Ηλεκτροσόκ για τους αγρότες: Διπλασιάστηκε η τιμή ρεύματος τα χρόνια της κρίσης

Η περίοδος της οικονομικής κρίσης επέφερε ένα «βαθύ αποτύπωμα» στη χρήση της ενέργειας. Την περίοδο 2008-2015 για παράδειγμα, ο όγκος της χρησιμοποιούμενης ενέργειας στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 25% περίπου. Ωστόσο, την ίδια περίοδο, με βάση τα στοιχεία της ΕΕ, η μείωσή της στον αγροτικό τομέα ήταν σχεδόν τριπλάσια.

Αντιπαράθεση Σταθάκη – Μανιάτη για το ηλεκτρικό της Πελοποννήσου

Η εξέλιξη αυτή έχει ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα του πρωτογενούς τομέα, ενώ σχετίζεται με τις τιμές των προϊόντων ενέργειας που καταβάλλει ο γεωργός και ο κτηνοτρόφος. Το ίδιο διάστημα, η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας ακολούθησε διαφορετική πορεία.

Η σημασία της ενέργειας

Η ενέργεια αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη αγροτική εισροή. Ποσοστό μεγαλύτερο του 20% της ενδιάμεσης κατανάλωσης αφορά τα προϊόντα ενέργειας και τα λιπαντικά. Το ποσοστό αυτό είναι πολύ πιο αυξημένο στα λεγόμενα ενεργοβόρα προϊόντα, όπως εκείνα με μεγάλες απαιτήσεις άρδευσης και άντλησης νερού από μεγάλα βάθη ή μεταφοράς του σε μεγάλες αποστάσεις.

Ενδεικτικό της βαρύτητας είναι ότι, μέχρι πρόσφατα, ο μέσος Έλληνας αγρότης, για κάθε εκατό ευρώ που εισέπραττε από την πώληση των προϊόντων του, δαπανούσε τα δεκαπέντε περίπου για την αγορά προϊόντων ενέργειας.

Όπως απεικονίζεται στον σχετικό πίνακα, η αξία της ενέργειας στην Ελλάδα ακολούθησε μία αυξητική πορεία έως το 2012, και έκτοτε φθίνει. Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο 2007-2012 αυξήθηκε από τα 902 εκατομμύρια ευρώ στα 1,4 δισ. και έκτοτε μειώθηκε στο 1 δισεκατομμύριο περίπου. Παρόμοια εικόνα καταγράφεται και στην υπόλοιπη ΕΕ των 15. Τα τελευταία τρία χρόνια της κρίσης, η μέση ετήσια αξία της χρησιμοποιούμενης ενέργειας, μειώνεται με ρυθμούς 6%-7% περίπου.

Αξίζει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι οι πτωτικές αυτές τάσεις στην πραγματικότητα είναι πολύ μεγαλύτερες. Αν συνυπολογιστεί η αύξηση της τιμής προϊόντων ενέργειας, ο όγκος της ενέργειας που χρησιμοποιεί τελικά ο παραγωγός έχει μειωθεί πολύ περισσότερο.

Ηλεκτροσόκ για τους αγρότες

Ηλεκτροσόκ για τους αγρότες

Ηλεκτρική Ενέργεια

Για πολλά χρόνια, η κρατική ΔΕΗ ήταν ο αποκλειστικός παραγωγός και πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας. Παρά την απελευθέρωση του τομέα τα τελευταία χρόνια, ο ρόλος της ΔΕΗ, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, συνεχίζει να είναι κυρίαρχος.

Το γεγονός αυτό παρείχε τη δυνατότητα στο ελληνικό κράτος να επιδοτεί την τιμή του ρεύματος, όπως εξάλλου ίσχυε και για άλλους παραγωγικούς κλάδους ή επιχειρήσεις. Με βάση την ΚΥΑ 142196/10-11-87, τα «Μέτρα Αγροτικού Εξηλεκτρισμού» αφορούν την άρδευση, αποστράγγιση και ηλεκτροδότηση κτηνοτροφικών μονάδων που διαθέτουν άδεια, και τις κύριες, συναφείς και βοηθητικές εγκαταστάσεις των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.

