Τα προϊόντα της κυψέλης, το μέλι, το κερί, η γύρη, ο βασιλικός πολτός, η πρόπολη, είναι περιζήτητα από τον άνθρωπο. Τα φυτά προσφέρουν στα έντομα και στις μέλισσες νέκταρ και γύρη, την πρώτη ύλη για την παραγωγή των προϊόντων της κυψέλης, και δέχονται τις επισκέψεις των εντόμων, ιδιαιτέρως της μέλισσας της μελιτοφόρου.
Με τις επισκέψεις αυτές τα φυτά επιτυγχάνουν την καρπόδεση και έτσι, με την παραγωγή σπόρων και καρπών, εξασφαλίζουν τη διαιώνισή τους. Η θαυμάσια αυτή σχέση διαρκεί εκατομμύρια χρόνια. Η διάκριση των μελισσοκομικών φυτών μπορεί να γίνει με αρκετά κριτήρια όπως την εποχή ανθοφορίας, αν δίνουν νέκταρ ή γύρη, αν είναι αυτοφυή ή καλλιεργούμενα, αν είναι ετήσια ή πολυετή και τέλος αν είναι κύρια ή δευτερεύοντα μελισσοκομικά φυτά.
Κύρια μελισσοκομικά φυτά
Πεύκο (Pinus halepensis)
Το πεύκο είναι το σπουδαιότερο φυτό για τη μελισσοκομία στην Ελλάδα, είναι διαδεδομένο σε όλη τη χώρα και σταθερό στην απόδοσή του (οι μελιτοεκκρίσεις του, με τη μεσολάβηση του ωφέλιμου κοκκοειδούς Marchalina hellenica, διαρκούν πολλούς μήνες του χρόνου). Η εκμετάλλευσή του από τις μέλισσες το καλοκαίρι και το φθινόπωρο αποφέρει τον κύριο όγκο, περίπου 60%, του παραγόμενου μελιού στην Ελλάδα. Το πευκόμελο είναι ένα άριστο ποιοτικά μέλι, περιζήτητο από καταναλωτές και τυποποιητές, το οποίο πρακτικά δεν κρυσταλλώνει, όταν είναι αμιγές.
Θυμάρι (Thymus capitatus ή Coridothymus capitatus ή Thymbra capitata)
|
Στην Ελλάδα το όνομα «θυμάρι» είναι συνώνυμο με τη λέξη «μέλι». Το άρωμα, η γεύση, η υφή, η διαύγειά του το καθιστούν περιζήτητο και απολαμβάνει την υψηλότερη τιμή απ’ όλα τα ελληνικά μέλια. Το θυμάρι ανθίζει από τον Ιούνιο έως και τον Ιούλιο, σε όψιμες περιοχές και τον Αύγουστο. Παρά το γεγονός ότι δεν επιτυγχάνει συχνά η ανθοφορία του, εκτιμάται η μέση ετήσια παραγωγή του στο 10% του ελληνικού μελιού. Είναι πολυετής πόα, ανθεκτικό στη βόσκηση, σκληρόφυλλο, προσαρμοσμένο στις ξηροθερμικές συνθήκες του καλοκαιριού μας.Έλατο (Abies cephalonica)
Η παραγωγή του θαυμάσιου ελληνικού ελατόμελου αποτελεί το 5-7% του συνόλου του ελληνικού μελιού και παράγεται μόνο στη Θεσσαλία και νοτιότερα.
Το ξεχωριστό ελατόμελο του Μαινάλου στην Αρκαδία (βανίλια) με τις περλέ αποχρώσεις είναι το μοναδικό Π.Ο.Π. ελληνικό μέλι. Οι μελιτώδεις εκκρίσεις στα έλατα, με τη βοήθεια έξι μελιτογόνων εντόμων, ξεκινούν στα τέλη Μαΐου και διαρκούν περισσότερο από ένα μήνα.
Ερείκη η φθινοπωρινή (Erica manipuliflora) Η ερείκη η φθινοπωρινή (κόκκινο ρείκι ή σουσούρα ή πυρένι ή άναμα) είναι ένας αειθαλής |
Βελανιδιά (Quercus spp.)
Στα ελληνικά δάση βελανιδιάς, τον Ιούλιο, οι μέλισσες συλλέγουν τις μελιτώδεις εκκρίσεις
στους οφθαλμούς και τα φύλλα των δέντρων και παράγουν ένα μέλι μαύρου χρώματος
και έντονης γλυκύτητας. Συνήθως κατά τον τρυγητό, αναμειγνύεται με τα ανοιξιάτικα μέλια που υπάρχουν στα πλαίσια και έτσι μετριάζονται τα έντονα χαρακτηριστικά του αμιγούς μελιού βελανιδιάς. Η κρυστάλλωσή του είναι πολύ αργή.
