Προϋπολογισμός 2017: Ο λογαριασμός για τους αγρότες και οι ξανά ζεσταμένες υποσχέσεις

Το δεύτερο και… κυρίως πιάτο των επιβαρύνσεων από τις αλλαγές στο ασφαλιστικό και στη φορολογία εισοδήματος, που ψηφίστηκαν το τελευταίο εξάμηνο, σερβίρει στους επαγγελματίες του πρωτογενούς τομέα ο προϋπολογισμός του 2017, μαζί με «ξαναζεσταμένες» υποσχέσεις για ρυθμίσεις στην αγορά αγροτικών προϊόντων, ώστε να προστατευτούν από τις αθέμιτες πρακτικές λιανεμπορίου και μεσαζόντων.

Από τα στοιχεία που κατατέθηκαν το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας στη Βουλή, είναι φανερό ότι οι αγρότες καλούνται να επωμιστούν ένα μεγάλο βάρος της δημοσιονομικής προσαρμογής η οποία, σύμφωνα με τις –αναμφίβολα αισιόδοξες– προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου, θα οδηγήσει τον επόμενο χρόνο σε πρωτογενές πλεόνασμα 2% (3,687 δισ. ευρώ) και ρυθμούς ανάπτυξης 2,7% του ΑΕΠ.

Για παράδειγμα, στο πεδίο του ασφαλιστικού, μετά την πρώτη φάση της «αναπροσαρμογής» προς τα πάνω των εισφορών στον ΟΓΑ, οι οποίες ήδη αυξήθηκαν κατά 95,3 εκατ. ευρώ μέσα στο 2016, οι ασφαλισμένοι του Οργανισμού καλούνται να καταβάλουν επιπλέον 92,7 εκατ. ευρώ το 2017.

Στο μέτωπο της φορολογίας, πέρα από την αύξηση της προκαταβολής φόρου (ανεβαίνει στο 100% από το 75% φέτος), η σημαντικότερη αλλαγή του 2017 έχει να κάνει με τη φορολόγηση του αγροτικού εισοδήματος βάσει της κλίμακας των μισθωτών και συνταξιούχων, δηλαδή, με συντελεστές που ξεκινούν από το 22% και φτάνουν το 45%, με ταυτόχρονη καθιέρωση αφορολόγητου ορίου από 8.653 ευρώ έως 9.545 ευρώ (ανάλογα με τον αριθμό των προστατευόμενων τέκνων).

Στα «ψιλά γράμματα», ωστόσο, του προϋπολογισμού περνάει η υπέρμετρη επιβάρυνση εκατοντάδων χιλιάδων παραγωγών, οι οποίοι, μετά τις αλλαγές στα κριτήρια προσδιορισμού του κατ’ επάγγελμα αγρότη, «υποβιβάζονται» στην κατηγορία των ετεροεπαγγελματιών, με αποτέλεσμα να χάνουν το αφορολόγητο όριο. Οι εν λόγω παραγωγοί θα φορολογηθούν για τα αγροτικά τους εισοδήματα από το πρώτο ευρώ, «συνεισφέροντας», με τον τρόπο αυτό, στα αυξημένα κατά 1,1 δισ. ευρώ έσοδα από τη φορολόγηση φυσικών προσώπων, που στοχεύει να εισπράξει το υπουργείο Οικονομικών.

Υψηλότερο, κατά 36,6 % , φόρο θα πληρώσουν το επόμενο έτος και όσοι εισπράττουν μισθώματα από ενοικίαση αγροτικής γης, αφού αυξάνονται οι σχετικοί συντελεστές, ενώ αδιευκρίνιστο παραμένει εάν τα αγροτεμάχια θα συνυπολογιστούν στον συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ του 2017. Η κυβερνητική πρόθεση είναι να εξαιρεθούν, ωστόσο όλα θα κριθούν από το κατά πόσο «βγαίνουν» τα νούμερα, καθώς ο εισπρακτικός στόχος παραμένει αμετάβλητος στα 2,65 δισ. ευρώ.  