Το ειδικό Αγροτικό Τιμολόγιο για τους παραπάνω χρήστες θεσπιζόταν με νομοθετικές αποφάσεις. Έτσι, λίγο πριν την περίοδο της οικονομικής κρίσης, και συγκεκριμένα το 2008, η ΔΕΗ, με ανακοίνωσή της, υπολογίζει τον αριθμό πελατών αγροτικής χρήσης στις 208 χιλιάδες και την ετήσια επιδότηση της χρησιμοποιούμενης ενέργειας στα 158 εκατομμύρια ευρώ.

Εάν το ποσό αυτής της επιδότησης συγκριθεί με τα 139 εκατομμύρια που κατέβαλαν οι Έλληνες αγρότες την ίδια χρονιά στη ΔΕΗ(πίνακας 2), γίνεται φανερό ότι η επιδότηση ρεύματος άγγιζε το 55% της αξίας του. Αξίζει, ωστόσο, να τονιστεί, ότι η πρακτική αυτή αποτελεί σύνηθες εργαλείο πολιτικής σε πολλές άλλες χώρες, καθώς βέβαια και σε άλλους κλάδους της οικονομίας.

Ηλεκτροσόκ για τους αγρότες

Ηλεκτροσόκ για τους αγρότες

Tάσεις κατανάλωσης και τιμές

Όπως απεικονίζεται στον σχετικό πίνακα, ο ηλεκτρισμός καλύπτει το 15% περίπου της ενέργειας του αγροτικού τομέα.

Η αξία του αγροτικού ρεύματος αυξήθηκε με ρυθμούς 10% περίπου το έτος την περίοδο 2007-2013, και έκτοτε μειώνεται συστηματικά. Αντίθετα, στην υπόλοιπη Ευρώπη των 15, παρά τη συνολική μείωση της ενέργειας, το αγροτικό ρεύμα συνεχίζει να αυξάνεται.

Την ίδια περίοδο, τα δεδομένα του κόστους άλλαξαν δραστικά. Όπως απεικονίζεται στο σχετικό διάγραμμα, από το έτος 2007 άρχισε ένα φαινόμενο συστηματικών ανατιμήσεων, το οποίο εντάθηκε μετά το 2011. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι ο υπερδιπλασιασμός της τιμής της κιλοβατόρας από τα 0,383 ευρώ στα 0,785 ευρώ το έτος 2015, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ηλεκτροσόκ για τους αγρότες

Παρά τις μεγάλες αυτές ανατιμήσεις, η τιμή του αγροτικού ρεύματος στην Ελλάδα συνεχίζει να παραμένει μία σχετικά φθηνή μορφή ενέργειας. Όπως απεικονίζεται στο σχετικό διάγραμμα, η τιμή στην Ελλάδα είναι η χαμηλότερη των 13 χωρών που κοινοποιούν τα επίσημα στοιχεία τους στην ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, το κόστος του αγροτικού ρεύματος είναι σχεδόν διπλάσιο σε χώρες όπως η Αυστρία, η Πολωνία, το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο, και σημαντικά υψηλότερο σε πολλές άλλες.

Ηλεκτροσόκ για τους αγρότες

Το γεγονός αυτό διαμορφώνει μία ιδιότυπη κατάσταση στην αγροτική ενεργειακή αγορά. Ενώ η Ελλάδα διαθέτει σχετικά φτηνό αγροτικό ηλεκτρικό ρεύμα, διαθέτει το ακριβότερο καύσιμο κίνησης της ΕΕ, αλλά και το πιο ακριβό ντίζελ από αγροτικά ισοδύναμες χώρες, όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Η συστηματική -πλέον- κατάργηση της επιστροφής του ΕΦΚ πετρελαίου, τα οικονομικά προβλήματα της ΔΕΗ και η συνεχιζόμενη απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, απειλούν να ανατρέψουν τα ενεργειακά δεδομένα, μέσα στα οποία αναπτύχθηκε ο πρωτογενής τομέας τις τελευταίες δεκαετίες.