, παρέμεινε σε γενικές γραμμές σταθερός σε απόλυτες τιμές, αλλά μειώθηκε σημαντικά σε σύγκριση με τον αυξανόμενο αριθμό στις αστικές περιοχές. «Μέχρι το 2050, ο πληθυσμός των αστικών περιφερειών της Ευρώπης προβλέπεται να αυξηθεί κατά 24,1 εκατομμύρια άτομα και θα καλύψει σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού της ΕΕ-28 (Eurostat 2016). Αντίθετα, ο πληθυσμός των πρωτίστως αγροτικών περιοχών προβλέπεται να μειωθεί κατά 7,9 εκατομμύρια», τόνισε κατά την ομιλία του.
Ωστόσο, η υιοθέτηση μιας ιστορικής προοπτικής καθιστά σαφές ότι αυτή η αρνητική τάση έχει επιβραδυνθεί σημαντικά. Σύμφωνα με στοιχεία του ESPON, περίπου το 70% των αγροτικών περιοχών στην Ευρώπη επηρεάστηκαν από μια εκροή ανθρώπων τη δεκαετία του 1960, ενώ ο αριθμός αυτός ήταν λίγο πάνω από το 40% το 2011.
Από γεωγραφικής άποψης, τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι η συρρίκνωση στην ύπαιθρο είναι πιο διαδεδομένη στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (ΕΕ-13), με περίπου το 60% των περιφερειών να πλήττονται από την εγκατάλειψη του πληθυσμού, σε σύγκριση με μόλις 35% στα κράτη-μέλη της (ΕΕ-15) Δυτικής Ευρώπης.
Και, ενώ η υψηλότερη πληθυσμιακή ανάπτυξη αναμένεται να συμβεί στις αστικές περιοχές τις επόμενες δεκαετίες, σημαντικές αυξήσεις θα σημειωθούν και σε ορισμένες αγροτικές περιοχές σε ολόκληρη την Ευρώπη, όπως στη νοτιοδυτική Γαλλία και τη Βόρεια Ιταλία.
Η ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών θα έρθει από τα «έξυπνα χωριά»
O Enrique Garcilazo, Επικεφαλής του αγροτικού και περιφερειακού προγράμματος της Διεύθυνσης Δημόσιας Διοίκησης και Εδαφικής Ανάπτυξης του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), με βάση τα παραπάνω στοιχεία, διαίρεσε το ευρωπαϊκό έδαφος σε τρεις κατηγορίες. Τις μητροπολιτικές περιοχές, τις αγροτικές περιοχές κοντά στις πόλεις και τις απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές.
Αν και αναγνώρισε ότι οι μητροπολιτικές περιοχές θα βιώσουν μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση, ο Ε. Garcilazo διευκρίνισε ότι και οι αγροτικές περιοχές κοντά στις πόλεις θα αυξήσουν τον πληθυσμό τους, ενώ οι απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές θα έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα τα επόμενα χρόνια.
Έξυπνα χωριά
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, η ψηφιοποίηση των αγροτικών περιοχών καταγράφηκε ως βασικό στοιχείο για τη διατήρηση των αγροτικών δραστηριοτήτων και τονίστηκε περαιτέρω η ιδέα των έξυπνων χωριών ως «ευκαιρία για δράση».
Το μοντέλο των έξυπνων χωριών, που θεωρείται από την Ευρώπη ένας από τους τρόπους που θα συμβάλει στην ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών, περιλαμβάνει συγκεκριμένες τεχνολογίες, όπως η γεωργία ακρίβειας, οι ψηφιακές πλατφόρμες, που προσφέρουν ηλεκτρονική εκπαίδευση, υγεία κ.ά.
Επίσης, περιλαμβάνει δράσεις κυκλικής οικονομίας για τη μείωση των αποβλήτων και την εξοικονόμηση πόρων, δράσεις για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και την ενίσχυση του τουρισμού σε αυτές τις περιοχές.
Η διακήρυξη του Μπλεντ, που υπογράφηκε από τον Επίτροπο Γεωργίας Φιλ Χόγκαν και τους ευρωβουλευτές της Σλοβενίας Franc Bogovic και Tibor Szanyi, στην οποία συνοψίζονται τα αποτελέσματα του Συνεδρίου «Ευρωπαϊκή Πολιτική για τα Έξυπνα Χωριά», τονίζει πως «με την εισαγωγή των παραπάνω τεχνολογιών θα αυξηθούν οι ευκαιρίες απασχόλησης στην ύπαιθρο, οι οποίες θα προσελκύσουν περισσότερους νέους.
Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, όμως, υπάρχει η ανάγκη για περισσότερες επενδύσεις σε αγροτικές κοινότητες, περισσότερες συνέργειες μεταξύ των μεγαλύτερων χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ (ΚΑΠ, Ορίζοντας 2020), καθώς και την ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων που ήδη υπάρχουν».
