Κανείς δεν αμφισβητεί πως η σόγια ηγείται των ζωοτροφών σε παγκόσμια κλίμακα. Με περιεκτικότητα 44% σε ακατέργαστες πρωτεΐνες και κυριολεκτικά ασυναγώνιστη τιμή, προτιμάται από αγρότες σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και είναι εξίσου κατάλληλη για εκτροφές χοίρων, πουλερικών, αγελάδων γαλακτοπαραγωγής κ.λπ. Το σημαντικό είναι πως η εξέχουσα αυτή θέση της σόγιας δεν αποκτήθηκε εύκολα, αλλά χρειάστηκε πολύς χρόνος και μεγάλο κόστος.
Οι πιθανότητες μία άλλη, εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης, να είχε τη θέση της σόγιας, αν καλλιεργούταν τόσο εκτενώς όσο η σόγια και αν οι παγκόσμιες αγορές την προωθούσαν όσο προωθούν τη σόγια, δεν είναι λίγες. Υπάρχουν πολλές ακόμα πηγές πρωτεΐνης, εξίσου καλές με τη σόγια, αν όχι καλύτερες, που όμως δεν καλλιεργούνται τόσο συχνά και σε τέτοια μεγέθη, ώστε οι τιμές τους να κατέβουν στα επίπεδα του «βασιλιά». Σήμερα, σας παρουσιάζουμε 6 από αυτές.
Φοίνικας
Μπορεί να ακούγεται από απίστευτο έως αστείο, όμως η ραγδαία άνοδος της παραγωγής φοινικέλαιου σε Ασία, Αυστραλία, Νότιο Αμερική και Αφρική, αφήνει πίσω της τεράστιες ποσότητες πυρήνων φοίνικα που, αν και χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη (18%), μπορούν να αποτελέσουν μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική, κυρίως λόγω μηδαμινού κόστους επεξεργασίας (γίνεται ήδη για την παραγωγή του λαδιού). Το γεγονός ότι η περιεκτικότητά του πυρήνα σε ίνες είναι αρκετή έως μεγάλη (20%), τον βάζει στο ίδιο ποιοτικό επίπεδο με τις ζωοτροφές γλουτένης καλαμποκιού.
Βαμβακόσπορος
Τα κατάλοιπα της διεργασίας του βαμβακόσπορου για την παραγωγή μαγειρικού λαδιού περιέχουν περίπου 40% ακατέργαστης πρωτεΐνης. Η σκόνη βαμβακόσπορου προτείνεται κυρίως για τις εκτροφές πουλερικών, καθώς η περιεκτικότητά της σε γκοσιπόλη, μία ιδιαίτερη φαινόλη, την καθιστά ελαφρώς δύσπεπτη, με τα κοτόπουλα, όμως, να είναι ανθεκτικά σε αυτήν. Ακόμη, η γκοσιπόλη μπορεί να εξουδετερωθεί, με την εφαρμογή συγκεκριμένων αλάτων σιδήρου, ενώ πλέον υπάρχουν και καλλιέργειες χωρίς τη συγκεκριμένη φαινόλη. Σε όλες των περιπτώσεων, συστήνεται η σταδιακά αυξανόμενη εισαγωγή της σκόνης βαμβακόσπορου στις ζωοτροφές.
Ηλίανθος
Τα ηλιοτρόπια καλλιεργούνται συνήθως σε ψυχρά κλίματα, για τους σπόρους τους. Χρησιμοποιούνται τόσο στη ζαχαροπλαστική, όσο και για την παραγωγή του γνωστού ηλιελαίου. Όπως και στις προηγούμενες περιπτώσεις, η σκόνη του ηλιόσπορου, όταν αυτός έχει υποστεί κατεργασία παλαιού τύπου, με τη χρήση πρέσας δηλαδή, είναι πλούσια σε έλαια και εύκολα μπορεί να εισαχθεί σε όλες τις εκτροφές, καθώς έχει μία ελαφρώς γλυκιά γεύση, χάρη στη μικρή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, που την κάνει αρεστή στα ζωντανά. Η μόνη τροχοπέδη στο εύρος χρήσης της σκόνης ηλιόσπορου είναι η υψηλή περιεκτικότητα σε ακατέργαστες φυτικές ίνες, κάτι που, παρόλα αυτά, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθεί και ευεργετικό για την εκτροφή.
Ελαιοκράμβη
Ανήκει στην ίδια οικογένεια με τη μουστάρδα, το λάχανο και το γογγύλι. Καταλαμβάνει την τρίτη θέση στην παραγωγή ελαίου, μετά τη σόγια και τον φοίνικα, και την τελευταία, από άποψη ευπεψίας, στη δική μας λίστα. Συνήθως καλλιεργείται σε πιο ψυχρά κλίματα, σε μέρη που δεν ευδοκιμεί η σόγια. Έχει ιδιαίτερα πολλά αντι-διατροφικά χαρακτηριστικά, με πιο σημαντικό ίσως τις γλυκοσινολάτες, φαινόλες που είναι μεν καλές για το στομάχι, όμως μειώνουν κατά πολύ τη νοστιμάδα της ζωοτροφής. Παρόλα αυτά, μέσα από επεμβάσεις στην αναπαραγωγή των φυτών, πλέον η πιο διαδεδομένη καλλιέργεια ελαιοκράμβης (γνωστή και ως 00-ελαιοκράμβη) περιέχει από ελάχιστα έως καθόλου αυτά τα αντι-διατροφικά χαρακτηριστικά και χρησιμοποιείται κατά κόρον για την παραγωγή κραμβέλαιου.
Λούπινο
Τα λούπινα καλλιεργούνται κυρίως σε Αυστραλία και σε κάποια μέρη της Ασίας. Έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ακατέργαστη πρωτεΐνη (30%-42%) και αντίστοιχη αξία με τη σόγια. Οι πολλές φυτικές ίνες που περιέχουν περιορίζουν τη χρήση τους στις ζωοτροφές, γεγονός όμως που εξισορροπείται από το χαμηλότερο κόστος παραγωγής, καθώς τα λούπινα, σε αντίθεση π.χ. με τη σόγια, μπορούν να δοθούν στα ζώα ωμά, χωρίς θερμική επεξεργασία.
