Ένα πρωτότυπο μουσείο μοναδικό στην Ελλάδα, όπου όλη η ιστορία του ψωμιού και του ζυμώματος ξετυλίγεται στα μάτια του επισκέπτη.
Δημιουργήθηκε το Μουσείο Άρτου της Αμφίκλειας, από το λαογραφικό σύλλογο Αμφίκλειας με την υποστήριξη του Κέντρου Ερεύνης Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Στεγάζεται στο Πολιτιστικό – Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αμφίκλειας.
Η μόνιμη έκθεση απαρτίζεται από θεματικές ενότητες
- Ο κύκλος του ψωμιού «από το σπόρο στο αλεύρι», καλλιέργεια, συλλογή, παραγωγή, μέτρημα, μεταφορά, αλεστική.
- Ο κύκλος του ψωμιού «από το αλεύρι στο ψωμί»: Προετοιμασία, παρασκευή, πλάσιμο, διάκοσμος, ψήσιμο.
- Το ψωμί στον κύκλο της ζωής από την γέννηση μέχρι τον θάνατο.
- Το ψωμί στον κύκλο του χρόνου.
Επίσης γίνεται αναφορά για το ψωμί στην καθημερινή ζωή της Αμφίκλειας. Ακόμα στο Μουσείο Άρτου θα γνωρίσει ο επισκέπτης την μεγαλύτερη συλλογή αρτοπαρασκευασμάτων. Αυθεντικά εκθέματα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Θεαματικές εκθέσεις ψωμιού.
Είδη ψωμιού που φιλοξενούνται:
- Σομόνι/Μπομπότα
- Ψωμιά από καλαμποκάλευρο. Το σομόνι ψήνεται πάνω σε καρυόφυλλα.
- Φταλιά, έχει σχήμα φραντζόλας με σουσάμι και λοξό χάραγμα. Η νοικοκυρά το έστελνε δώρο στους ηλικιωμένους γονείς.
- Σταχτοκούλουρα. Από το ζυμάρι του ψωμιού η νοικοκυρά έκοβε κομμάτια σε στρογγυλό σχήμα σαν μικρή λαγάνα και τα έψηνε στη χόβολη αφού τα τρυπούσε με το μαχαίρι.
- Καρβέλια. Σε στρογγυλό σχήμα γεμάτα σουσάμι με το χαρακτηριστικό πάτημα στο κέντρο με τα τρία δάκτυλα, σύμβολο της Αγίας τριάδας.
- Ψιχούδια. Ατομικά ψωμάκια με μικρή σφραγίδα στο Κέντρο προοριζόταν για κηδείες, μνημόσυνα, και τα ψυχοσάββατα. Τα μοιράζουν για την ανάπαυση των ψυχών.
- Λαδόψωμο, ψωμί ζυμωμένο με λίγο νερό, αρκετό λάδι. Κεντημένο με δύο πιρούνια.
- Πρόσφορα. Μικρό καρβελάκι ζυμωμένο στο καθαρό προζύμι πατημένο με την σφραγίδα.
- Άρτος μεγάλο καρβέλι, ζυμωμένο από καθαρό προζύμι, κεντημένο όπως το πρόσφορο με την σφραγίδα. Προσφέρεται από τους πιστούς στις εορτές των Αγίων για την Αρτοκλασία.
- Προβέντες. Περίτεχνα σχέδια, διαφορετικά για κάθε περίσταση, κεντημένα στην επιφάνεια της ζύμης, χαρακτηρίζουν αυτό το ιδιαίτερο ψωμί. Προβέντα γάμου, αρραβώνα, βάπτιση της λεχώνας, της φιλίας, του σπιτιού, του τσοπάνη, του θερισμού, για κηδείες και μνημόσυνα. Κάθε ανθρώπινη στιγμή συνοδεύεται από την αντίστοιχη εμπνευσμένη ετοιμασία ψωμιού.
- Κουλούρες. Εορταστικές και περίτεχνες προσφέρονται κυρίως με αφορμή γιορτές και επετείους, κουλούρες για τα βαφτιστήρια.
- Λαμπροκουλούρες. Αλμυροκούλουρα για τα εγγόνια για τα κάλαντα.
- Χριστόψωμο, αλειψοκούλουρα, σαραντοκούλουρα, μαγιοκούλουρα.
