Ψηλά έθεσε τον πήχη το ΥΠΑΑΤ με το προσχέδιο ΥΑ για τη σύσταση και λειτουργία των ΓΔΟ (Γεωργικών Διεπαγγελματικών Οργανώσεων) που τέθηκε προς διαβούλευση πριν από λίγες ημέρες. Αρκετά σημεία που έλειπαν από τη δομή των ΓΔΟ και τα οποία είναι βέβαιο ότι θα αγκαλιαστούν από τις ήδη υπάρχουσες, αλλά και τις επικείμενες (όπως αυτήν της φέτας, που θα μας απασχολήσει σήμερα για μία ακόμη φορά), έχουν συμπεριληφθεί στο προσχέδιο.
Παράλληλα, όμως, κάποιες προϋποθέσεις, αν και σωστές, φαντάζουν ουτοπία μέσα στην ελληνική πραγματικότητα και είναι πρακτικά ανεφάρμοστες, αν προχωρήσουν της διαβούλευσης ως έχουν. Είτε πρόκειται για προσπάθεια του υπουργείου να σοκάρει τους εμπλεκόμενους, ώστε να εκκινήσει βεβιασμένα ένας διάλογος που μέχρι τώρα φαίνεται να απολαμβάνει τον λήθαργό του, είτε πράγματι πρόκειται για επιβολή μέτρων που θα αλλάξουν άρδην και ανεπιστρεπτί το σκηνικό των διεπαγγελματικών στη χώρα, ένα είναι βέβαιο: Τα «πρέπει» και τα «μπορεί» οφείλουν να συμπορεύονται.
Συγκεκριμένα, ένα από τα θετικότερα σημεία του προσχεδίου είναι ο διαχωρισμός των ποσοστών συμμετοχής στις διεπαγγελματικές. Για τις ΓΔΟ που απαρτίζονται μόνο από εκπροσώπους της παραγωγής και της μεταποίησης, «οι διακριτοί φορείς του κάθε σταδίου θα απαρτίζουν συνολικά το 50% της Γενικής Συνέλευσης και του Διοικητικού Συμβουλίου, αντίστοιχα», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο προσχέδιο. Από την άλλη, για αυτές στις οποίες θα εκπροσωπείται και ο κλάδος της εμπορίας, τα ποσοστά μοιράζονται και πάλι υπέρ των παραγωγών, ήτοι 40%-30%-30%, με το ελάχιστο πλειοψηφικό ποσοστό για τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης να τίθεται στο 70%. Πρόκειται για μία ενδυνάμωση του πρωτογενούς τομέα, που καιρό την περίμενε, καθώς και στις δύο περιπτώσεις η θέση των παραγωγών θα είναι καταλυτικής σημασίας για τις αποφάσεις που θα λαμβάνει η εκάστοτε διεπαγγελματική, και άρα θα μπορούν να διασφαλίζουν το συμφέρον τους απέναντι στους «ανταγωνιστές» τους.
Επίσης, στα θετικά πρέπει να προστεθεί ότι σε περίπτωση απόφασης επέκτασης κανόνων (που θα αφορούν και συνεταιρισμούς/οργανώσεις εκτός ΓΔΟ) θα απαιτείται απόλυτη ομοφωνία, ήτοι το 100%.
«Θα αφανιστούν οι διεπαγγελματικές»
Στο σύνολό του, παρόλα αυτά, το προσχέδιο φαίνεται πως ακολουθεί μία «δούναι και λαβείν» κατεύθυνση, η οποία αναμένεται να προκαλέσει προστριβές στις μέχρι τώρα προσπάθειες για δημιουργία διεπαγγελματικής για τη φέτα.
Στο Άρθρο 3 του κειμένου, αναφέρεται πως στην αίτηση αναγνώρισης μιας ΓΔΟ πρέπει να περιλαμβάνονται αποδεικτικά για τις παραγόμενες ποσότητες προϊόντος, ώστε να διασταυρώνεται και να καθορίζεται η αντιπροσωπευτικότητα της διεπαγγελματικής. Αυτό μπορεί να γίνει με την προσκόμιση είτε τιμολογίων των παραγωγών, που θα αναγράφουν την ποσότητα που έδωσαν στους συνεταιρισμούς, είτε δευτεροβάθμιων λογαριασμών από τις νομικές οντότητες στις οποίες παραδίδεται το πρωτογενές προϊόν, που να δείχνουν την ετήσια συνολική ποσότητα που διακινήθηκε.
