Την ίδια στιγμή, ενισχύονται οι τάσεις συγκέντρωσης στον κλάδο, γεγονός που προμηνύει και εντονότερες πιέσεις στους παραγωγούς-προμηθευτές, καθώς ο σκληρός ανταγωνισμός, σε συνδυασμό με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών, στενεύουν τα περιθώρια επιβίωσης πολλών αλυσίδων.
Τα δύο παραπάνω σημεία βρέθηκαν στο επίκεντρο των τοποθετήσεων όσων συμμετείχαν στο συνέδριο «CEO Forum 2017: Στρατηγικές ανάπτυξης σε αβέβαιους καιρούς», που διοργάνωσε στην Αθήνα το ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας και Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών).
Ενδεικτικός ήταν ο… χρησμός του προέδρου του Ινστιτούτου και πρώην υψηλόβαθμου στελέχους της Ahlοd Delhaize (ΑΒ Βασιλόπουλος), Κωνσταντίνου Μαχαίρα, ο οποίος προέβλεψε ότι σε λίγα χρόνια στην ελληνική αγορά θα παραμείνουν μόλις πέντε αλυσίδες, εκ των οποίων μάλιστα οι δύο θα είναι «νέες είσοδοι». Ο ίδιος επέμεινε ότι «ο πόλεμος τιμών δεν έχει φτάσει ακόμα στην Ελλάδα», αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο διαγκωνισμός των σούπερ μάρκετ για την προσέλκυση όσο το δυνατόν περισσότερων καταναλωτών μπορεί να πάρει πιο «άγρια» μορφή στο αμέσως επόμενο διάστημα.
Από την πλευρά του, ο ισχυρός άνδρας της Μetro AEBE, Αριστοτέλης Παντελιάδης, στάθηκε στην αναδιάταξη της αγοράς που έχει προκαλέσει το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, τονίζοντας ότι από την αρχή της κρίσης ως σήμερα, τουλάχιστον 90 αλυσίδες «εξαφανίστηκαν» από τον χάρτη ή απορροφήθηκαν από ανταγωνιστές. Προέβλεψε, δε, ότι την επόμενη τριετία, «οι μικρές και μικρομεσαίες αλυσίδες θα εξακολουθήσουν να βρίσκονται υπό πίεση». Η δική του εταιρεία –η οποία σημειωτέον έχει ήδη προσδέσει στο άρμα της το ελληνικό δίκτυο της Βερόπουλος– παραμένει ανοικτή σε ευκαιρίες εξαγορών, δεν παύει όμως, όπως τόνισε, να είναι παράλληλα «δύσκολη και επιλεκτική» στις επιλογές της.
Για εμφανή στροφή των αλυσίδων στις αγορές τροφίμων και εστίασης, όπου σήμερα έχουν σχετικά μικρό μερίδιο έναντι των μεμονωμένων καταστημάτων, έκανε λόγο ο Ντικ Μπόερ, διευθύνων σύμβουλος της Ahold Delhaize, που στη χώρα μας ελέγχει την ΑΒ Βασιλόπουλος, σχολιάζοντας μάλιστα ότι πρόκειται για μια τάση που παρατηρείται και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΕΛΚΑ που παρουσιάστηκαν στο φόρουμ, οι εν λόγω δραστηριότητες αντιπροσωπεύουν μια αγορά αξίας 12,7 δισ. ευρώ, η οποία, μάλιστα, υπερβαίνει τα 11 δισ. ευρώ της αγοράς του οργανωμένου λιανεμπορίου.
Έτοιμα γευμάτα
Σχεδόν το 50% της ελληνικής αγοράς τροφίμων και εστίασης αντιστοιχούν στην κατηγορία των έτοιμων γευμάτων, όπου η ετήσια δαπάνη, σύμφωνα με έρευνα του ΙΕΛΚΑ, ανέρχεται σε 6,5 δισ. ευρώ. Από την πίτα αυτή, οι μεγάλες αλυσίδες του λιανεμπορίου ελέγχουν σήμερα ένα μικρό μόνο ποσοστό, το οποίο, ωστόσο, ενισχύεται τα τελευταία χρόνια. Είναι ενδεικτικό ότι το 14% των κύριων γευμάτων που καταναλώνονται σε ετήσια βάση αγοράζονται σήμερα από τα σούπερ μάρκετ, το 18% από κάποιο κατάστημα εστίασης και το 15% σε εστιατόρια. Το μεγαλύτερο, πάντως, ποσοστό (53%) εξακολουθεί να ετοιμάζεται στο σπίτι.
Όπως καταγράφεται στην έρευνα του ΙΕΛΚΑ, η πλειοψηφία των καταναλωτών αγοράζει σε πολύ υψηλά ποσοστά τις έξι συγκεκριμένες κατηγορίες φαγητού έτοιμων γευμάτων και φαγητού-για-τον-δρόμο (food-to-go). Ειδικότερα, έτοιμο καφέ αγοράζει το 87% των καταναλωτών, γλυκά και σνακ το 85%, τυρόπιτα-κρουασάν το 85%, έτοιμο κρύο γεύμα (π.χ. σαλάτα, σάντουιτς) το 70%, έτοιμο μαγειρευτό φαγητό το 63% και έτοιμο κατεψυγμένο γεύμα το 51%.
Σε αρκετές από τις κατηγορίες, όπως του γλυκού-σνακ ή του έτοιμου μαγειρευτού φαγητού, έχει ήδη σημαντική παρουσία και διείσδυση το κανάλι του σουπερ μάρκετ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στρατηγικής διείσδυσης στην αγορά του food-to-go είναι, όπως τονίζεται από το Ινστιτούτο, η ανάπτυξη του bake-off εντός των σουπερμάρκετ, ύστερα βέβαια και από την αλλαγή της νομοθεσίας και την απλοποίηση της σχετικής αδειοδότησης, επένδυση που στοχεύει και στην αγορά των αρτοσκευασμάτων.
Κατεψυγμένα
Η μεγαλύτερη διείσδυση των σούπερ μάρκετ καταγράφεται στα έτοιμα κατεψυγμένα γεύματα, με το 41% των καταναλωτών να δηλώνει ότι τα αγοράζει από το σούπερ μάρκετ. Εξάλλου, το 37% δηλώνει ότι αγοράζει γλυκά/σνακ για κάποιο συμπληρωματικό γεύμα, το 23% έτοιμο κρύο γεύμα, το 18% έτοιμο μαγειρευτό φαγητό, το 12% τυρόπιτα ή κρουασάν και τέλος το 9% καφέ.
Η αύξηση των επισκέψεων στο σουπερμάρκετ που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια συνάδει με αυτή την τάση. Για παράδειγμα, επισκέψεις με στόχο την αγορά «δεκατιανού» γίνονται όλο και περισσότερο, πλέον, στο οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων. Στο μέλλον, σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε σημαντικές επενδύσεις από τις μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ σε πολλές διαφορετικές αγορές, στις οποίες υπάρχουν σημαντικά περιθώρια διείσδυσης (π.χ. στις αγορές των φρέσκων προϊόντων ή συμπληρωμάτων διατροφής), οι οποίες αποτελούν ευκαιρία για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου.
