γράφει η Βασιλική-Ματούλα Αϋφαντή,
πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού «Φαρσάλων Γη»
Ο ι αγώνες των γυναικών για την κατάκτηση και τη νομοθετική κατοχύρωση των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων στο πέρασμα των αιώνων έχουν αποτελέσει αφορμή για να χυθεί πολύ μελάνι. Θα παραλείψω, ωστόσο, μία σχετική ιστορική αναδρομή για να αναφερθώ στα σύγχρονα προβλήματα μιας γυναίκας με πραγματική συνεταιριστική δραστηριότητα σε μια γνήσια αγροτική περιοχή… στα Φάρσαλα, στον Νομό Λάρισας, στην καρδιά του Θεσσαλικού Κάμπου.
Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα προβλήματα δεν εντοπίζονται στην προς τα έξω διοίκηση, σ’ αυτή δηλαδή που αφορά τις σχέσεις του Συνεταιρισμού με τους τρίτους συνεργάτες, είτε αυτοί είναι προμηθευτές, έμποροι, είτε είναι πάροχοι υπηρεσιών, πιστωτικά ιδρύματα ή δημόσιες υπηρεσίες. Στο πεδίο αυτό, η γυναικεία φύση δεν αποτελεί τροχοπέδη. Απεναντίας, η προς τα έξω διοίκηση μιας «δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης», όπως ο συνεταιρισμός, αποδεικνύεται ευκολότερη και αποτελεσματικότερη για μία γυναίκα, διότι πολλά από τα χαρακτηριστικά της γυναικείας φύσης είναι κοινά με τα χαρακτηριστικά της επιχειρηματικότητας: Ο αυτοέλεγχος, η αποφασιστικότητα, η ικανότητα οργάνωσης και διαχείρισης, η ευελιξία, η δημιουργικότητα, οι κοινωνικές δεξιότητες, είναι στοιχεία απαραίτητα για έναν επιχειρηματία – έμφυτα σε μία γυναίκα.
Τα προβλήματα εντοπίζονται στην προς τα έσω διοίκηση, στην οποία κατατάσσουμε, κατά νομική αυθαιρεσία, τις σχέσεις του Συνεταιρισμού με τους αγρότες-μέλη, αλλά και με τους αγρότες-εν δυνάμει μέλη του Συνεταιρισμού ή τους αγρότες-χρήστες των υπηρεσιών μας.
Για να γίνει περισσότερο κατανοητό το είδος των προβλημάτων, σκόπιμο είναι να αναφερθώ στο κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο εντός του οποίου ιδρύθηκε ο Συνεταιρισμός μας.
Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Φαρσάλων Γη συστήθηκε τον Ιούλιο 2014. Το πλαίσιο εντός του οποίου επιχειρήσαμε συνεταιριστικά δεν ήταν ιδανικό. Το πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε ήταν διττό: Αφενός η πλήρης απαξίωση του συνεταιριστικού ιδεώδους, αφετέρου η παραδοσιακή εναλλαγή ανδρών στις διοικήσεις των συνεταιρισμών.
Ειδικότερα, την περίοδο σύστασής μας, η αγροτική οικονομία του Νομού Λάρισας εξερχόταν από τη δίνη της κατάρρευσης των πάλαι ποτέ πανίσχυρων Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών του Νομού. Η επί πολλές δεκαετίες ατάσθαλη λειτουργία των Ενώσεων, και μάλιστα με κρατικές ευλογίες, κατάφερε σημαντικό πλήγμα στο συνεταιριστικό κίνημα στην περιοχή μας : η ιδιότητα του μέλους συνεταιρισμού, και δη της διοίκησης, συνδέθηκε με αξιόποινες συμπεριφορές και το συνεταιριστικό ιδεώδες απαξιώθηκε πλήρως.
Χιλιάδες αγρότες βρέθηκαν τότε αντιμέτωποι με καλπάζουσες εξελίξεις στον τρόπο άσκησης του επαγγέλματός τους, τις οποίες αδυνατούσαν να παρακολουθήσουν και ακόμη και σήμερα δυσκολεύονται να αφομοιώσουν.
Και ήταν οι ίδιοι αγρότες οι οποίοι, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, εξυπηρετούνταν από τις Ενώσεις όχι μόνο στη διακίνηση των προϊόντων και την προμήθεια των εφοδίων, αλλά και σε όλες τις συναλλαγές με δημόσιες υπηρεσίες και φορείς.
Το κενό που προκλήθηκε ήταν τεράστιο. Ειδικά στην περιοχή των Φαρσάλων, κληθήκαμε να το καλύψουμε εμείς και όσοι από τους παλαιότερους συνεταιρισμούς συνέχισαν τη λειτουργία τους.
Η πρόκληση ήταν μεγάλη, διότι επί σειρά δεκαετιών η διοίκηση των αγροτικών συνεταιρισμών και η προάσπιση των συμφερόντων τους ήταν μία καθαρά ανδρική υπόθεση.