Το συνολικό φορολογικό λογαριασμό ανεβάζουν η εισφορά αλληλεγγύης, οι αυξημένοι κατά 1,46 δισ. ευρώ έμμεσοι φόροι, οι οποίοι «απλώνονται» από τα καπνικά προϊόντα και το ηλεκτρονικό τσιγάρο μέχρι τα αγροτικά εφόδια, το ζύθο, τον καφέ και τη σταθερή τηλεφωνία και, όπως είναι λογικό, στερούν πολύτιμη ρευστότητα από την αγορά.

Χρυσός ΕΦΚΑ

Ποσό 92,7 εκατ. ευρώ θα πληρώσουν οι αγρότες για εισφορές κύριας ασφάλισης το 2017, χρονιά, κατά την οποία, εκτός σοβαρού απροόπτου, μπαίνει σε λειτουργία ο νέος Ενιαίος Φορέας Κύριας Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), στον οποίο θα μεταφερθούν όλοι οι ασφαλισμένοι.

Το νούμερο παρατίθεται στον προϋπολογισμό χωρίς να έχει ξεκαθαρίσει ο ακριβής τρόπος προσδιορισμού των εισφορών των επαγγελματιών του αγροτικού κλάδου. Σύμφωνα με τον νέο ασφαλιστικό νόμο, το 2017 οι εισφορές θα υπολογιστούν ως ποσοστό 4,73% του φορολογητέου εισοδήματος, δίχως, όμως, να έχει γίνει γνωστό εάν ως βάση υπολογισμού θα χρησιμοποιηθούν τα εισοδήματα του 2016 ή του 2015.

Από το πρώτο «κύμα» των αυξήσεων στις εισφορές, που τέθηκε σε εφαρμογή το 2016, εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν 95,3 εκατ. ευρώ, ενώ στην εξίσωση έρχεται να προστεθεί κι ένα μέρος από τα 3 εκατ. ευρώ που προβλέπονται από την αύξηση εισφορών υγείας αγροτών και αυτοαπασχολουμένων. Στο σύνολο, λοιπόν, της διετίας 2016-2017, η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για τους αγρότες αγγίζει τα 190 εκατ. ευρώ.

Προβλέψεις για ΕΛΓΑ

Στο σκέλος του προϋπολογισμού που αναφέρεται στις «Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμούς Γενικής Κυβέρνησης» συμπεριλαμβάνονται και στοιχεία για τις οικονομικές επιδόσεις του ΕΛΓΑ.

Σύμφωνα με αυτά, λοιπόν, ο Οργανισμός θα κλείσει τη φετινή χρονιά με έλλειμμα 15 εκατ. ευρώ, εξαιτίας, όπως αναφέρεται, «αυξημένης καταβολής αποζημιώσεων στους αγρότες, για τις ζημιές στο φυτικό και στο ζωικό κεφάλαιο». Για την επόμενη, δε, χρονιά, αναμένεται πλεόνασμα 9 εκατ. ευρώ.

Οι δράσεις του ΠΑΑ

Έξι δράσεις του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης προαναγγέλλει για το 2017 ο προϋπολογισμός. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στο κείμενο, μέσα στο επόμενο διάστημα αναμένεται να ενεργοποιηθούν δράσεις που αφορούν:

• τη μεταποίηση και τον εξαγωγικό προσανατολισμό των γεωργικών προϊόντων, ύψους 170 εκατ. ευρώ
• τη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία, ύψους 555 εκατ. ευρώ
• τα σχέδια βελτίωσης, ύψους 360 εκατ. ευρώ
• την κατάρτιση των νέων γεωργών, ύψους 70 εκατ. ευρώ
• την υδατοκαλλιέργεια, ύψους 90 εκατ. ευρώ
• τη μεταποίηση – εμπορία αλιευτικών προϊόντων, ύψους 78 εκατ. ευρώ.

