Πέσε σύκο να κερδίσω

To σύκο έχει μακραίωνη πορεία στη γαστρονομική παράδοση της χώρας μας. Είναι φρούτο του καλοκαιριού, που οι άνθρωποι, αντιλαμβανόμενοι τη διατροφική του αξία, το αποξέραναν για να το απολαμβάνουν και τον χειμώνα. Πολλά ιστορικά κείμενα και μαρτυρίες που ξεκινούν από τα αρχαία χρόνια περιγράφουν τη σχέση των Ελλήνων με το σύκο. Περιοχές όπως η Πελοπόννησος και η Στερεά Ελλάδα στήριξαν και συνεχίζουν να στηρίζουν την τοπική τους οικονομία στην παραγωγή και επεξεργασία του σύκου. Η Καλαμάτα και η Εύβοια αποτελούν τις κυριότερες περιοχές παραγωγής ξηρού σύκου της χώρας μας. Εκτός από ξηρό, μια μικρή ποσότητα διακινείται και νωπή, κυρίως από την περιοχή του Μαρκόπουλου και το Κιλκίς. Η «ΥΧ», με ρεπορτάζ από τις περιοχές που καλλιεργείται η συκιά, αναδεικνύει τα προβλήματα, τις ιδιαιτερότητες, αλλά και τις προοπτικές του φυτού, έτσι όπως εξελίσσεται η παραγωγή του.

Στην Εύβοια, τα σύκα παράγονται στις περιοχές Κύμης και Ταξιάρχη. Στην περιοχή της Κύμης καλλιεργούνται 1.500 στρέμματα και παράγονται 120 τόνοι ξερών σύκων. Το προϊόν πιστοποιήθηκε ως Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), με βάση τη χειρωνακτική συλλογή και ξήρανση χωρίς τη χρήση χημικών ουσιών. Αντίστοιχα, στον Ταξιάρχη της Β. Εύβοιας καλλιεργούνται 10.000 στρέμματα και η παραγωγή ξεπερνά τους 2.500 τόνους ξερών σύκων. Η καλλιεργούμενη ποικιλία (Σμυρναίικη) έχει ρίζες από τη Μικρά Ασία, όπου οι πρόσφυγες την έφεραν στην περιοχή της Εύβοιας. Η ίδια ποικιλία έχει πιστοποιηθεί και αυτή ως ΠΟΠ, με τον τίτλο «ξερό σύκο Ταξιαρχών». Σύμφωνα με τον γεωπόνο Βασίλειο Μπουρνάκα, η οικονομική προοπτική της καλλιέργειας είναι ευοίωνη:

«Η συκιά έχει τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης για την περιοχή μας. Λόγω της φύσης του, το φυτό προτιμά τα ξερικά εδάφη και, εφόσον το ευνοήσουν οι κλιματολογικές συνθήκες, έχει καλές αποδόσεις, οι οποίες κυμαίνονται στα 350 έως 400 κιλά το στρέμμα. Εκτός από τη μύγα της Μεσογείου, δεν έχει άλλες εντομολογικές προσβολές και ασθένειες που να απαιτούν συνεχείς επεμβάσεις για την καταπολέμησή τους. Τα βασικότερο μέλημα των παραγωγών, για να παράγουν καλής ποιότητας προϊόν, είναι να συλλέγουν τα σύκα με δίχτυα, τα οποία να είναι στον αέρα και όχι στο έδαφος. Η ποιοτική ταξινόμηση του καρπού έχει σχέση με την ποιότητα και κατ’ επέκταση με την τιμή. Μπορεί να είναι μία δύσκολη εργασία, αλλά έχει ένα καλό εισόδημα για τους παραγωγούς και για αυτόν τον λόγο υπάρχει στροφή νέων ανθρώπων στην καλλιέργεια του σύκου, με νέες φυτεύσεις».

Υπάρχει μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον για το προϊόν και η προσπάθεια των παραγωγών της περιοχής πρέπει να εστιαστεί στον τρόπο που θα καταφέρουν να μπουν στις αγορές αυτές.

Στην ευρύτερη περιοχή, δραστηριοποιούνται 20 εταιρείες, μικρές και μεγάλες, που μεταποιούν και εμπορεύονται τον καρπό. Μεταξύ των επιχειρήσεων συγκαταλέγεται και ο Συνεταιρισμός Ταξιαρχών, με αξιόλογη αναφορά στα αγροτικά δρώμενα της περιοχής. Για δεκαετίες ολόκληρες, με την παρουσία του στις αγορές της Ελλάδας και του εξωτερικού, αναβάθμισε την εικόνα του προϊόντος. Στο σχήμα συμμετέχουν 430 περίπου μέλη, που με συνεργατικό τρόπο προσπαθούν να εισάγουν όλες τις σύγχρονες τεχνολογίες διαχείρισης και εμπορίας προϊόντων. Ο συνεταιρισμός, θέλοντας να διασφαλίσει την υγεία των καταναλωτών, εφαρμόζει συστήματα πιστοποίησης ποιότητας.

