γράφει η Ματίνα Κανάκη
Αρκετά είναι τα χρηματοδοτικά προγράμματα που είναι διαθέσιμα να στηρίξουν τη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, το «Ορίζοντας 2020», το «LIFE», ενώ από το 2017 λειτουργεί πλατφόρμα χρηματοδότησης για κυκλική οικονομία. Γι’ αυτόν τον λόγο, η Επιτροπή, στο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, δεσμεύτηκε ότι θα υποβάλει ένα απλό και αποτελεσματικό πλαίσιο παρακολούθησης που θα ενισχύει και θα αξιολογεί την πρόοδο. Παράλληλα, θα ελαχιστοποιεί τη διοικητική επιβάρυνση με δείκτες για την αποδοτικότητα των πόρων, αποτυπώνοντας, εάν οι υπάρχουσες πρωτοβουλίες πολιτικής είναι επιτυχείς στην επίτευξη των αναμενόμενων αποτελεσμάτων και ποιοι τομείς υστερούν. Έτσι, στις 16 Ιανουαρίου 2018 δημοσίευσε ανακοίνωση σχετικά με το πλαίσιο παρακολούθησης της κυκλικής οικονομίας, με τη Eurostat, ως στατιστική υπηρεσία της ΕΈ, να εγκαινιάζει τον νέο ιστότοπο αφιερωμένο στην κυκλική οικονομία με δείκτες ενημερωμένους με τα τελευταία δεδομένα, καθώς και υποστηρικτικά εργαλεία απεικόνισης.
Σε αυτό το πλαίσιο κινήθηκε και το ΥΠΕΝ, πριν από λίγες μέρες, για σύσταση και συγκρότηση 12μελούς Ομάδας Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ), για την προετοιμασία, τον συντονισμό και την παρακολούθηση των δράσεων της κυκλικής οικονομίας σε διϋπουργικό επίπεδο, στο πλαίσιο ενός Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Κυκλικής Οικονομίας (με απόφαση υπουργού και αν. υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γ. Σταθάκης – Σ. Φάμελλος), που θα διαμορφώσει δέσμη μέτρων θεσμικού, οικονομικο-αναπτυξιακού και κοινωνικού χαρακτήρα, και ειδικά επιχειρησιακά προγράμματα.
3 αγροτικά παραδείγματα
Aς δούμε, όμως, την ευρωπαϊκή κυκλική οικονομία μέσα από το πρίσμα επαγγελματιών της αγροτικής οικονομίας.
1Από το 2015, ο Johan Vlaemynck της Tomato Masters στο Βέλγιο δήλωνε ότι πιστεύει πολύ στην κυκλική οικονομία, διότι η επιχείρησή του μείωσε το κόστος μέσω μιας πιο βιώσιμης χρήσης των πόρων με γειτονικό ιχθυοτροφείο Aqua4C, βελτιώνοντας τη χρήση ενέργειας και επαναχρησιμοποίησης θρεπτικών συστατικών, με τη δημιουργία ενός συστήματος ανακύκλωσης νερού-ενέργειας. Οι δεξαμενές της καλλιέργειας ψαριών χρησιμοποιούν το νερό που συλλέγεται από τις στέγες του θερμοκηπίου, ενώ με προηγμένη επεξεργασία χρησιμοποιείται στην άρδευση της ντομάτας. Το πλεόνασμα ηλεκτρικής ενέργειας και η πλεονάζουσα θερμότητα χρησιμοποιούνται για τη διατήρηση της θερμοκρασίας στις δεξαμενές ψαριών, ενώ κομποστοποιούν, επίσης, τα υπολείμματά τους.
