Σε νέα βάση θέτει ο ΟΟΣΑ τον διεθνή διάλογο για την προοπτική της γεωργίας και της διατροφής. Όλοι συμφωνούν στις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως αύξηση ζήτησης τροφίμων, ανάγκη αύξησης παραγωγικότητας μέσα σε δυσμενείς κλιματικές συνθήκες, μείωση διαθέσιμων φυσικών πόρων, όπως αγροτικής γης και νερού άρδευσης.
Πρόσφατη μελέτη του Οργανισμού (1) κρίνει ότι ο γενικός διάλογος για όλα τα παραπάνω δεν οδηγεί στα καλύτερα αποτελέσματα και πρέπει να αντικατασταθεί από ένα διάλογο εναλλακτικών σεναρίων, επιλογών και επιπτώσεων.
Τα βασικά σενάρια
Ο ΟΟΣΑ κρίνει ότι τρία είναι τα εναλλακτικά σενάρια:
-
«Απομονωμένη» ανάπτυξη, στηριζόμενη στα ορυκτά καύσιμα. Το μοντέλο αυτό ακολουθεί μία λογική κυριαρχίας και αυτάρκειας, στηριγμένες στην ανάπτυξη μίας χώρας και περιοχής. Κατά κανόνα δεν δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις απόψεις των κυβερνήσεων και των πολιτών για περιβαλλοντικά ή κοινωνικά θέματα. Οι συνεργασίες περιορίζονται σε περιφερειακό επίπεδο παρά σε μακροπρόθεσμες γεωπολιτικές επιλογές. Οι τεχνολογικές επιλογές κατά κανόνα σχετίζονται με τη χρήση ορυκτών καυσίμων.
-
Βιώσιμη ανάπτυξη στηριζόμενη στους πολίτες. Το μοντέλο αυτό δίνει έμφαση στις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιθυμίες των πολιτών. Η παγκόσμια συνεργασία είναι περιορισμένη και οι τεχνολογίες επικεντρωμένες στην προστασία και διασφάλιση των φυσικών πόρων.
-
Παγκοσμιοποιημένη, ταχεία ανάπτυξη. Με βάση αυτό το σενάριο, η ανάπτυξη στηρίζεται στη διεθνή συνεργασία. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα δεν βρίσκονται στο επίκεντρο. Τα επιτεύγματα της τεχνολογίας εφαρμόζονται ευρύτατα, κυρίως στην παραγωγή τροφίμων, ζωοτροφών και ενέργειας.
Τα παραπάνω δεν αποτελούν μία λίστα των πιο πιθανών σεναρίων. Αντίθετα, η επιλογή ενός από αυτά έχει διαφορετικές επιπτώσεις και απαιτεί διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις.
Βασικά ευρήματα
Η έκθεση καταλήγει στα εξής βασικά ευρήματα για την προοπτική της παγκόσμιας γεωργίας και διατροφής:
- Οι διεθνείς τιμές τροφίμων θα συνεχίσουν να κινούνται ανοδικά. Μία πιο πρόσφατη έκθεση του FAO και του ΟΟΣΑ, ωστόσο, υπολογίζει ότι οι βασικές αυξήσεις θα προέλθουν από την κτηνοτροφία, η οποία θα συμπαρασύρει τις ζωοτροφές και άλλες εκτατικές καλλιέργειες. (2)
- Τα αγροτικά εισοδήματα αναμένεται να ακολουθήσουν ανοδική πορεία. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή, θα συνοδεύεται από μείωση της αγροτικής απασχόλησης και της συμβολής του αγροτικού τομέα στη διαμόρφωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος μιας χώρας. Οι ανακατατάξεις αυτές θα διαφοροποιούνται σημαντικά ανάλογα με το σενάριο ανάπτυξης κάθε χώρας.
- Μετάδοση ζωονόσων. Οι επιδημίες που θα μεταφέρονται από χώρα σε χώρα θα αναδειχθούν σε μεγάλο διεθνές ζήτημα. Το πρόβλημα θα είναι έντονο στις χώρες που επιλέγουν το πρώτο και τρίτο σενάριο ανάπτυξης, δηλαδή αυτό των ορυκτών καυσίμων και της παγκοσμιοποιημένης συνεργασίας.
Βασικές συστάσεις
Ο Οργανισμός καταλήγει στον προσδιορισμό πέντε στρατηγικών επιλογών, που ανάλογα με το σενάριο ανάπτυξης που έχει επιλέξει κάθε χώρα, θα έχουν και διαφορετικές επιπτώσεις:
- Επιτάχυνση της αλλαγής των καταναλωτικών συνηθειών, προς μία πιο βιώσιμη κατεύθυνση.
Αυτό προϋποθέτει καταρχήν την υλοποίηση πολιτικών που αφορούν ενισχύσεις, φορολογικά κίνητρα, εκστρατείες ευαισθητοποίησης. Τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνουν υπόψιν τους τις τοπικές συνήθειες και ιδιομορφίες. - Βελτίωση της συχνότητας των κανονισμών λειτουργίας των αγορών τροφίμων.
Η διαδικασία αυτή θα βελτιώσει τη ροή των προϊόντων, θα μειώσει τα εμπορικά κόστη για παραγωγούς και καταναλωτές, θα κάνει πιο αποτελεσματικά τα μέτρα διαχείρισης κρίσεων. - Βιώσιμη αύξηση της παραγωγικότητας.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να επανεξετάσουν τις πολιτικές που αποτελούν εμπόδια στην παραγωγικότητα. Οι πρακτικές μεγάλων ενεργειακών απαιτήσεων πρέπει να επανασχεδιαστούν. Η βιώσιμη παραγωγικότητα απαιτεί την εύρυθμη λειτουργία της διάδοσης της καινοτομίας και τεχνολογίας. Απαιτεί, τέλος, την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων, κυρίως του νερού, αλλά και την αντιμετώπιση του προβλήματος των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. - Η βελτίωση των υποδομών αποτελεί μία τέταρτη κρίσιμη στρατηγική επιλογή, η οποία καλείται να λάβει υπόψιν της, τις απαιτήσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η μεταφορά προϊόντων μεταξύ αγροτών, μεταποιητών, καταναλωτών και διεθνών αγορών πρέπει να διευκολύνεται. Η αποτελεσματικότητα των τοπικών και εθνικών αγορών πρέπει να βελτιωθεί, τα εισοδήματα των αγροτών πρέπει να αυξηθούν και οι τιμές καταναλωτή να μειωθούν. - Τέλος, η βελτίωση και η διεύρυνση του συστήματος διαχείρισης των αγροτικών κινδύνων είναι καταλυτική.
Τα ασφαλιστικά και τραπεζικά ιδρύματα πρέπει να καλύπτουν κινδύνους που υπερβαίνουν τις φυσικές καταστροφές, που θα είναι πλέον πιο συχνές και μεγάλες, και να επεκταθούν στους οικονομικούς κινδύνους που προκαλεί η αστάθεια των αγορών και τιμών, αλλά και οι τεχνολογικές ανακατατάξεις
(1) OECD, 2016, Alternative Futures of Global Food and Agriculture.
(2) OECD-FAO, 2016, Agricultural Outlook 2016-2025
- Νίκος Λάππας