Διαβάστε σχετικά: Μέλι βελανιδιάς το ισχυρότερο αντιοξειδωτικό
Καστανιά (Castanea sativa) Ένα από τα μεγαλύτερα δασικά δέντρα μας, η Καστανιά, εκτός από τους εύγευστους καρπούς και την ξυλεία της, προσφέρει ένα μέλι με πιστούς φίλους καταναλωτές. Σκούρο μέλι, με ελαφρά γλυκόπικρη γεύση, έντονο άρωμα, υψηλή περιεκτικότητα σε μέταλλα |
Πορτοκαλιά (Citrus aurantium)
Καλλιεργούμενο δέντρο, αλλά και σημαντικό μελισσοκομικό φυτό για περιοχές της Ηπείρου, της Πελοποννήσου, της Κρήτης. Το μέλι της πορτοκαλιάς είναι εξαιρετικό, ξανθού χρώματος, με ευωδιαστό άρωμα και ευχάριστη γεύση. Χρονικά είναι το πρώτο μέλι που παράγεται στη χώρα μας, τον Απρίλιο.
Υπάρχουν και άλλα κύρια μελισσοκομικά φυτά, τοπικής όμως σημασίας. Υπάρχουν εκατοντάδες μελισσοκομικά φυτά που διακρίνονται ως βοηθητικά ή δευτερεύοντα. Η διάκριση αυτή δεν υποβαθμίζει τη σημασία τους, αλλά τονίζει την απαραίτητη παρουσία τους για την ολοκλήρωση της προσπάθειας μελισσιών και μελισσοκόμων, για τη δημιουργία αποθεμάτων μελιού για τρυγητό και ξεχειμώνιασμα των μελισσιών. Μερικά από αυτά είναι:
Η Ανθυλλίδα (σμυρνιά, αλογοθύμαρο) είναι ένας αειθαλής σκληρόφυλλος θάμνος, με χαρακτηριστικά κίτρινα άνθη το Μάιο και εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Το Παλιούρι (Paliurus spina-christi) είναι ένας φυλλοβόλος, ακανθώδης θάμνος, με πλούσια ανθοφορία την περίοδο Μαΐου-Ιουνίου.Το μέλι από παλιούρι είναι από τα καλύτερα ανθόμελα, με υπέροχο χρώμα, άρωμα και γεύση.
Η Ακονιζά (Inula viscosa) είναι ζιζάνιο στα ρείθρα των δρόμων ή σε ακαλλιέργητες εκτάσεις, με τη χαρακτηριστική κίτρινη ανθοφορία της αργά το φθινόπωρο. Προσφέρει στις μέλισσες την ευκαιρία για εμπλουτισμό των αποθεμάτων τους σε γύρη μικρών νησιών, που δεν έχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις.
Επίλογος
Από το σύνολο των 5.800 περίπου φυτικών ειδών της χώρας μας, η μέλισσα επισκέπτεται τα περισσότερα από αυτά για συλλογή νέκταρος, γύρης ή άλλων φυτικών χυμών. Ο χαρακτηρισμός ενός φυτού ως μελισσοκομικού απαιτεί την εκτεταμένη παρουσία του σε πολλές περιοχές της χώρας και την εμφανή αποτύπωση των επισκέψεων των μελισσών στην κυψέλη, ως αποθέματα μελιού, γύρης, εκτροφής γόνου, κτίσιμο κηρηθρών, ανάπτυξη του μελισσιού.
Το κλίμα της Ελλάδας, μεσογειακού τύπου, επιτρέπει τη δραστηριότητα των μελισσιών πολλούς μήνες τον χρόνο και, σε συνδυασμό με τη μεγάλη βιοποικιλότητα φυτών, σημαίνει την παραγωγή μελισσοκομικών προϊόντων μοναδικών στον κόσμο. Η μεγάλη συμμετοχή φυτών στη διαμόρφωση του ελληνικού μελιού, το ξηροθερμικό κλίμα της καλοκαιρινής περιόδου, διαμορφώνουν την ποιότητα του ελληνικού μελιού. Μέλι πολυανθικό, αρωματικό, μικρής περιεκτικότητας σε υγρασία, με εξαιρετική υφή και γεύση.
Γράφει ο Δημήτρης Τσέλλιος, Γεωπόνος-Ερευνητής, τ. Διευθυντής Ινστιτούτου Μελισσοκομίας Χαλκιδικής
Δημοσιεύθηκε στο περιοδιοκό ΕΠΙ ΓΗΣ, 7o τεύχος
