Άνοιξε η κουβέντα για επαναφορά των ποιοτικών κατηγοριών στο σκληρό

Έντονες ζυμώσεις για την κατάρτιση ενός αντικειμενικού συστήματος αξιολόγησης και κατηγοριοποίησης του σκληρού σιταριού, με γνώμονα τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά, βάσει του οποίου θα γίνεται στη συνέχεια και η τιμολόγησή του, βρίσκονται σε εξέλιξη το τελευταίο διάστημα στην εγχώρια αγορά σκληρού σιταριού.

Όπως αναφέρεται σε εκτενές ρεπορτάζ της εφημερίδας «Ύπαιθρος Χώρα» («ΥΧ»), η ιδέα συζητείται εδώ και αρκετό καιρό σε ευρεία κλίμακα μεταξύ των φορέων του κλάδου. Φαίνεται, ωστόσο, ότι παίρνει πλέον συγκεκριμένη μορφή, καθώς, με αφετηρία τη φετινή «αλλοπρόσαλη», όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς, καλλιεργητική και εμπορική χρονιά, παράγοντες κυρίως του εμπορικού κόσμου εκτιμούν ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες, ώστε να αναδιοργανωθεί η ελληνική αγορά σε πιο ορθολογικές βάσεις, στα πρότυπα άλλων μεγάλων σιτοπαραγωγικών χωρών του εξωτερικού (Ιταλία, Γαλλία, Καναδάς κ.ά.).

Το μοντέλο που προκρίνεται παραπέμπει στις κατηγοριοποιήσεις Σ1-Σ2-Σ3 της παλιάς ΚΥΔΕΠ με την αντίστοιχη, φυσικά, απόδοση τιμής. Παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω χαρακτηρισμοί εξακολουθούν σήμερα να χρησιμοποιούνται από καλλιεργητές, καθώς και από κάποιες Ενώσεις, στην πράξη ο συγκεκριμένος μηχανισμός αποδομήθηκε και φυλλορρόησε στο πέρασμα των χρόνων, έχοντας την τύχη τού πάλαι ποτέ κραταιού συνεταιριστικού φορέα.

Έτσι, τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα, η τιμή στον παραγωγό διαμορφώνεται συνήθως ανάλογα με την περιοχή, το χωριό ή τον χαρακτηρισμό «προβροχικό»- «μεταβροχικό», κάτι που παρατηρήθηκε με μεγαλύτερη ένταση τη φετινή σεζόν, όπου, λόγω των άστατων καιρικών συνθηκών, στη χώρα μας αλωνίστηκε σκληρό σιτάρι με μεγάλες ποιοτικές αποκλίσεις. «Παρά το γεγονός ότι η αγορά έως έναν βαθμό αυτοπροσαρμόζεται και η τιμή σε κάθε περιοχή υπακούει σε κάποιες προδιαγραφές ποιότητας, οι παραγωγοί που πληρώνονται με χαμηλότερη τιμή από συναδέλφους τους πολύ συχνά αδυνατούν –και εύλογα– να κατανοήσουν τον λόγο», επισημαίνει στην «ΥΧ» επικεφαλής μεγάλου εμπορικού οίκου. Ο ίδιος παραδέχεται ότι, μέσα σε αυτήν τη χαοτική κατάσταση, δεν λείπουν και τα φαινόμενα εκμετάλλευσης καλλιεργητών από κάποιους μεσίτες.

Με αυτά τα δεδομένα, παράγοντες του κλάδου θεωρούν ότι πλέον είναι επιτακτική η ανάγκη να δημιουργηθεί ένα ενιαίο σύστημα που θα λειτουργεί ως «μπούσουλας» για το σύνολο της ελληνικής αγοράς (δηλαδή, θα έχει πανελλαδική εμβέλεια) και θα βασίζεται σε τέσσερις άξονες: α) τη σαφή διάκριση ποιοτικών κατηγοριών σκληρού σιταριού, β) τον ποιοτικό έλεγχο των σιταριών κατά την παράδοσή τους στις αποθήκες και τους μύλους, γ) την άμεση ενημέρωση των παραγωγών τη στιγμή της παράδοσης και δ) την τιμολόγηση των σιταριών, σύμφωνα με την κατηγορία που κατατάσσονται.