«Κάτι τέτοιο στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα είναι απλά ανεφάρμοστο», μας λένε πηγές του κτηνοτροφικού κλάδου. «Το υπουργείο βάζει ταφόπλακα στη διεπαγγελματική για τη φέτα, πριν καν αυτή δημιουργηθεί». Από τη μεριά του, το ΥΠΑΑΤ εμφανίστηκε ανοιχτό σε εναλλακτικές προτάσεις, που θα έχουν την ίδια ισχύ με αυτή των τιμολογίων. «Εμείς θέλουμε απλά να ξέρουμε ότι οι ποσότητες που δηλώνονται είναι πραγματικές και όχι προϊόν παραποίησης. Προσπαθούμε να πιέσουμε, ώστε η μαύρη διακίνηση να σταματήσει», τόνισαν στην «ΥΧ» κύκλοι του υπουργείου.
Προσαρμογή ή απόσυρση
Δεύτερο αγκάθι, που αφορά και τις ήδη υπάρχουσες διεπαγγελματικές, θα αποτελέσει το Άρθρο 9, το οποίο αυτολεξεί αναφέρει πως «ΓΔΟ οι οποίες έχουν αναγνωριστεί πριν την έναρξη ισχύος της παρούσας (σ.σ. Υπουργικής Απόφασης) οφείλουν να προσαρμοστούν στις διατάξεις αυτής εντός προθεσμίας έξι μηνών», ενώ αναφέρει πως σε διαφορετική περίπτωση, η αναγνώρισή τους θα ανακληθεί. Και πάλι, οι αντιδράσεις έφτασαν στα αφτιά του υπουργείου («για αυτό δεν είναι η διαβούλευση, άλλωστε;», μας είπαν) και αναμένεται διόρθωση του Άρθρου, «αλλά σε καμία των περιπτώσεων κατάργησή του », όπως ανέφεραν οι ίδιοι κύκλοι. Μπορεί η περίοδος προσαρμογής να αυξηθεί, μπορεί οι διεπαγγελματικές που τρέχουν προγράμματα του ΠΑΑ να πάρουν παράταση μέχρι την περάτωσή τους, πάντως, αργά ή γρήγορα, οι διεπαγγελματικές της χώρας θα πρέπει να αποκτήσουν μία ενιαία δομή και σύσταση, που θα βοηθήσει τόσο τα μέλη τους όσο και τα προϊόντα για τα οποία θεσπίστηκαν.
Η κίνηση του ΥΠΑΑΤ δεν στηρίζεται σε σοφιστείες. Ακολουθεί την ευρωπαϊκή πρακτική και δομή που έχουν οι περισσότερες ισχυρές διεπαγγελματικές της Ευρώπης, όπως αυτές της Γαλλίας. Αν και οι ΓΔΟ υφίστανται ως το επόμενο βήμα των Συνεταιρισμών, τομέας στον οποίο είναι γνωστό πως η χώρα μας πάσχει και προχωράει με ρυθμούς χελώνας, εν τούτοις οι συγκυρίες πιέζουν και καλούν όλες τις πλευρές να… ωριμάσουν βίαια. Δεν χρειάζεται να θυμίσουμε πως το μέλλον του εθνικού μας τυριού επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την ύπαρξη διεπαγγελματικής, ούτε να αναφέρουμε πως οι «δύσκολες» διατάξεις, που φαντάζουν αγκάθια στα μάτια του κλάδου, είναι διατάξεις προς τη σωστή κατεύθυνση.
Δεν νοείται να υπάρχει νομοθεσία ή αποφάσεις που κάνουν τα στραβά μάτια απέναντι στο κατεστημένο του «χύμα» και της μαύρης διακίνησης. Είναι υπεράνω λογικής υπουργικές διατάξεις να αποδέχονται, έστω και εμμέσως, την ύπαρξη παρεμπορίου και παρακράτους, που λειτουργούν προς όφελος λίγων, εις βάρος των πολλών. Αναμφίβολα, χρειάζονται δυνατά κίνητρα για να σπάσουν οι κρίκοι αυτής της αλυσίδας, η άγκυρα της οποίας βρίσκεται πολύ βαθιά στον χρόνο και έχει γίνει αναγκαία συνήθεια για μεγάλο μέρος των παραγωγών. Μένει να δούμε ποιες θα είναι οι προτάσεις της Ομάδας Εργασίας πάνω στο επίμαχο προσχέδιο. Από το ρεπορτάζ, προκύπτει ότι μετά την καταιγίδα που ξεκίνησε να μαίνεται, θα επέλθει η ηρεμία, και μέσα από αυτή, η διεπαγγελματική. Εμείς, με τη σειρά μας, ελπίζουμε αυτή η θεωρία να επαληθευτεί.