Νομοσχέδια για στάβλους και έγκαιρες πληρωμές παραγωγών από το εμπόριο

Ρύθμιση για τις σταβλικές εγκαταστάσεις, αλλά και για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς αγροτικών προϊόντων, προαναγγέλλεται στο τμήμα του προϋπολογισμού, που αφορά τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες των υπουργείων, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί για το 2017. Βεβαίως, η δεύτερη, ως δέσμευση και στον προϋπολογισμό του 2016, (σημειωτέον ότι συμπεριλαμβανόταν και στις προεκλογικές δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ), μέχρι σήμερα εξακολουθεί να αγνοείται…

Αναλυτικά, οι πρωτοβουλίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που, σύμφωνα με το κείμενο του προϋπολογισμού, ετοιμάζονται για την επόμενη χρονιά έχουν ως εξής:

• «Παρέμβαση στον τομέα της εμπορίας γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων και αλιευμάτων, της βιοασφάλειας και της ποιοτικής τους ιχνηλασιμότητας, με την προώθηση σχεδίου νόμου για τη “Διακίνηση και Εμπορία αγροτικών προϊόντων”. Στόχος είναι ο περιορισμός της παραβατικότητας των μεσαζόντων στην αγορά των αγροτικών προϊόντων, η καταπολέμηση της μαύρης διακίνησης των προϊόντων και η αποκατάσταση της καθυστέρησης των πληρωμών των παραγωγών, πρωτίστως στις εμπορικές συναλλαγές νωπών και ευπαθών προϊόντων.

• Θέσπιση Εθνικού Συστήματος Ελέγχου και Επιβολής Αλιείας (ΕΣΕΕΑ) με την προώθηση σχεδίου νόμου για τη στήριξη της αλιείας με μέτρα που θα εξασφαλίσουν τη δυνατότητα διατήρησης των ιχθυοαποθεμάτων και τη θεσμοθέτηση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου για την αειφορική διαχείρισή τους.

• Χάραξη μιας ολοκληρωμένης αλιευτικής πολιτικής. Οι βασικές στρατηγικές επιλογές της χώρας για τον τομέα της αλιείας στοχεύουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων του τομέα της αλιείας και στην προστασία του περιβάλλοντος και στην προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων.

• Ρύθμιση για την “Κτηνοτροφία και τις Κτηνοτροφικές Εγκαταστάσεις” με την προώθηση σχεδίου νόμου για τη μείωση των διοικητικών και οικονομικών επιβαρύνσεων για τον κτηνοτρόφο, με τελικό στόχο την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας, καθώς και όλων των αναγκαίων μέτρων που πρέπει να εφαρμόζονται κατά την κατασκευή και λειτουργία των έργων που αφορούν την κτηνοτροφική δραστηριότητα.

• Ενθάρρυνση της χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στον αγροτικό χώρο και μείωση του κόστους παραγωγής.

• Βελτίωση αποδοτικότητας πόρων κατά την χρήση ενέργειας και διαχείρισης υδάτων στον αγροτικό χώρο. Με το δεδομένο ότι η γεωργία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής υδατικών πόρων, το ΥΠΑΑΤ προωθεί νομοθετική ρύθμιση που εστιάζει στην αναδιάρθρωση των φορέων διαχείρισής τους, με βάση την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης ανά περιοχή και στην επίτευξη επιμέρους στόχων.

• Βραχυπρόθεσμο αναπτυξιακό πρότυπο Αγροδιατροφικής και Τουριστικής δικτύωσης μικρής κλίμακας, στον νησιωτικό χώρο.

• Νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014 – 2020. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ύψους 5,8 δισ. ευρώ δημόσιας δαπάνης, (4,7 δισ. ευρώ κοινοτικής συμμετοχής), που μαζί με την ιδιωτική συμμετοχή θα κινητοποιήσει συνολικούς πόρους της τάξης των 7 δισ. ευρώ».

