Οι ιδιαιτερότητες του μελιού ως προς την ασφαλή πιστοποίηση της ελληνικότητάς του, αλλά και τα γνωστά –στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ– προβλήματα των ελληνοποιήσεων και των ανεξέλεγκτων μηχανισμών εισαγωγών είναι οι βασικότεροι σκόπελοι που συναντά η διαδικασία κατάρτισης του κανονισμού για το Ελληνικό Σήμα στο προϊόν. Σε αυτούς, έρχονται να προστεθούν και οι πολυδιασπασμένοι μηχανισμοί ελέγχου.
Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν στην «ΥΧ» εκπρόσωποι του μελισσοκομικού κλάδου, οι οποίοι επισημαίνουν ότι το Σήμα μπορεί να αποτελέσει ασπίδα προστασίας για το ελληνικό μέλι, απέναντι στις απόπειρες νοθείας και ελληνοποίησης και να του δώσει προστιθέμενη αξία.
Κοινός τόπος είναι ότι, παρά τις δυσκολίες, είναι επαρκείς οι υπάρχοντες μηχανισμοί, ώστε να μπορέσει να «περπατήσει» ο σχετικός κανονισμός, αρκεί να επιτευχθεί σωστός συντονισμός των εργαστηριακών αναλύσεων με τους διοικητικούς ελέγχους.
«Μείζον θέμα πολιτικής»
Όπως μας δήλωσε με έμφαση ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Γ. Τσιρώνης, «η ταυτοποίηση της προέλευσης του μελιού που διακινείται στην ελληνική και διεθνή αγορά είναι ένα μείζον θέμα πολιτικής και μια μεγάλη πρόκληση για τη σημερινή κυβέρνηση». Επιβεβαιώνοντας το ρεπορτάζ της «ΥΧ», σημείωσε ότι «η ελληνοποίηση υποδεέστερης ποιότητας μελιού δημιουργεί τον υπ’ αριθμόν ένα ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη του κλάδου και δυσφημεί τα ανώτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελληνικού μελιού. Η ταυτοποίηση είναι μια διαδικασία που εμπεριέχει δύο στοιχεία: Το τεχνικό μέρος, δηλαδή τα τεχνικά εργαλεία που διαθέτει η αγορά, προκειμένου να μπορεί να εντοπίζει με ακρίβεια την αυθεντικότητα του ελληνικού μελιού και τον έλεγχο του συστήματος διακίνησης των εισαγόμενων μελιών». Μετά τις επαφές με τους παραγωγικούς φορείς και τους τυποποιητές, που, όπως είπε, έχουν προηγηθεί, «ήδη, είμαστε σε συνεργασία με το υπουργείο Ανάπτυξης, προκειμένου να διαμορφωθεί το πλαίσιο νόμου για την προστασία της αυθεντικότητας του ελληνικού μελιού και, συγχρόνως, είμαστε σε αναζήτηση του πλαισίου χρηματοδότησης αξιόπιστων, διεθνώς, εργαλείων ανίχνευσης της γονιδιακής ταυτότητας του ελληνικού μελιού».
Οι φορείς του κλάδου
«Εκτιμώ ότι υπάρχει διάθεση σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας (σ.σ. των υπουργείων Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης) να συμβάλουν, ώστε το Ελληνικό Σήμα στο μέλι να πάρει σάρκα και οστά. Φαίνεται να υιοθετούν σημαντικό μέρος των προτάσεών μας», μας είπε ο πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Μελιού και Λοιπών Προϊόντων Κυψέλης, Αχ. Παπαστεργίου. Αναφερόμενος στην πρόταση της Διεπαγγελματικής, ο ίδιος σχολίασε: «Σε κάθε περίπτωση, ο στόχος μας είναι να προστατεύσουμε το ελληνικό μέλι, τον Έλληνα παραγωγό». Όσον αφορά την επάρκεια των μηχανισμών ελέγχου, επεσήμανε: «Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν οι μηχανισμοί εκείνοι, τόσο σε επίπεδο επιστημονικών, εργαστηριακών ελέγχων, όσο και σε επίπεδο διοικητικό, ώστε να πιστοποιηθεί η ελληνικότητα ή μη το μελιού που κυκλοφορεί στην αγορά και να δοθούν τα σήματα εκεί που πραγματικά πρέπει».
«Θεωρούμε ότι μετά από πολλές διαβουλεύσεις και τις απαραίτητες αλλαγές που έχουν γίνει, η πολιτική ηγεσία έχει στα χέρια της ένα κείμενο που μπορεί να γίνει υπουργική απόφαση», δηλώνει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας, Β. Ντούρας. Και ο ίδιος, από την πλευρά του, δίνει έμφαση στην αναγκαία συμπληρωματικότητα ανάμεσα σε τεχνολογικούς και διοικητικούς ελέγχους. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «όταν είναι διηθημένο το μέλι, εκεί δεν μπορείς να βρεις και πολλά στοιχεία. Εκεί πρέπει να δουλέψεις διοικητικά, να δεις την ιχνηλασιμότητα, να παρακολουθήσεις τη διαδρομή που ακολούθησε, για να δεις πώς έφτασε το μέλι στα χέρια του διακινητή, κ.λπ. Εμείς λέμε ότι εάν υπάρχει διοικητικός έλεγχος μαζί με τον εργαστηριακό, τα πάντα μπορούν να διασφαλιστούν. Eφόσον, βέβαια, ο κακοπροαίρετος ελεγχόμενος καταλάβει ότι όλοι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί λειτουργούν κάτω από την ομπρέλα ενός φορέα και δεν είναι πολυδιασπασμένοι και με συναρμοδιότητες».
