Κάθε κείμενο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς είναι σκόπιμο να ξεκινά με τον ορισμό του συνεταιρισμού που υιοθετεί ο γράφων, έτσι ώστε να αποφεύγονται –πολύ συνηθισμένες στην Ελλάδα– παρεξηγήσεις. Ο αγροτικός συνεταιρισμός είναι μια συλλογική, ιδιωτική επιχείρηση, η οποία ανήκει στους αγρότες-μέλη της, ελέγχεται από αυτούς και μοιράζει οφέλη, πρωταρχικά σε αυτούς. Από αυτόν τον απλοποιημένο ορισμό απορρέουν μια σειρά από πολύ σημαντικά οργανωτικά και ιδιοκτησιακά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί οργανώνονται και χρηματοδοτούνται από τα μέλη τους, λογοδοτούν στα μέλη τους, εκπροσωπούνται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αποκλειστικά από τους ίδιους και είναι ελεύθεροι να πραγματοποιούν οποιαδήποτε συναλλαγή ο νόμος επιτρέπει σε κάθε άλλο είδος επιχείρησης.
Διεθνώς, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί αποτελούν ίσως το περισσότερο επιτυχημένο είδος επιχείρησης. Στην Ελλάδα, για λόγους που έχω εξηγήσει αλλού(SUPERSCRIPT 1 ΕΔΩ), οι αγροτικοί συνεταιρισμοί σχεδόν ποτέ δεν αφέθηκαν να διαδραματίσουν τον θετικό ρόλο που από τη φύση τους έχουν. Οι διαχρονικές, καταστροφικές επεμβάσεις του κράτους και των πολιτικών κομμάτων στους αγροτικούς συνεταιρισμούς, οι οποίες συνήθως λαμβάνουν τη μορφή αλλαγών στον συνεταιριστικό νόμο, συνήθως προς το χειρότερο, στέρησε από τους συνεταιρισμούς κάθε πιθανότητα υγιούς οργάνωσης σε επιχειρηματικό επίπεδο. Φυσικά, φωτεινές εξαιρέσεις υπήρξαν και υπάρχουν. Ωστόσο, σήμερα, το κύριο θέμα βρίσκεται αλλού.
Ο διαχρονικός καιροσκοπισμός των πολιτικών κομμάτων και κάποιων διοικήσεων των αγροτικών συνεταιρισμών θεμελίωσε στους αγρότες μας και στους πιθανούς εταίρους των συνεταιρισμών την πεποίθηση ότι με τους συνεταιρισμούς «ου μπλέξεις». Έτσι, μετά από συντονισμένες επεμβάσεις δεκαετιών, οι αγρότες απώλεσαν σταδιακά τις δεξιότητες που προαπαιτούνται για συνεργασία. Οι παραγωγοί, ακόμα κι όταν στήνουν συλλογικές προσπάθειες, σύντομα διαπιστώνουν ότι οι ομάδες τους πάσχουν από έλλειψη εμπιστοσύνης, «υγιούς διαμάχης», δέσμευσης, αποδοχής ευθύνης και εστίασης προσπαθειών στην επίτευξη θετικών συλλογικών αποτελεσμάτων.
Εφόσον εκπαιδεύσουμε τους αγρότες μας να συνεργάζονται, τότε και μόνο τότε θα τους δούμε να οργανώνουν υγιείς συνεταιρισμούς. Η εκπαίδευση αυτή προαπαιτεί την υιοθέτηση μιας συστημικής, βιωματικής προσέγγισης, σε αντίθεση με μια ψευδο-ιδεολογική, δήθεν θεωρητική προσέγγιση, χωρίς επιστημονική βάση, της οποίας τα αποτελέσματα παρατηρούμε γύρω μας. Με αυτόν τον τρόπο, οι αγροτικές κοινότητές μας θα σχεδιάσουν το δικό τους όραμα για το συλλογικό μέλλον τους.
Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε ξανά τον τροχό. Στην κλασική μελέτη του, ο Καραβίδας εξηγούσε πώς μια αυτόνομη συνεταιριστική κοινότητα θα μπορούσε να αναζωογονήσει την αγροτική κοινωνία με τέτοιο τρόπο, ώστε η ύπαιθρος να πάψει να αποτελεί χώρο μαρασμού και αφετηρία φυγής. Τα πολλά επιτυχημένα παραδείγματα από το εξωτερικό μπορούν να προσφέρουν πολύτιμη γνώση. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή θα ευοδωθεί μόνο αν σκύψουμε πάνω από τους αγρότες μας και αναδείξουμε τα πολλά δυνατά τους σημεία. Μόνο πάνω σε αυτά τα δυνατά σημεία μπορούν να στηριχθούν επιτυχημένες προσπάθειες συνεργασίας και συλλογικής επιχειρηματικότητας. Θα πάρει αρκετό χρόνο, αλλά αξίζει τον κόπο και την επένδυση.