Οδηγός η Ιταλία

Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «ΥΧ», μια πρόταση που έχει πέσει στο τραπέζι και συζητείται ευρέως το τελευταίο διάστημα είναι να υιοθετηθούν συστήματα, όπως π.χ. της Ιταλίας, όπου υπάρχουν πολλές φυσικές αγορές, στις οποίες οι αγοραπωλησίες σκληρού γίνονται με βάση τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Στην αγορά της Φότζια, για παράδειγμα, η αξιολόγηση γίνεται με τέσσερις κατηγορίες που απεικονίζονται στον Πίνακα 1. Επιπλέον, για καθεμία από τις κατηγορίες αυτές αξιολογείται η περίπτωση του μεταβροχικού ή «ξεπλυμένου» από τη βροχή σιταριού. Οι αναγραφόμενες τιμές της συγκεκριμένης αγοράς είναι τιμές «επί αυτοκινήτου στα κέντρα αποθήκευσης».

Πίνακας 1

Αντίστοιχα, η αγορά της Μπολόνια αξιολογεί τα σκληρά σιτάρια σε τρεις κατηγορίες, όπως αυτές παρατίθενται στον Πίνακα 2. Σε αυτή την κατηγοριοποίηση, προστίθεται και η περιεκτικότητα σε τέφρα που είναι καθαρά τεχνολογικό χαρακτηριστικό και ενδιαφέρει τους μύλους. Οι τιμές αναφέρονται ως τιμές «παραδοτέου στις εγκαταστάσεις των μύλων» στην περιοχή της Μπολόνια.

Πίνακας 2

Μια αγορά που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, λόγω των ομοιοτήτων που παρουσιάζει με τη Θεσσαλία, είναι εκείνης της περιοχής Αλταμούρα (Μπάρι): Εκεί η κατάταξη γίνεται σύμφωνα με τον Πίνακα 3. Kαι εδώ οι τιμές αφορούν παράδοση στις εγκαταστάσεις των μύλων στην περιοχή της Αλταμούρα.

Πίνακας 3

Τέσσερις κατηγορίες για Ελλάδα

Με οδηγό το «ιταλικό παράδειγμα» και λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις ιδιαιτερότητες της εγχώριας αγοράς όσο και το γεγονός ότι η χώρα μας στο σκληρό σιτάρι είναι εξαγωγική, με κύριους πελάτες τις χώρες της Μεσογείου (Ιταλία, Β. Αφρική κλπ), οι φορείς του κλάδου έχουν καταλήξει και σε συγκεκριμένα σενάρια κατηγοριοποίησης του ελληνικού σκληρού σιταριού. Ένα εξ αυτών, το οποίο είναι σε θέση να γνωρίζει η «ΥΧ», προβλέπει τέσσερις ποιοτικές κατηγορίες, με την κατώτερη να αφορά ειδικό βάρος τουλάχιστον 76%, υαλώδη άνω του 50%, υγρασία έως 12,5% πρωτεΐνη τουλάχιστον 11,5% και έως 5% περιεκτικότητα σε πρώτες ύλες (βλ. Πίνακα 4). Όσον αφορά τις τιμές, με δεδομένες και πάλι τις ιδιομορφίες της ελληνικής παραγωγής, προτείνεται να καθορίζονται «επί αυτοκινήτου στο σημείο φόρτωσης», ώστε να είναι ξεκάθαρο το κόστος του προϊόντος για όλο το δίκτυο διακίνησης.

Πίνακας 4

Παράγοντες της αλυσίδας διακίνησης σκληρού σιταριού διαχωρίζουν σαφώς το ζήτημα της κατηγοριοποίησης του σκληρού σιταριού από τον καθορισμό των τελικών τιμών, απορρίπτοντας τυχόν ενστάσεις περί «ποδηγέτησης» της αγοράς. «Το ποιες θα είναι οι τιμές που θα πληρωθεί εντέλει η κάθε κατηγορία είναι κάτι που θα καθοριστεί από τη δυναμική και τα θεμελιώδη της αγοράς (προσφορά και ζήτηση), όπως άλλωστε συμβαίνει ούτως ή άλλως. Το βασικό ζητούμενο είναι να μπουν κάποιοι κοινά αποδεκτοί κανόνες και να καταλήξουμε σε έναν κώδικα συνεννόησης με τους παραγωγούς, ώστε να ξέρουμε όλοι για τι μιλάμε. Είναι κάτι που πιστεύουμε ότι ωφελεί και τους ίδιους τους παραγωγούς, οι οποίοι θα μπορούν να ανταμείβονται για την καλή δουλειά τους», λέει στην «ΥΧ» στέλεχος μεγάλης επιχείρησης από τον κλάδο των σιτηρών.

Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις, που αναμένεται να τρέξουν μέσα στο επόμενο διάστημα, παρουσιάζουν ιδαίτερο ενδιαφέρον και δημιουργούν νέα δεδομένα για τους παραγωγούς. Δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν ότι το τοπίο στην ελληνική αγορά σκληρού σιταριού την επόμενη καλλιεργητική σεζόν θα είναι πολύ διαφορετικό…