Μία γεύση από τις τιμές της νέας περιόδου

Για την τρέχουσα καλλιεργητική περίοδο και συγκομιδή του καρπού, η εταιρεία Ε&Δ Κόντος ΑΕ ανακοίνωσε τιμές οι οποίες κυμαίνονται για την Α ποιότητα στα 3 ευρώ και για τις υποκατηγορίες Α φυσικά και Α σκούρα, 2,90 και 2,80 ευρώ αντίστοιχα. Για την κατηγορία Γ φυσικά, η τιμή ανήλθε στα 2,50 και για τα Γ σκούρα στα 2,40 ευρώ. Η εταιρεία προωθεί την καλλιέργεια του σύκου στην περιοχή, με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση του προϊόντος, γιατί αποτελεί την αιχμή του δόρατος στην προώθησή του στις ξένες αγορές.

Στο ΠΑΑ οι καλλιεργητές σύκου

Σε πρόσφατη ημερίδα στην Ιστιαία, ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Βασίλης Κόκκαλης, ανακοίνωσε την στήριξη των καλλιεργητών σύκου με την ένταξή τους στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, για την ενίσχυση στην αγορά δικτυών συλλογής σύκων και την εγκατάσταση θαλάμων θείωσης για τη λεύκανση του προϊόντος.

Συγκρατημένη αισιοδοξία

Με την καλλιέργεια, συσκευασία και διακίνηση του σύκου, ασχολούνται περίπου 4.000 οικογένειες στους νομούς Μεσσηνίας, Λακωνίας και Αρκαδίας, σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτει η Κεντρική Συνεταιριστική Ένωση Σύκων και Ξηρών Καρπών «ΣΥΚΙΚΗ», που έχει έδρα στη Μεσσηνία. Αυτό το στοιχείο είναι αρκετό για να γίνει αντιληπτό πόσο σημαντική επίπτωση έχει στην οικονομία των περιοχών η παραγωγή σύκων. Το 2016 ήταν μία δύσκολη χρονιά, αφού, λόγω των κλιματολογικών συνθηκών που επικράτησαν, η παραγωγή ήταν μειωμένη σε τέτοιον βαθμό, ώστε στο τέλος να υπάρξει μια διαπραγμάτευση και να φύγουν μειωμένες ποσότητες στο εξωτερικό, αλλά και σε όλους τους πελάτες.

Πρόβλεψη

Ο Πρόεδρος της Συνεταιριστικής Ένωσης, Παναγιώτης Παπαγεωργίου, θα μας θυμίσει ότι «με τις πλημμύρες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα το 2016, είχαμε υποστεί 50%-60% ζημιά. Το αποτέλεσμα ήταν, για να μην χαθούν πελάτες, να δοθούν σε όλους μειωμένες ποσότητες. Οι τιμές πάνω στις οποίες κινήθηκε η περσινή παραγωγή ήταν για την Α ποιότητα 1,72 για την Β ποιότητα 1,52 για την Γ ποιότητα 1,07 και για την Δ 0,92 ευρώ. Μέσα στο επόμενο δεκαπενθήμερο, αναμένεται να ανακοινωθούν και οι τιμές που θα ισχύσουν το 2017». Αμερική, Καναδάς και Αυστραλία είναι οι κυριότερες αγορές του εξαγόμενου σύκου και μάλιστα με κύριο στόχο την ποιότητα Α. Η πρόβλεψη, αν και συγκρατημένη, είναι ότι τελικά θα υπάρξει μια καλή χρονιά και θα συγκεντρωθούν 3.000 τόνοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτήν τη στιγμή, οι Τούρκοι παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες και εξάγουν στις ίδιες χώρες που εξάγει η ΣΥΚΙΚΗ.

Πρόβλημα

Εκείνο όμως που φαίνεται να απασχολεί περισσότερο από όλα, όπως δηλώνει ο Παναγιώτης Παπαγεωργίου, είναι ότι «έχουμε γερασμένους συκαιώνες και γερασμένο πληθυσμό. Η ζωή της συκιάς δεν ξεπερνά τα 60 χρόνια και οι συκεώνες τώρα είναι πλέον γέροι. Αυτήν τη στιγμή, απαιτείται ένα πρόγραμμα επιδοτούμενο, αντίστοιχο με εκείνο του 1997-98, ώστε να φυτευτούν συκιές σε καλές περιοχές. Μόνο έτσι μπορεί να κρατηθεί η παραγωγή στη Νότια Πελοπόννησο, γιατί στην αντίθετη περίπτωση θα χαθεί ένα προϊόν το οποίο είναι κατά 95% εξαγώγιμο». Στο παρελθόν, η ΣΥΚΙΚΗ είχε καταθέσει και σχετική μελέτη για μία μελλοντική αναδιάρθρωση, μέσα από μία συγκεκριμένη στρατηγική, αφού κάθε συκιά, για να βρεθεί σε περίοδο παραγωγής, πρέπει να έχει περάσει τουλάχιστον μία πενταετία. Το κυριότερο μέρος της παραγωγής σύκου παράγεται στην περιοχή της Μεσσήνης, σε ό,τι αφορά τη Μεσσηνία, ενώ στη Λακωνία παράγεται κυρίως στους Μολάους και στο Γύθειο.

