Όλες οι πληροφορίες που περιέχονται στο φάκελο ενός φυτοφαρμάκου, το οποίο πρόκειται να «απελευθερωθεί» στην ατμόσφαιρα, πρέπει να είναι δημόσιες. Οποιοσδήποτε επιθυμεί πρέπει να μπορεί να έχει πρόσβαση στις μελέτες και στα στοιχεία που αφορούν ένα φυτοφάρμακο. Αυτό επισημαίνει η άκρως σημαντική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ευρώπης, που δημοσιοποιήθηκε, επισήμως, στις 23 Νοεμβρίου 2016.
Η Monsanto είχε αρνηθεί να δώσει κάποια έγγραφα στη δημοσιότητα, με την αιτιολογία ότι επρόκειτο για εμπιστευτικές πληροφορίες, οι οποίες είχαν σχέση με τα πνευματικά δικαιώματά της. Συγκεκριμένα, αφορούσαν τη χημική σύσταση του προϊόντος και τα συστατικά του και, άρα, ήταν απόρρητα στοιχεία που συνδέονταν με τη διαδικασία παραγωγής του.
Η απόφαση ήρθε τρία χρόνια μετά από προσφυγή της Greenpeace Ολλανδίας και της μεγαλύτερης οργάνωσης για τη χρήση των φυτοφαρμάκων στην Ευρώπη (PAN – Pesticide Action Network Europe), με την οποία οι δύο οργανώσεις ζητούσαν να δημοσιοποιηθούν όλα τα στοιχεία που αφορούσαν την έγκριση του φυτοφαρμάκου με τη δραστική ουσία glyphosate. H εταιρεία (Monsanto) είχε αρνηθεί να δώσει κάποια έγγραφα στη δημοσιότητα, με την αιτιολογία ότι επρόκειτο για εμπιστευτικές πληροφορίες, οι οποίες είχαν σχέση με τα πνευματικά δικαιώματά της. Συγκεκριμένα, αφορούσαν τη χημική σύσταση του προϊόντος και τα συστατικά του και, άρα, ήταν απόρρητα στοιχεία που συνδέονταν με τη διαδικασία παραγωγής του.
Οικονομική σημασία
«Εξαιρετικά σημαντική» χαρακτηρίζει την απόφαση αυτή η Έλενα Δανάλη, εκπρόσωπος της Greenpeace Ελλάδας. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά από αυτή την απόφαση, οφείλει να δημοσιοποιεί όλα τα στοιχεία για τα φυτοφάρμακα σε όποιον θέλει να έχει πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες». Η κ. Δανάλη εξηγεί, μάλιστα, ότι –μέσω αυτής της απόφασης– οι επιπτώσεις της απελευθέρωσης φυτοφαρμάκων στο περιβάλλον εξισώνονται με τις εκπομπές ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Συνεπώς, αναγνωρίζεται η σημαντική επίδραση που έχουν στο περιβάλλον και οι πιθανές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων.
Η προσπάθεια της Monsanto να κρατήσει κρυφά στοιχεία που αφορούν τη συγκεκριμένη δραστική ουσία εξηγείται από την τεράστια οικονομική σημασία που έχει το σκεύασμα Roundup (που περιέχει τη δραστική ουσία glyphosate) για την εταιρεία.
Το Roundup είναι η μεγαλύτερη επιτυχία της Monsanto. Ενδεικτικά, μόνο το 2014, αποτέλεσε το 1/3 των συνολικών πωλήσεων της εταιρείας, ενώ ήταν ο βασικός παράγοντας για την αύξηση των εσόδων της κατά 1 δισ. δολάρια σε σχέση με τα έσοδα του προηγούμενου χρόνου.
Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πόσο σημαντικό είναι για την εταιρεία το συγκεκριμένο σκεύασμα, που είναι το πλέον διαδεδομένο ζιζανιοκτόνο σε όλον τον κόσμο. Η χρήση του διαδόθηκε τη δεκαετία του ‘70 και συνδέθηκε με τη βιομηχανοποίηση της γεωργίας. Σήμερα, ψεκάζεται κάθε χρόνο σε εκατομμύρια στρέμματα αγροτικών εκτάσεων, αστικών πάρκων, δρόμων, πεζοδρομίων και σιδηροδρομικών δικτύων.
Πιθανώς καρκινογόνο
Η Monsanto παρασκεύασε και μεταλλαγμένους σπόρους, που να αντέχουν στο ζιζανιοκτόνο. Μόνο που τα ζιζάνια απέκτησαν ανθεκτικότητα στο Roundup και, έτσι, χρειάζονται όλο και μεγαλύτερες ποσότητες «για να γίνει η δουλειά».
Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (υπάγεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) χαρακτήρισε το glyphosate ως «πιθανώς καρκινογόνο» για τους ανθρώπους, σε έκθεσή του, που αξιολογούσε την ικανότητα καρκινογένεσης πέντε οργανοφωσφορικών φυτοφαρμάκων. Πολλοί επιστήμονες αναφέρουν ότι το glyphosate πρέπει να σταματήσει να χρησιμοποιείται, όμως, δίνονται συνέχεια παρατάσεις στη χρήση του, καθώς δεν υπάρχουν αδιάψευστα στοιχεία. Για κάτι τέτοιο θα απαιτούνταν η παρακολούθηση πληθυσμού που έρχεται σε επαφή με το φυτοφάρμακο για χρόνια, θα απαιτούνταν, δηλαδή, πολλά χρήματα και χρόνος.
«Το glyphosate, που περιέχεται στο Roundup, είναι τοξικό, μολύνει νερά και εδάφη, σκοτώνει ωφέλιμους μικροοργανισμούς του εδάφους, καταστρέφει τη χλωρίδα και την πανίδα των περιοχών όπου ψεκάζεται και αυξάνει την ανθεκτικότητα των ζιζανίων στα ζιζανιοκτόνα. Έχει, ήδη, ανιχνευτεί από τους επιστήμονες στο νερό, στο έδαφος, στον αέρα, στο νερό της βροχής και… μέσα στο σώμα μας», αναφέρει η Greenpeace.
H Monsanto, θέλοντας να εκμεταλλευτεί στο έπακρο την εμπορική επιτυχία του Roundup, παρασκεύασε μεταλλαγμένους σπόρους, που να αντέχουν στο ζιζανιοκτόνο. «Έτσι, προώθησε δύο σε ένα: τοξικό ζιζανιοκτόνο από τη μία και μεταλλαγμένο σπόρο με ανθεκτικότητα σε αυτό το ζιζανιοκτόνο από την άλλη (!)» λέει η κ. Δανάλη. Οι σπόροι αυτοί (Roundup Ready) προωθήθηκαν ως η λύση για τη μείωση της χρήσης του glyphosate. Ωστόσο, τα ζιζάνια απέκτησαν ανθεκτικότητα στο Roundup και, έτσι, χρειάζονται όλο και μεγαλύτερες ποσότητες «για να γίνει η δουλειά».
Από όλα τα παραπάνω καταδεικνύεται πόσο σημαντικό είναι να δημοσιοποιούνται όλα τα στοιχεία των ερευνών και των μελετών που αφορούν τη συγκεκριμένη ουσία. Και, βέβαια, εκείνοι που ερευνούν το φυτοφάρμακο περισσότερο από όλους είναι οι ίδιοι που το παράγουν, δηλαδή, η Monsanto. Η οποία, μετά τη δικαστική απόφαση, υποχρεώνεται, πλέον, να δίνει στοιχεία των ερευνών της σε όλους όσοι τα ζητούν.
