Ομιλία Προέδρου ΠΙΟΠ κ. Σοφίας Στάϊκου στα Εγκαίνια του Μουσείου Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα

Καλησπέρα σας,
Σας καλωσορίζω στον υποβλητικό και όμορφο ιστορικό χώρο του Ιτς Καλέ,
Σας ευχαριστώ που είστε σήμερα όλοι εδώ.
Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,
Μακαριότατε,
Είναι πραγματικά μεγάλη μου χαρά και μεγάλη μου τιμή, που για άλλη μία φορά, για δεύτερη φορά μέσα στο 2016, εγκαινιάζουμε σήμερα με τη δική σας συμμετοχή και παρουσία, το Μουσείο Αργυροτεχνίας.

Αισθάνομαι συγκινημένη, γιατί σήμερα, με τα εγκαίνια του 9ου Μουσείου μας, του Μουσείου Αργυροτεχνίας, ολοκληρώνουμε έναν μεγάλο κύκλο δημιουργίας στην ελληνική περιφέρεια, έναν κύκλο προσφοράς στις τοπικές κοινωνίες, στον πολιτισμό και τον τουρισμό.

Είναι ο κύκλος εννέα Μουσείων που απλώνονται σε όλη την ελληνική επικράτεια, ένα πανελλαδικό δίκτυο ξεχωριστών στο χαρακτήρα Μουσείων, ένα σημαντικό πιστεύω έργο που αναπτύξαμε με όραμα και πίστη, με συνέπεια και πολλή δουλειά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Αυτός ο κύκλος κλείνει σήμερα και κλείνει με απόλυτη επιτυχία. Είμαι περήφανη για αυτό…

Καλύψαμε ένα κομμάτι της ελληνικής οικονομικής ιστορίας και το κάναμε μόνο εμείς, αφήνοντας ένα σαφές πολιτιστικό αποτύπωμα.

Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,
Μακαριότατε,
Κυρία Υφυπουργέ,
Εξοχότατε κύριε Παπούλια,
Πρόεδρε κύριε Σαμαρά,
Κύριοι Βουλευτές,
Σεβασμιότατοι,
Κυρίες και Κύριοι.
Κύριοι Δήμαρχοι, απ’ όλους τους Δήμους που αναπτύξαμε το δίκτυο των εννέα Μουσείων και έχουμε την χαρά και την τιμή να σας έχουμε σήμερα μαζί μας. Το έργο μας είναι κοινό…

Εμείς το οραματιστήκαμε… Μαζί, με τη δική σας άριστη συνεργασία, το δημιουργήσαμε… Και μαζί, τώρα, θα το αξιοποιήσουμε στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Η συνένωση των δυνάμεών μας πιστεύω ότι διαμορφώνει μία σταθερή και γόνιμη βάση για την περιφέρεια, για δράσεις που μπορεί να εμπλουτίζονται και να εξαπλώνονται, για δράσεις πολλαπλά ωφέλιμες για τις τοπικές οικονομίες, για τις τοπικές κοινωνίες. Το δίκτυο των Μουσείων του Πολιτιστικού μας Ιδρύματος αποτελεί όχι μόνο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, ένα επιτυχημένο πείραμα, αλλά και μία ισχυρή αφορμή για το μέλλον. Καταδεικνύει ότι η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να λειτουργήσει σαν μοχλός ανάπτυξης και μέσα από τον πολιτισμό. Αυτό είναι μία μεγάλη προσφορά, αλλά και μία μεγάλη πρόκληση. Και για εμάς, τους ανθρώπους του Πολιτιστικού Ιδρύματος και για εσάς, τους ανθρώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Προτείνω, άμεσα λοιπόν, να καθιερώσουμε μία επίσημη Συνάντηση, ένα είδος Συνεδρίου, σε έναν από τους εννέα Δήμους, εναλλάξ κάθε φορά, κάθε χρόνο, όπου θα προγραμματίζουμε και θα συντονίζουμε τις πρωτοβουλίες και τις παρεμβάσεις σε αυτούς τους εννέα τόπους της περιφέρειας. Δηλαδή, Πολιτισμός και Τοπική Αυτοδιοίκηση μαζί. Ένα πρόγραμμα πανελλαδικής διάστασης, ενεργό για όλο το χρόνο, με γνώμονα τη συμβολή στην τοπική ανάπτυξη, μέσω των πολιτιστικών δράσεων που θα παράγουν αυτά τα εννέα Μουσεία.