Μέλλον

«Αν υπάρξει στήριξη, το σύκο είναι ένα προϊόν που έχει μέλλον, αφού είναι εξαγώγιμο και οι παραγόμενες ποσότητες πολλές φορές δεν καλύπτουν τις ανάγκες της αγοράς, ενώ οι τιμές που διαμορφώνονται είναι καλές», καταλήγει ο πρόεδρος της ΣΥΚΙΚΗ.

Μια καλλιέργεια που ανθεί στην ευρύτερη περιοχή Πολύπετρου του Δήμου Παιονίας, στο Κιλκίς, είναι τα μαύρα σύκα ποικιλίας Black Mission. Οι πρώτες φυτεύσεις των δέντρων έγιναν πιλοτικά το 2007 σε μόλις 200 στρέμματα και φέτος ξεπερνούν τα 1.000, αφού πολλοί παραγωγοί εγκατέλειψαν την καλλιέργεια βαμβακιού και στράφηκαν στη λιγότερο απαιτητική καλλιέργεια των σύκων, αλλά και των ροδιών. Ο γεωπόνος και παραγωγός, Γιώργος Θεοδωρίδης, που ξεκίνησε πρώτος την καλλιέργεια σύκων στην περιοχή, τονίζει πως οι φυτείες εγκαταστάθηκαν μετά από ενδελεχή έρευνα αγοράς και των ποιοτικών χαρακτηριστικών που έχουν οι καρποί.

Σήμερα, όπως λέει, αρκετός κόσμος έχει φυτεύσει, τα κτήματα αυξήθηκαν και οι περίπου 50 παραγωγοί καλλιεργούν νέα δέντρα από τα κλαδιά των παλιών. Η φετινή παραγωγή σε κάποια κτήματα εξελίχθηκε ικανοποιητικά, ενώ τις τελευταίες ημέρες, ίσως λόγω αυξημένων θερμοκρασιών, έχει σημειωθεί καρπόπτωση σε ένα μεγάλο ποσοστό, που φτάνει το 30%. Το ένα στρέμμα σύκων ποικιλίας Black Mission, η οποία είναι η ελληνική ποικιλία με την ονομασία «μαύρα αποστολιάτικα», αποδίδει 300-400 κιλά σύκων, ενώ σε καλή χρονιά μπορεί να φτάσει και τα 800 κιλά. Το 80% του κόστους καλλιέργειας είναι τα εργατικά και λιγότερο η άρδευση, ενώ δεν χρησιμοποιούνται ζιζανιοκτόνα και τα δέντρα δεν ανταποκρίνονται ιδιαίτερα στη μεγάλη λίπανση.

Ωστόσο, όπως λέει ο κ. Θεοδωρίδης, είναι μια καλλιέργεια που αποφέρει εισόδημα στον παραγωγό, αφού μπορεί να την κάνει ο ίδιος και η οικογένειά του και δεν χρειάζονται έξοδα για εργατικά για τη συγκομιδή. «Μπορεί ο παραγωγός να έχει ένα καλό εισόδημα καθημερινά και για 50 ημέρες», τονίζει ο κ. Θεοδωρίδης, επισημαίνοντας πάντως ότι η δημιουργία ενός δημοπρατηρίου στη Θεσσαλονίκη θα βοηθούσε όχι μόνο στην πώληση των σύκων, αλλά και άλλων σημαντικών προϊόντων της Κ. Μακεδονίας και της Θεσσαλίας, αποφεύγοντας έτσι τη διακύμανση των τιμών. «Τη μια χρονιά οι έμποροι το αγοράζουν ικανοποιητικά και τη δεύτερη θέλουν να το πάρουν τζάμπα», αναφέρει χαρακτηριστικά και προσθέτει ότι ενώ το προϊόν έχει ιδιαίτερη ζήτηση, ο παραγωγός δεν εισπράττει τα αναμενόμενα. «Μόνο με δημοπρατήριο μπορούν να σωθούν τα αγροτικά προϊόντα. Τα συγκεκριμένα σύκα σε όλη τη Βόρεια Ευρώπη πωλούνται περίπου 10 ευρώ και βρίσκονται σε έλλειψη και εμείς τα πουλάμε 1-1,20 έως και 1,40 ευρώ». Η συγκομιδή των σύκων γίνεται στα μέσα Αυγούστου και το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής διατίθεται στην Κεντρική Λαχαναγορά της Θεσσαλονίκης και σε διάφορα σούπερ μάρκετ.

Ρεπορτάζ: Αφροδίτη Χρυσοχόου, Γιάννης Σάρρος, Γιώργος Αργυρίου