2Ο Johan Jacobs της Millibeter μετατρέπει τα οργανικά απορρίμματα (κοπριά χοίρων-γεωργία, βιομηχανία τροφίμων, αλυσίδα διανομής), που μόλυναν και επιβάρυναν την περιοχή για να αναπαράγει προνύμφες μύγας, μειώνοντας την ποσότητα κοπριάς και παίρνοντας ένα πολύτιμο προϊόν στη θέση του, ως ζωοτροφή για ψάρια αυξημένης πρωτεΐνης ή βιοντίζελ, ενώ η παγκόσμια ζήτηση πρωτεϊνών αυξάνεται με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον (τροπικά δάση μετατρέπονται σε βοσκότοπους ή τεράστιες καλλιέργειες μεταλλαγμένης σόγιας και αραβοσίτου). Μετατρέποντας, λοιπόν, αυτές τις αποκλίνουσες ροές σε υψηλής ποιότητας πρωτεΐνες, μπορούν να ταΐζουν ψάρια ή κοτόπουλα που είναι για πιο βιώσιμες επιχειρήσεις, τη στιγμή μάλιστα που η πρωτεΐνη εντόμων είναι αποδοτικότερη από τη μεταλλαγμένη σόγια και ακριβώς όπως το ιχθυάλευρο, ενώ τα έντομα σε αυτά τα είδη αποτελούν μέρος της φυσικής διατροφής τους και είναι επιτρεπόμενα των ευρωπαϊκών κανονισμών.
3Μια άλλη επιχείρηση στη Φινλανδία, η Biovakka, ιδρύθηκε το 2002 από 21 αγρότες που ήθελαν να βρουν τρόπο να αυξήσουν την παραγωγή χοίρων στην περιοχή και να αναπτύξουν μια λύση για τη διαχείριση των μεγάλων ποσοτήτων κοπριάς χοιρινού με φιλοπεριβαλλοντικούς τρόπους. Παράδειγμα αποτελεί η παραγωγή βιοαερίου και θρεπτικών ουσιών, διότι η χώρα παράγει ετησίως περίπου 20 εκατομμύρια τόνους, οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή οργανικών λιπασμάτων, με 17.500 τόνους φωσφόρου, επαρκείς για την κάλυψη των αναγκών φωσφόρου σε εθνικό επίπεδο. Τα εργοστάσια Biovakka παράγουν συμπυκνωμένα προϊόντα εδαφοβελτιωτικά και λιπάσματα, βιοαέριο και καθαρό νερό από κοπριά και άλλα οργανικά υποπροϊόντα της γεωργίας, της βιομηχανίας και των δήμων. Τα παραγόμενα βιοαέριο, θερμότητα, ηλεκτρική ενέργεια και βιομεθάνιο χρησιμοποιούνται ως καύσιμο μεταφοράς ή για άλλους βιομηχανικούς σκοπούς και, ταυτόχρονα, εκπληρώνουν και την έννοια των πράσινων συμβατικών υποχρεώσεων.
Στο νέο site της Eurostat για την κυκλική οικονομία παρουσιάζεται πώς ο τομέας αυτός δημιούργησε περί τα 141 δισεκατομμύρια ευρώ προστιθέμενης αξίας το 2014 από ιδιωτικές επενδύσεις και περισσότερες από 3,9 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Εν μέσω οικονομικο-χρηματοπιστωτικής κρίσης και ενώ τα ανακυκλωμένα υλικά ικανοποιούν μόλις το 10% περίπου της ζήτησης υλικών της ΕΕ, η ΕΕ είναι καθαρός εξαγωγέας πολλών σημαντικών ανακυκλώσιμων ροών και αποβλήτων. Τα αποτελέσματα αυτά δεν έχουν σημασία μόνο για τους αρμόδιους χάραξης πολιτικής, αλλά θα πρέπει να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για όλους. Μπορούν να αποτελέσουν ένα εφαλτήριο νέων επιχειρηματικών δράσεων σε τομείς αιχμής της γεωργίας.
Κατά πόσο, όμως, είμαστε έτοιμοι ως χώρα να καινοτομήσουμε;
Διότι, ενώ εμείς πετάμε την πρώτη ύλη σε χωματερές, κινδυνεύοντας με πρόστιμα από την ΕΕ (για παράδειγμα, πετάμε τα πορτοκάλια μαζί με τον λακωνικό αγροτικό μόχθο και εμείς αγοράζουμε εισαγόμενους αμφίβολης ποιότητας χυμούς). Από την άλλη πλευρά, η γειτονική Ιταλία αξιοποιεί τόνους φλούδας πορτοκαλιού από τη βιομηχανία χυμού και φτιάχνει μετάξι! Πρόκειται για την εταιρεία Orange Fiber που συνεργάζεται ήδη με μεγάλους οίκους και σχεδιαστές μόδας, όπως ο Ferragamo!
