Με στόχο την ανάδειξη των τοπικών ποικιλιών ψυχανθών, όπως το μπιζέλι Άνδρου και Σχοινούσας, και με σκοπό την ενημέρωση των αγροτών για τις ιδιότητες των συγκεκριμένων καλλιεργειών, όπως η δέσμευση του αζώτου και η εισαγωγή του στο φυσικό και γεωργικό οικοσύστημα, ολοκληρώνεται στο τέλος του χρόνου το ευρωπαϊκό έργο Eurolegume.
Το πρόγραμμα, το οποίο ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2014, θα αναδείξει τη συμβολή της καλλιέργειας ψυχανθών στο κομμάτι της αμειψισποράς, υποστηρίζοντας τους υποψήφιους παραγωγούς, ώστε να επιλέξουν την κατάλληλη νέα καλλιέργεια. Σημαντική, επίσης, θα είναι και η δημιουργία νέων εμπορικών σκευασμάτων που θα βοηθήσουν τους παραγωγούς στην παραγωγική διαδικασία.
Η Ευρώπη, σε γενικές γραμμές, «είχε παραμελήσει τα τελευταία χρόνια την καλλιέργεια ψυχανθών, όπως η σόγια, το φασόλι, το μπιζέλι, τη μηδική κ.ά. και δεν τα επιδοτούσε όπως έκανε για τα σιτηρά, π.χ. σιτάρι, κριθάρι κ.ά.», αναφέρει στην «ΥΧ» ο Δημήτριος Σάββας, καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, συντονιστής του έργου και διευθυντής του Εργαστηρίου Κηπευτικών Καλλιεργειών. «Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων ψυχανθών σε ευρωπαϊκό επίπεδο», συμπληρώνει, ενώ τονίζει πως «στόχος του έργου είναι να συμβάλει στην περαιτέρω χρήση των ψυχανθών στα συστήματα καλλιέργειας στην Ευρώπη». Προσθέτει, δε, πως πολύ σημαντικό μέρος του προγράμματος είναι «το κομμάτι της έρευνας που απορρέει και ολοκληρώνεται και η οποία θα κάνει πιο ελκυστική, πιο εύκολη, πιο οικονομική και πιο αποδοτική την καλλιέργεια των ψυχανθών».
Στόχος του προγράμματος
Η ελληνική ομάδα του Γεωπονικού Πανεπιστήμιου Αθηνών (ΓΠΑ) είναι μία από τις 17 ομάδες των δέκα χωρών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα και η οποία κατά καιρούς έχει απευθυνθεί τόσο σε συνεταιρισμούς όσο και σε μεμονωμένους παραγωγούς, που καλλιεργούν τοπικές ποικιλίες ψυχανθών, όπως μπιζέλι Σχοινούσας και Άνδρου, αλλά και ελληνικό αμπελοφάσουλο και κουκί, ενημερώνοντάς τους σχετικά με το πρόγραμμα και τα οφέλη για τον παραγωγό.
Διαβάστε ακόμη: Αφιέρωμα – Φθινιπωρινές Σπορές 2017
Όπως μας τόνισε ο κ. Σάββας, το Eurolegume «εστιάζει περισσότερο στη γνώση, στην έρευνα και στην ανάδειξη των τοπικών ποικιλιών, με απώτερο σκοπό τη διάδοσή τους. Με τη μελέτη των μορφολογικών χαρακτηριστικών τους, αυτές θα μπορέσουν να εγγραφούν στον εθνικό κατάλογο ποικιλιών και να καλλιεργηθούν σε μεγαλύτερη κλίμακα».
Τεχνολογίες προς όφελος του παραγωγού
Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ετών, που διαρκεί το έργο, «πραγματοποιήσαμε μετρήσεις του ποσοστού του αζώτου που δεσμεύει η κάθε τοπική ποικιλία για να διαπιστώσουμε ποιες από αυτές είναι πιο προβληματικές, έτσι ώστε να μπορέσουν να γίνουν μελλοντικές γενετικές βελτιώσεις, καθώς και να διεξαχθούν προγράμματα διασταύρωσης», υπογραμμίζει ο καθηγητής. Στην περίπτωση του αμπελοφάσουλου, για παράδειγμα, έγινε μελέτη των λοβών του φυτού, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητά του (ίνες και σκληρότητα του φυτού) και να συντηρείται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Έτσι, τόσο ο παραγωγός όσο και ο τελικός καταναλωτής θα επωφεληθούν από ένα πιο ποιοτικό προϊόν.
Πολύ σημαντικές είναι και οι γνώσεις που συγκεντρώθηκαν για το κομμάτι της αμειψισποράς. Το Eurolegume εξέτασε ποιες από τις συγκεκριμένες ποικιλίες μπορούν να ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα αμειψισποράς και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η παραγωγή αυτών στις επόμενες καλλιέργειες, «όπως η βελτίωση της γονιμότητας και ο έλεγχος παθογόνων του εδάφους κ.ά.», αναφέρει ο συντονιστής του έργου.
Σε συνεργασία με το εργαστήριο μικροβιολογίας του ΓΠΑ, πραγματοποιήθηκε η ανάπτυξη στελεχών αζωτοβακτηρίων (απομόνωση στελεχών αζωτοβακτηρίων), με στόχο «τον εντοπισμό των πιο αποτελεσματικών, όσον αφορά την αζωτοδέσμευση, και με σκοπό να τα χρησιμοποιήσουμε ως εμπορικά σκευάσματα (οργανισμοί που θα εμβολιάζονται σε καλλιέργειες), δηλαδή νέα προϊόντα που θα ωφελήσουν και τον Έλληνα αγρότη, αλλά και, αν βγουν στο εμπόριο, τους Ευρωπαίους παραγωγούς», εξηγεί.
Τέλος, ένα από τα θέματα που διερεύνησε το πρόγραμμα Eurolegume ήταν οι εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου και, γενικότερα, κατά πόσο η χρήση αυτών των ποικιλιών μπορεί να συμβάλει στη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Λόγω των ιδιοτήτων των ψυχανθών, μιλάμε για «μείωση της χρήσης αζωτούχων λιπασμάτων και, εν συνεχεία, μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου».
Οι Ιδιότητες των ψυχανθών
Τα ψυχανθή είναι μία καλλιέργεια πολύ φιλική προς το περιβάλλον. Έχουν την ιδιότητα να δεσμεύουν το άζωτο της ατμόσφαιρας και να το μετατρέπουν σε αφομοιώσιμο από τα ίδια τα φυτά «δηλαδή ως λίπασμα», εξηγεί ο κ. Σάββας. Ο ίδιος συμπληρώνει ότι αυτό αποτελεί πλεονέκτημα των ψυχανθών, καθώς «τα περισσότερα φυτά δεν μπορούν να απορροφήσουν το άζωτο της ατμόσφαιρας και είναι απαραίτητη η χρήση αζωτούχων λιπασμάτων για την παραγωγή τους. Επίσης, όταν τα συγκεκριμένα φυτά πεθαίνουν, το άζωτο που έχουν δεσμεύσει απελευθερώνεται στο έδαφος, οπότε μπορούν να το χρησιμοποιήσουν και άλλα φυτά με τη σειρά τους».
Στην ουσία, τα ψυχανθή έχουν την ιδιότητα να εισάγουν το άζωτο της ατμόσφαιρας στο φυσικό και στο γεωργικό οικοσύστημα. Αυτό σημαίνει «και λιγότερα λιπάσματα και μεγαλύτερη απόδοση στις καλλιέργειες», καταλήγει ο διευθυντής του Εργαστηρίου Κηπευτικών Καλλιεργειών.
