Tα παραδοσιακά τυριά της Ίου για όσους τα έχουν δοκιμάσει, δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Πρόκειται για αυθεντικά αγνά προϊόντα, που εξακολουθούν να παράγονται σήμερα με μεράκι και περίσσια μαεστρία από ιδιώτες, και συγκεκριμένα μια μικρή ομάδα τυροκόμων που δραστηριοποιείται δυναμικά στον εν λόγω τομέα. Μάλιστα, από το 2012, κατόπιν διαγωνισμού, μίσθωσε το Δημοτικό Τυροκομείο του νησιού, παρασκευάζοντας γαστρονομικά «θαύματα».
Οι τυροκόμοι της Ίου, αξιοποιώντας τις πρώτες ύλες του όμορφου κυκλαδίτικου νησιού, επένδυσαν στον πρωτογενή τομέα και όπως όλα δείχνουν βγήκαν κερδισμένοι, αφού η ποιοτική τους παραγωγή έχει ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας μας και αποκτά πλέον φήμη και δυναμική και στις αγορές του εξωτερικού.
Το σκοτύρι, το ξινό, το κεφαλοτύρι, η γραβιέρα και η μυζήθρα είναι τα ποιοτικά και εύγευστα νιώτικα τυριά που παράγονται στο χώρο του Δημοτικού Τυροκομείου της Ίου, που μετονομάστηκε σε Νιώτικο Τυροκομείο και το οποίο, παρά την ολιγόχρονη πορεία του, έχει σημειώσει αξιόλογες διακρίσεις, εντός και εκτός συνόρων.
Μάλιστα, τον Δεκέμβριο του 2015, η τυροκομική επιχείρηση παρήγαγε ένα νέο καινοτόμο προϊόν (κεφαλογραβιέρα) με την ονομασία «Ομήρου Τριλογία», που πήρε αυτήν την ονομασία από τα τρία είδη γάλακτος που περιέχει και συγκεκριμένα το αγελαδινό, το πρόβειο και το κατσικίσιο.
Στο «τιμόνι» της τυροκομικής μονάδας βρίσκεται τα τελευταία χρόνια ο Δημήτρης Ζακχαίος ο οποίος, μιλώντας στην «ΎΧ», τόνισε: «Το Δημοτικό Τυροκομείο του νησιού μας είχε μια φθίνουσα πορεία. Αποφασίσαμε το 2012 να αναλάβουμε τη λειτουργία του και να συνεχίσουμε την πορεία του, με σκοπό να κρατήσουμε ζωντανή την τυροκομική παράδοση του τόπου μας. Το μισθώσαμε από τον Δήμο κατόπιν διαγωνισμού. Σήμερα, συνεχίζουμε να παράγουμε τα ίδια είδη τυριών όπως παλιά, ωστόσο προχωρήσαμε και στην παραγωγή νέων καινοτόμων προϊόντων όπως είναι η «Ομήρου Τριλογία», την κεφαλογραβιέρα που παράγουμε από πρόβειο, κατσικίσιο και αγελαδινό γάλα και έχει ζήτηση στην αγορά. Τα τυριά μας τα τελευταία χρόνια κερδίζουν σημαντικά βραβεία και έχουν συνεχώς διακρίσεις σε εκθέσεις και φεστιβάλ που διοργανώνονται τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό».
Η παραγωγή
Τα εξαιρετικά νιώτικα τυριά παρασκευάζονται από ντόπιο γάλα που προέρχεται από κατσίκια και πρόβατα ελευθέρας βοσκής, τα οποία εκτρέφονται με αρωματικά βότανα του νησιού όπως θυμάρι, ρείκι, σχοίνο, θρούμπι κ.ά.
Η μονάδα, που τυροκομεί ετησίως περίπου 500 τόνους γάλακτος, απέχει ελάχιστα από τους βοσκοτόπους του νησιού. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους κτηνοτρόφους να παραδίδουν άμεσα την παραγωγή τους στην επιχείρηση και παράλληλα να διατηρούνται όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του γάλακτος, το οποίο στη συνέχεια χρησιμοποιείται στην τυροκόμηση.
Αξίζει να αναφερθεί ότι στο Νιώτικο Τυροκομείο απασχολούνται, μεταξύ άλλων, πέντε νέοι σε ηλικία τυροκόμοι, απόφοιτοι γαλακτοκομικών σχολών και παράλληλα μαθαίνουν από τους παλαιότερους την τέχνη της τυροκομίας, με σκοπό τη συνέχιση της παράδοσης.
«Δώσαμε την ευκαιρία σε νέους ανθρώπους να απασχοληθούν στην τυροκομία και να συνεχίσουν την παράδοση. Ο κλάδος της κτηνοτροφίας θα πρέπει να ενισχυθεί από την Πολιτεία, διαφορετικά σε λίγα χρόνια θα αφανιστεί. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι στα νησιά είναι το υψηλό κόστος παραγωγής, που είναι υπερδιπλάσιο, λόγω των μεταφορικών. Για παράδειγμα, ένα κιλό τριφύλλι στην Ίο ο κτηνοτρόφος το αγοράζει 36 λεπτά το κιλό και στην υπόλοιπη Ελλάδα 16 λεπτά το κιλό. Για να μπορέσουμε κι εμείς να αυξήσουμε την ποσότητα στα τυριά, πρέπει πρώτα να ενισχυθούν οι κτηνοτρόφοι, ώστε να αυξηθεί η παραγωγή και να έχουμε περισσότερο γάλα ως πρώτη ύλη».
Τα τυριά της Ίου, που κερδίζουν ολοένα και περισσότερο τις εντυπώσεις και την προτίμηση των καταναλωτών είναι –όπως προαναφέρθηκε– το σκοτύρι, που αποτελεί ένα παραδοσιακό, μαλακό τυρί με πικάντικη γεύση και άρωμα από θρούμπι, η μυζήθρα, που είναι φρέσκο μαλακό τυρί, αφράτο και σχετικά ανάλατο, το ξινό, που είναι αλοιφώδες, με ελαφριά υπόξινη γεύση και το κεφαλοτύρι, που είναι ελάχιστα αλμυρό, λιπαρό και μεστό στη γεύση.
Βραβεύσεις
Αξίζει να αναφερθεί πως στο εξωτερικό, τα προϊόντα του τυροκομείου της Ίου έχουν διακριθεί δύο φορές στην Ιταλία και ειδικότερα στο Φεστιβάλ Τυριού «Cheese» του κινήματος «Slow Food» που διοργανώνεται στο Τορίνο. Επίσης, η τυροκομική μονάδα διακρίθηκε ως επιχείρηση από το υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας στο πλαίσιο των «European Enterprise Awards 2010» και έφτασε μέχρι την επίσημη απονομή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Μαδρίτη, στην κατηγορία «Improving the Business Environment Award», όπου έλαβε τη 2η θέση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης, έχει λάβει σημαντικά βραβεία και διακρίσεις σε κλαδικές εκθέσεις και σε εκδήλωση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Ελένη Σταύρου