Χάνουν το αφορολόγητο χιλιάδες παραγωγοί

Για τα εισοδήματα του 2016, που θα δηλώσουν το 2017 οι αγρότες, θα φορολογηθούν με συντελεστές:

• 22% για εισοδήματα που φτάνουν μέχρι και το ποσό των 20.000 ευρώ
• 29% στο τμήμα πάνω από τα 20.000 και μέχρι τα 30.000 ευρώ
• 37% στο τμήμα πάνω από τα 30.000 και μέχρι τα 40.000 ευρώ
• 45% στο τμήμα πάνω από τα 40.000 ευρώ.

Στα έσοδα των αγροτών από τις πωλήσεις των προϊόντων τους προστίθεται πλέον ολόκληρη η βασική ενίσχυση, ενώ, εκτός μένουν το πρασίνισμα και η συνδεδεμένη, εφόσον δεν ξεπερνούν τα 12.000 ευρώ.

Οι επαγγελματίες αγρότες δικαιούνται έκπτωση φόρου, που κυμαίνεται από 1.900 έως 2.100 (αφορολόγητο όριο 8.653 έως 9.545 ευρώ), ανάλογα με τον αριθμό των προστατευόμενων τέκνων. Την έκπτωση αυτή, ωστόσο, θα τη δικαιούνται –τελικά– λιγότεροι απ’ όσους οι αρχικές ανακοινώσεις είχαν αφήσει να εννοηθεί, αφού, πλέον, για να θεωρείται κάποιος επαγγελματίας αγρότης θα πρέπει, μεταξύ των άλλων προϋποθέσεων, το 50% του εισοδήματός του να προέρχεται από αγροτική δραστηριότητα (πριν το όριο αυτό ήταν στο 30%). Επομένως, ένας πολύ μεγάλος αριθμός παραγωγών, που σήμερα λογίζονται ως κατ’ επάγγελμα αγρότες πλέον θα θεωρούνται ετεροεπαγγελματίες, με αποτέλεσμα να φορολογούνται για τα αγροτικά τους εισοδήματα με συντελεστή τουλάχιστον 22% από το πρώτο ευρώ.

Ας σημειωθεί ότι το 2017 αυξάνεται η προκαταβολή φόρου από το 75% στο 100%, ενώ όσοι παραγωγοί έχουν εισόδημα άνω των 12.000 ευρώ επιβαρύνονται με εισφορά αλληλεγγύης, για την οποία οι νέοι συντελεστές έχουν ως εξής: 2,2% για τμήμα ετήσιου εισοδήματος από 12.001 ως 20.000 ευρώ, 5% για τμήμα ετήσιου εισοδήματος από 20.001 ως 30.000 ευρώ, 6,5% για τμήμα ετήσιου εισοδήματος από 30.001 ως 40.000 ευρώ, 7,5% για τμήμα ετήσιου εισοδήματος από 40.001 ως και 65.000 ευρώ, 9% για τμήμα ετήσιου εισοδήματος από 65.001 ως και 220.000 ευρώ και 10% για τμήμα ετήσιου εισοδήματος από 220.001 ευρώ και πάνω.

Από τις αυξήσεις στους συντελεστές της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, το υπουργείο Οικονομικών στοχεύει να εισπράξει συνολικά 668,5 εκατ. ευρώ.

Μέσω ΟΓΑ οι παροχές σε ανασφάλιστους υπερήλικες

Αν και οι ασφαλιστικές αρμοδιότητες του ΟΓΑ μεταφέρονται από του χρόνου στον ΕΦΚΑ, ο Οργανισμός διατηρεί τη νομική αυτοτέλειά του και, όπως αναφέρεται στον προϋπολογισμό, αναλαμβάνει την καταβολή του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων και της παροχής σε ανασφάλιστους υπερήλικες.

Για τον σκοπό αυτό, θα λάβει το 2017 κρατική επιχορήγηση ύψους 210 εκατ. ευρώ.  Όσον αφορά τον προϋπολογισμό του, το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι θα είναι ισοσκελισμένος, τόσο σε ταμειακή όσο και σε δημοσιονομική βάση.