Τα βασικά σημεία της πρότασης της Διεπαγγελματικής
Τον ΕΛΓΟ-«Δήμητρα» προτείνει στο σχέδιο κανονισμού που έχει καταρτίσει η Διεπαγγελματική Οργάνωση Μελιού, ως φορέα απόδοσης του Ελληνικού Σήματος στο μέλι.
Ως προϋποθέσεις για την απονομή του Ελληνικού Σήματος στα προϊόντα μελιού προτείνεται να είναι:
- Το μέλι να είναι ελληνικής παραγωγής
- Τα μελίσσια που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή να ανήκουν σε μελισσοκομεία εγκατεστημένα στην Ελλάδα
- Οι χώροι αποθήκευσης και εμπορίας μη προσυσκευασμένων προϊόντων μελιού (δεξαμενικοί χώροι) να βρίσκονται στην Ελλάδα
- Οι εγκαταστάσεις τυποποίησης και συσκευασίας να βρίσκονται στην Ελλάδα
- Να καθιερώνεται και να τηρείται διαδικασία ιχνηλασιμότητας, διατηρούμενης της δυνατότητας ανάστροφης επιβεβαίωσής της, που να διασφαλίζει:
- Τη συνέχεια της ιχνηλασιμότητας κατά τη διάρκεια των οποιωνδήποτε ενδιάμεσων διαδικασιών στην επιχείρηση, τις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις (…)
- Την ταυτότητα των παραγόμενων τελικών προϊόντων που εξέρχονται από την επιχείρηση
- Την παραγόμενη ποσότητα μελιού από συγκεκριμένη περιοχή για μεμονωμένο μελισσοκόμο.
«Σε κάθε περίπτωση», σημειώνεται σε άλλο άρθρο, «να εξασφαλίζεται ο σαφής διαχωρισμός των προϊόντων μελιού από ομοειδή προϊόντα, που δεν τηρούν τους παραπάνω όρους σε όλα τα στάδια των παραγωγικών διαδικασιών».
Η επιστημονική άποψη
«Στη γεωγραφική προέλευση πιστεύω ότι χρειάζεται δουλειά ακόμη, για να μπορέσουμε να αποδείξουμε εργαστηριακά και με ασφάλεια ότι ένα μέλι είναι ή δεν είναι ελληνικό», μας είπε η Χρ. Τανανάκη, επίκουρη καθηγήτρια στο ΑΠΘ. Κι αυτό διότι, όπως εξηγεί, «τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά 8 τύπων αμιγώς ελληνικού μελιού είναι θεσμοθετημένα με ΚΥΑ, με κύρια βάση τους γυρεόκοκκους και την ηλεκτρική αγωγιμότητα. Λειτουργεί και λειτουργεί σχετικά καλά, αλλά σε σχέση με τη βοτανική προέλευση. Μπορώ, για παράδειγμα, να πω ότι αυτό είναι από θυμάρι, αλλά δεν μπορώ να πιστοποιήσω εάν είναι ελληνικό, Μάλτας ή κάτι άλλο. Έχουμε τους γυρεόκοκκους, αλλά χρειάζεται ένα συνοδευτικό σύστημα, για να ξεφύγουμε από το θέμα που προκύπτει όταν έχει γίνει διήθηση». Εκτιμά πως «υπάρχουν εργαλεία για να ξεκινήσει κανείς, με τους γυρεόκοκκους και με άλλες παραμέτρους φυσικοχημικές και σε συνδυασμό τα στοιχεία λογιστικής αποτίμησης. Για παράδειγμα, εάν ένας μελισσοκόμος έχει 300 μελίσσια, έχει μια Α απόδοση, δεν μπορεί να έχει 15Α. Παράλληλα, ο έμπορος υποχρεούται να τηρεί λογιστικά στοιχεία και παραστατικά διακίνησης κ.ο.κ.». «Υπάρχουν, συνεπώς και παράλληλοι τρόποι οικονομικοί, εκτός από την ιχνηλασιμότητα της παραγωγής». Αυτά τα δεδομένα, όπως σημειώνει, μπορούν να απαντήσουν στα «ερωτηματικά» που δημιουργεί η ίδια χλωρίδα μια όμορης χώρας, επί παραδείγματι, ώστε να αποδειχτεί εάν ένα μέλι είναι ελληνικό.
