Μικρές τοπικές κοινωνίες που μπορούν να γίνουν πρότυπα μιας έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης που θα μπορέσει να μεταδοθεί και στα αστικά κέντρα. Έτσι βλέπει τα νησιά, όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά ολόκληρης της Ευρώπης η πρωτοβουλία «Έξυπνα νησιά».
Πρόκειται για μια προσπάθεια που ξεκίνησαν οι νησιωτικές αρχές της Ευρώπης μετά από χρόνια συνεργασίας, με στόχο να επικοινωνήσουν τη σημαντική δυναμική των νησιών να λειτουργήσουν ως πεδία τεχνολογικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής καινοτομίας.
Η πρωτοβουλία εστιάζει σε τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, οι υδάτινοι πόροι, τα απορρίμματα, η διακυβέρνηση, οι τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας και η οικονομία.
Με βάση τους τομείς αυτούς, θα αναπτυχθούν τεχνολογίες που θα ευνοήσουν την ανάδυση τοπικών μοντέλων ανάπτυξης. Συντονιστής της πρωτοβουλίας «Έξυπνα νησιά» είναι το Δίκτυο Αειφόρων Νήσων. Ο ελληνικός φορέας λειτουργεί ως αρωγός στην προσπάθεια να εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι για την υλοποίηση καινοτόμων έργων.
Η Άλκηστη Φλώρου, σύμβουλος στο Δίκτυο Αειφόρων Νήσων – Ομάδα Συντονισμού Πρωτοβουλίας «Έξυπνα νησιά», αναφέρει στην «ΥΧ»: «Η πρωτοβουλία ξεκίνησε πιο συστηματικά να στήνεται το 2015, όταν ολοκληρώθηκε ένα ευρωπαϊκό έργο στο οποίο συνεργάζονταν ευρωπαϊκά νησιά σχετικά με την ωρίμανση καινοτόμων έργων στο κομμάτι της βιώσιμης ενέργειας. Το έργο έτρεξε από το 2013 έως το 2015 και ένα από τα βασικά αποτελέσματά του ήταν μια στρατηγική για το πώς τα νησιά μπορούν ουσιαστικά να αναδειχθούν σε τόπους έξυπνης και βιώσιμης ανάπτυξης. Με παρακαταθήκη τα παραπάνω, δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 2016 η διακήρυξη των νησιών, ένα κείμενο που αποτυπώνει από πού ερχόμαστε και πού θέλουμε να πάμε. Επόμενο βήμα ήταν μία συνάντηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Μάρτιο του 2017, με στόχο να παρουσιαστεί στο ευρωπαϊκό κοινό η Πρωτοβουλία ‘‘Έξυπνα νησιά’’».
Έξυπνα νησιά και καινοτομία
Έξι ευρωπαϊκά νησιά λειτουργούν ήδη ως πρότυπα «έξυπνων νησιών» στα οποία έχουν εφαρμοστεί πιλοτικά τεχνολογίες στους βασικούς τομείς που αναφέρθηκαν παραπάνω. Συγκεκριμένα, το Ιλ ντ’ Ιέ στη Γαλλία, η Μαγιόρκα στην Ισπανία, η Φαβινιάνα στην Ιταλία, το Σάμσο στη Δανία, η Κύθνος στην Ελλάδα, καθώς και το Σάαρεμαα στην Εσθονία. Τα νησιά αυτά, όπως μας αναφέρει η Αλ. Φλώρου, καταγράφηκαν ως πρότυπα νησιά μετά την επιτόπια έρευνα της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής. Η επιλογή των νησιών έγινε με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματά τους στην εφαρμογή τέτοιων πρακτικών.
Κύθνος
Το ιστορικό σημαντικών πιλοτικών, καινοτόμων έργων στην παραγωγή και στη διαχείριση πράσινης ενέργειας (1ος αιολικός σταθμός στην Ευρώπη, υβριδικός σταθμός και μικροδίκτυο Γαϊδουρόμαντρας) είναι οι λόγοι για τους οποίους η Κύθνος βρίσκεται ανάμεσα στα έξι πρότυπα «Έξυπνων νησιών». Στο πλαίσιο της επιτόπιας έρευνας, που πραγματοποίησε η ΕΟΚΕ και με βάση τα ήδη καινοτόμα που υπάρχουν στο νησί, θα υλοποιηθούν στην Κύθνο έργα όπως η εγκατάσταση νέου (επισκευή/αντικατάσταση υφιστάμενων υποδομών) υβριδικού σταθμού με συνδυασμό αιολικού και φωτοβολταϊκού σταθμού, καθώς και αποθήκευσης ενέργειας σε μπαταρίες. Ένα έργο έξυπνης διαχείρισης νερού, δηλαδή με μερική κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας των μονάδων αφαλάτωσης από την εγκατάσταση μονάδων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Επίσης, έργα ολοκλήρωσης, επέκτασης και αναβάθμισης του δικτύου διανομής νερού, καθώς και εγκατάστασης έξυπνων αισθητήρων και συστήματος τηλεδιαχείρισης για τη μείωση των απωλειών νερού και την αποτελεσματική διαχείριση και παρακολούθηση του δικτύου.
Επιπλέον, θα πραγματοποιηθούν έργα έξυπνης διαχείρισης αποβλήτων, με στόχο τη μείωση των παραγόμενων αποβλήτων, τη βελτιστοποίηση του συστήματος αποκομιδής τους και τη μεγιστοποίηση της επανάχρησης επεξεργασμένων παραπροϊόντων των αποβλήτων (βιοαέριο, εδαφοβελτιωτικό, επανάχρηση νερού).
Στόχος
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία μπορεί να λειτουργήσει θετικά και προς άλλες περιοχές ακόμα και προς μεγάλα αστικά κέντρα. «Ο τελικός μας στόχος είναι να αναδείξουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τη δυναμική που έχουν τα νησιά να αναδειχθούν σε τόπους βιώσιμης και καινοτόμου ανάπτυξης, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις που υπάρχουν και έχουν καταγραφεί. Αυτό που θέλουμε να δείξουμε εμείς είναι πως μέσω της καινοτομίας μπορούν να ανατραπούν οι προκλήσεις αυτές, ώστε να συμβάλλουμε και εμείς στην εύρεση χρηματοδότησης, που θα αφορούν τα νησιά και θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους», τονίζει η κα Φλώρου.
Είναι τέτοιες δράσεις, λοιπόν, που κάνουν την ύπαιθρο της νησιωτικής χώρας πιο παραγωγική και πιο ελκυστική στη μόνιμη εγκατάσταση νέων κατοίκων.
