Κάθε χρόνο, το BBC συντάσσει μια λίστα με 100 γυναίκες παγκοσμίως, οι οποίες με τη δράση τους λειτουργούν ως θετικό παράδειγμα. Ένας από τους στόχους που έχουν τεθεί για φέτος, είναι να αναδειχθούν παραδείγματα γυναικών που πάνε κόντρα στις πατροπαράδοτες έμφυλες ανισότητες, τα στερεότυπα και τις διακρίσεις στον επαγγελματικό χώρο. Σύμφωνα με τα ευρήματα του βρετανικού δικτύου, παρά την έξαρση του θρησκευτικού φανατισμού, που υποβαθμίζει την προσωπικότητα και περιορίζει τις γυναίκες, ένα χρόνιο κατεστημένο για αυτές σπάει στον αγροτικό τομέα.
Τα παραδείγματα της λίστας, αν και απέχουν αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα μεταξύ τους, αποτυπώνουν μια ευρύτερη τάση αύξησης του αριθμού των γυναικών που καταπιάνονται με την αγροτική εργασία διεθνώς. Αυτό το φαινόμενο υπερεκπροσώπησης των γυναικών στη γεωργία, έχει παρατηρηθεί και έχει επισημανθεί από ειδικούς αναλυτές κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Σήμερα, οι γυναίκες έχουν φτάσει να αποτελούν το 43% του γεωργικού εργατικού δυναμικού στις αναπτυσσόμενες χώρες, κόντρα στις οπισθοδρομικές προτάξεις που επικρατούν σε αρκετές από αυτές, και που τις θέλουν κλεισμένες στο σπίτι. Φαίνεται, λοιπόν, ότι όταν η ανάγκη για επιπλέον εισόδημα και εργατικά χέρια χτυπά τις πόρτες των νοικοκυριών, οι φανατικές αντιλήψεις κάμπτονται, και ακόμα και οι πιο απαράβατοι κανόνες αποκτούν εξαιρέσεις.
Διεθνής Ημέρα της Αγρότισσας: Το 50% των τροφίμων που παράγονται ετησίως το καλλιεργούν γυναίκες
Σύμφωνα με έκθεση του FAO για το έτος 2016, είναι φανερό ότι η συμμετοχή των γυναικών στη γεωργία αυξάνεται, είτε επειδή οι άντρες εγκαταλείπουν τις γεωργικές θέσεις εργασίας, είτε επειδή οι γυναίκες αναλαμβάνουν τη διεκπεραίωση διαφορετικών αγροτικών δραστηριοτήτων. «Οι τάσεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο δείχνουν ότι οι γυναίκες παίζουν μεγαλύτερο ρόλο και το ποσοστό τους στη γεωργική απασχόληση αυξάνεται σημαντικά», λέει ο Libor Stloukal, υπεύθυνος πολιτικής στο Τμήμα Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης του FAO.
Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το 2015, το 1/4 όλων των οικονομικά ενεργών γυναικών παγκοσμίως ασχολείτο με τη γεωργία, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της έκθεσης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας.
Αναλυτικότερα, οι τάσεις ώστε η γεωργία να αποκτά όλο και περισσότερο γυναικείο πρόσωπο είναι ιδιαίτερα έντονες στη Βόρεια Αφρική, όπου το μερίδιο των γυναικών στη γεωργία αυξήθηκε από περίπου 30% σε 43% μεταξύ 1980 και 2010 (τελευταία ολοκληρωμένη έρευνα), καθώς και στην Εγγύς Ανατολή από 35% 48%. Η μετατόπιση των γυναικών είναι, επίσης, αισθητή στην Ανατολική και στη Νοτιοανατολική Ασία, καθώς και στη Λατινική Αμερική. Από την άλλη, ενώ στο μεγαλύτερο μέρος της υποσαχάριας Αφρικής το μερίδιο των γυναικών στη γεωργία δεν άλλαξε σημαντικά σε διάστημα τριών δεκαετιών, ήδη, ξεπέρασε το 60% σε χώρες όπως το Λεσόθο, η Σιέρα Λεόνε και η Μοζαμβίκη.
Οι φραγμοί που εξακολουθούν να υπάρχουν
Δυστυχώς, είναι συχνό φαινόμενο οι γυναίκες να υπερεκπροσωπούνται σε μη αμειβόμενη, εποχική και μερική απασχόληση. Μάλιστα, σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, εκείνες «συνήθως περιορίζονται σε χειρωνακτικές εργασίες που δεν χρειάζονται ιδιαίτερη ειδίκευση, αφήνοντας τα υψηλόβαθμα διαχειριστικά πόστα στους άντρες» και επιβεβαιώνοντας –θα λέγαμε εμείς– ότι η εκμετάλλευσή τους εξακολουθεί να υφίσταται.
«Στις περισσότερες κοινωνίες, οι γυναίκες ευθύνονται για την πλειονότητα των οικιακών δραστηριοτήτων, αλλά και την επιμέλεια των παιδιών τους», αναφέρει ο FAO. Οι παραπανίσιες ευθύνες, που στις αγροτικές περιοχές περιλαμβάνουν ακόμη και καθήκοντα όπως η συλλογή νερού και καυσίμων, «περιορίζουν την ικανότητα των γυναικών να εμπλακούν σε δραστηριότητες που κερδίζουν εισόδημα».
Επίσης, είναι κοινώς αποδεκτό ότι η ιδιοκτησία της γης συνιστά κρίσιμο παράγοντα για την κοινωνική ενδυνάμωση των γυναικών. Όμως, σε αναρίθμητες περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου, οι γυναίκες δεν έχουν ίσα δικαιώματα ιδιοκτησίας με τους άντρες.
Πάντως, υπάρχουν και κάποιοι που εμφανίζονται διατεθειμένοι να «χτίσουν» με όραμα, και όχι προς ίδιον όφελος, πάνω στη νέα αυτή τάση που διαμορφώνεται. Μια σειρά ελπιδοφόρων πρωτοβουλιών –από διεθνείς οργανισμούς έως ΜΚΟ και εθνικές κυβερνήσεις– περιλαμβάνει την εισαγωγή τεχνολογιών εξοικονόμησης εργασίας και την παροχή πιστωτικών κονδυλίων στις γυναίκες. Πρόκειται για δύο παράγοντες που μπορούν να αποβούν καθοριστικοί στην αλλαγή των ανωτέρω ισορροπιών.