Πολλοί από τους αγρότες θεωρούσαν και εξακολουθούν να θεωρούν συχνά ότι άξιος να υπερασπιστεί τα συμφέροντά τους είναι:
- Όποιος εκτοξεύει ύβρεις και απειλές κατά του υπουργού… και όχι όποιος διατυπώνει εγγράφως τις αντιρρήσεις του,
- Όποιος οργανώνει συλλαλητήρια… και όχι όποιος αναζητά διεξόδους μέσα από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο,
- Όποιος κατεβάζει τα τρακτέρ στους δρόμους και κλείνει τις εθνικές οδούς… και όχι όποιος αξιοποιεί τα σύγχρονα εργαλεία ανάπτυξης του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.
Έτσι, λοιπόν, διαμορφώθηκε το πρότυπο του λεγόμενου «αγροτοπατέρα» ως του μόνου κατάλληλου να υπερασπιστεί και να προάγει τα συμφέροντα των αγροτών.
Το πρότυπο αυτό κληθήκαμε να ανατρέψουμε, χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους οργάνωσης και λειτουργίας, διεκδικώντας τα νόμιμα δικαιώματα των αγροτών και πετυχαίνοντας τη διασφάλιση του αγροτικού εισοδήματος και τη στήριξη του αγροτικού πληθυσμού της περιοχής μας, με προσήλωση στη νομιμότητα και σεβασμό στις συνεταιριστικές αρχές και τον άνθρωπο.
Με όπλα τα παραπάνω, αγωνιστήκαμε και συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε ενάντια στην απαξίωση του συνεταιριστικού ιδεώδους και στην στερεότυπη αντίληψη της συνεταιριστικής ανδροκρατίας.
Μέσα στα δύο χρόνια της σύστασής μας:
- Έχουμε εξασφαλίσει συμφέρουσες εμπορικές συνεργασίες για τα μέλη του Συνεταιρισμού μας,
- Έχουμε πιστοποιηθεί ως Φορέας Α’ υποβοήθησης των αγροτών για τη συμπλήρωση και υποβολή της Ενιαίας Αίτησης στο ΟΣΔΕ για τα έτη 2016-2020, εξυπηρετώντας 3.500 παραγωγούς αγρότες και κτηνοτρόφους,
- Έχουμε υπογράψει με τον ΕΛΓΟ-Δήμητρα Πρωτόκολλο Συνεργασίας και Σύμβαση Παραχώρησης Χρήσης Αίθουσας για την υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης και εξετάσεων πιστοποίησης στην Ορθολογική Χρήση Γεωργικών Φαρμάκων, πιστοποιώντας μέχρι σήμερα περισσότερους από 1.000 αγρότες,
- Παρέχουμε υπηρεσίες ως Συνδεδεμένος Ασφαλιστικός Διαμεσολαβητής, σε συνεργασία με τη Συνεταιριστική Ασφαλιστική, πετυχαίνοντας χαμηλότερα ασφάλιστρα για τους αγρότες, μέλη μας ή μη.
Στοχεύουμε στην περαιτέρω στήριξη του αγροτικού πληθυσμού μέσα από την εφαρμογή των ΠΑΑ, την Οργάνωση Ομάδων Παραγωγών και την πλήρη αξιοποίηση των σύγχρονων εργαλείων αγροτικής ανάπτυξης.
Στην προσπάθειά μας αυτή, αναμένουμε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων για να μη χάνεται πολύτιμος χρόνος για τους αγρότες, την αγροτική οικονομία και την ανάπτυξη της χώρας εν γένει.
Από τα στατιστικά στοιχεία που παρουσιάστηκαν πρόσφατα από εκπρόσωπο του ΥΠΑΑΤ, κοινή είναι η διαπίστωση ότι η μαζική σύσταση γυναικείων συνεταιρισμών τη δεκαετία 1990-2000 ήταν ευκαιριακή, με μόνο στόχο την απορρόφηση κοινοτικών ενισχύσεων. Έκτοτε, όσοι γυναικείοι συνεταιρισμοί συνεχίζουν τη λειτουργία τους, πάσχουν από επιχειρηματική οργάνωση. Η υλικοτεχνική υποδομή τους είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Τα μέλη τους παράγουν με μεράκι προϊόντα υψηλής ποιότητας, η οποία όμως δεν είναι σταθερή. Το κόστος παραγωγής είναι υψηλό και γι’ αυτό τα προϊόντα τους είναι μη ανταγωνιστικά. Εν τέλει, δεν επιδιώκεται ή δεν επιτυγχάνεται η οργανωμένη διάθεση και προβολή των προϊόντων στην ευρύτερη αγορά, με αποτέλεσμα σήμερα οι γυναικείοι συνεταιρισμοί, πολλοί από τους οποίους είναι φερέλπιδες, να απειλούνται με διακοπή εργασιών και μαζί με αυτούς να απειλούνται να χαθούν και οι εντός αυτών θέσεις εργασίας.