Αγαπητοί φίλοι,
Το Μουσείο Αργυροτεχνίας, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που αναδεικνύει τα άριστα αποτελέσματα στα οποία μπορεί να φτάσει η σύμπραξη μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα και στον πολιτισμό, που δεν είναι κάτι συνηθισμένο. Αρκεί, βέβαια, να υπάρχει πάντα το όραμα, η θέληση και οι κατάλληλοι άνθρωποι.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση η πολύ καλή συνεργασία και το αποτέλεσμα, υπερέβησαν και τις αρχικές προσδοκίες – και μιλάμε για ένα Μουσείο που κατασκευάστηκε μέσα σε έναν μνημειακό τόπο… Μιλάμε για ένα κόσμημα, μέσα σε μία μοναδική ατμόσφαιρα…, το βλέπετε, το ζείτε, το νιώθετε! Οφείλω, λοιπόν, ένα μεγάλο ευχαριστώ και πολλά συγχαρητήρια στις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και ιδιαίτερα στην Εφορία των Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων. Πετύχαμε ένα θαυμάσιο έργο…

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι,
Αγαπητοί φίλοι,
Ο πολιτισμός έχει μία τεράστια σημασία, ειδικότερα σε περιόδους δύσκολες, σε περιόδους κρίσης οικονομικής, κρίσης ταυτότητας και αξιών. Ο πολιτισμός είναι η ιστορία μας, τα επιτεύγματά μας, είναι ο καλύτερός μας εαυτός, τα πλεονεκτήματα και οι αρετές ενός λαού, όπως διατρέχουν την εξέλιξη του τόπου μας.

Ο πολιτισμός είναι έμπνευση και δύναμη για να διεκδικούμε και να διαμορφώνουμε πάντα το μέλλον μας… Και αυτό σήμερα, για την Ελλάδα, αποκτά σημασία βαρύνουσα. Μία αξία εκπαιδευτική, για να αποφεύγουμε τα λάθη και τις υπερβολές του παρελθόντος και μία δύναμη αντιπροσώπευσης μεγάλη, εκτός των εθνικών μας συνόρων, μία Ελλάδα που πιστεύει στις δυνάμεις της και μπορεί ακόμη να μεταδίδει φώς.
Εγώ κρατώ τις ελπίδες μου ζωντανές !

Τα Μουσεία πρέπει να εκφράζουν και να υπηρετούν μια συνείδηση εξωστρέφειας. Το πιστεύω αυτό ακράδαντα, αυτό άλλωστε μας υπαγορεύουν η διεθνής εμπειρία και η διεθνοποίηση της αγοράς. Εμείς, θα προσπαθήσουμε τα επόμενα χρόνια να οργανώσουμε δράσεις στο εξωτερικό. Να προβάλουμε ευρύτερα το έργο αυτό.

Να αξιοποιήσουμε νέους δρόμους και να προσθέσουμε έτσι μεγαλύτερη υπεραξία για τον τόπο, τον πολιτισμό και τον τουρισμό, στο μέτρο του δυνατού.

Ξεκινάμε σήμερα το 9ο Μουσείο μας στα Γιάννενα. Το θεωρώ εκ των πραγμάτων έναν πολύ θετικό συμβολισμό. Σε μια ιστορική πόλη της Ελλάδας, η οποία είχε πάντα την πρωτοπορία στις ευεργεσίες και την προσφορά στο τόπο, πρωτοπορία στο εμπόριο, τα γράμματα, την παραγωγή και την εξωστρέφεια. Αντιπροσωπεύει στις συνειδήσεις όλων μας μία Ελλάδα που διεκδικεί, ομονοεί, συνεργάζεται και δημιουργεί – είναι μία αναφορά αισιοδοξίας, που αποτελεί και την προοπτική διεξόδου για τη χώρα μας.

Για τη συμβολή τους στο παρόν Μουσείο, θέλω να ευχαριστήσω πολλούς συνεργάτες και πολλούς συντελεστές της επιτυχίας αυτής.

Αλλά και συνολικά, για το έργο δημιουργίας των 9 Μουσείων στην επικράτεια, θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς πολλούς, πολλούς και εξαιρετικούς ανθρώπους, σπουδαίους επαγγελματίες – συντελεστές σε αυτή την ωραία διαδρομή των 15 χρόνων.

Τους ευχαριστώ όλους πολύ και ας με συγχωρήσουν που ο χρόνος δεν μου επιτρέπει να αναφερθώ στον καθένα ξεχωριστά. Εκείνοι ξέρουν, μοιράστηκαν εξάλλου την καθημερινότητα μαζί μου.

Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κύριο Προκόπη Παυλόπουλο. Η ευαισθησία του και το γνήσιο, αληθινό, ουσιαστικό ενδιαφέρον του για το πολιτιστικό γίγνεσθαι του τόπου μας, τον έφερε δύο φορές μέσα σε τέσσερις μήνες κοντά μας, τιμώντας με την παρουσία του τα εγκαίνια των δύο τελευταίων μουσείων μας.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ ….
Αισθάνομαι όμως την ανάγκη σήμερα, που ολοκληρώνεται το δίκτυο των εννέα θεματικών μουσείων του Ιδρύματος, να πω ένα μεγάλο προσωπικό ευχαριστώ σε άλλους δύο ανθρώπους που είναι σήμερα μαζί εδώ.

Εξοχότατε κύριε Παπούλια,
Αγκαλιάσατε και στηρίξατε αυτή την προσπάθεια ολόψυχα. Όχι μόνο βοηθήσατε ουσιαστικά για να γίνει και αυτό το Μουσείο, εδώ στα Γιάννενα, στη γενέτειρά σας – αλλά και, δέκα χρόνια τώρα, ήσασταν δίπλα μας, εγκαινιάζοντας τα περισσότερα από τα 9 Μουσεία του Πολιτιστικού μας Ιδρύματος. Σας ευχαριστώ…..

Ο άλλος άνθρωπος που ενστερνίστηκε από την πρώτη στιγμή αυτό το όραμα, συνειδητοποιώντας πόσο σημαντικά οφέλη μπορεί να αποδώσει η σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα και στον Πολιτισμό, είναι η αρχαιολόγος κυρία Λίνα Μενδώνη. Από τη θέση της επί σειρά ετών στο Υπουργείο Πολιτισμού ως Γενική Γραμματέας, στήριξε διακριτικά αλλά αποφασιστικά την προσπάθειά μας. Την ευχαριστώ θερμά …

Αγαπητοί φίλοι,
Ολοκληρώνουμε σήμερα ένα έργο προσφοράς στον πολιτισμό και τις τοπικές κοινωνίες της περιφέρειας.

Είμαι σίγουρη ότι, και η επόμενη διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς, θα ακολουθήσει το δρόμο που χάραξε ο Μιχάλης Σάλλας, θα συμμεριστεί αυτή τη μεγάλη προσφορά και θα συνδράμει, ώστε να συνεχίσουμε το έργο μας για τον πολιτισμό.

Ένα έργο με διεθνή αναγνώριση, το οποίο καρπούται η ελληνική κοινωνία. Να κερδίζουμε στην οικονομία και να προσφέρουμε στην κοινωνία, αυτός είναι ο γνώμονας … Αυτό πιστεύω ότι ταιριάζει σε όλους τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους και κυρίως στη φιλοσοφία του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς.

Κλείνω με μια διαπίστωση: Οι υγιείς δυνάμεις αυτού του τόπου, οι άνθρωποι της παραγωγής και της δημιουργίας, αρνούνται – ευτυχώς – να συμβιβαστούν με την Ελλάδα που ομφαλοσκοπεί και βυθίζεται. Εμείς θα είμαστε στο πλευρό αυτών των υγιών δυνάμεων. Μαζί τους θα δώσουμε τη μάχη για την Ελλάδα που μας αξίζει.
Σας ευχαριστώ.

Εγκαίνια του Μουσείου Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα

Το ένατο Μουσείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), το Μουσείο Αργυροτεχνίας, εγκαινίασε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κύριος Προκόπιος Παυλόπουλος, το Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου. Με το Μουσείο αυτό το ΠΙΟΠ ολοκληρώθηκε το Δίκτυο των θεματικών του Μουσείων, ένα σημαντικό έργο για τον πολιτισμό, τον τουρισμό και την περιφέρεια, με διεθνή αναγνώριση.

Το Μουσείο Αργυροτεχνίας βρίσκεται στο Κάστρο Ιωαννίνων, και συγκεκριμένα στον δυτικό προμαχώνα της νοτιανατολικής ακρόπολης (Ιτς Καλέ). Καταλαμβάνει τις δύο στάθμες του προμαχώνα, καθώς και το κτίσμα των παλαιών μαγειρείων που εφάπτεται σε αυτόν. Το αναξιοποίητο μέχρι σήμερα τμήμα του Κάστρου αναμορφώθηκε με υποδειγματικό τρόπο από το ΠΙΟΠ προκειμένου να φιλοξενήσει τη μόνιμη έκθεση του Μουσείου.

Το Μουσείο αποτελεί πρότυπο συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, καθώς στεγάζεται σε χώρους που έχουν παραχωρηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με προγραμματική σύμβαση. Επίσης, οι εργασίες αποκατάστασης βασίστηκαν σε εγκεκριμένες μελέτες και υλοποιήθηκαν σε στενή συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων.

Πρόκειται για τεχνολογικό μουσείο, καθώς πραγματεύεται την τεχνολογία της αργυροχοΐας κατά την προβιομηχανική περίοδο, αλλά ταυτόχρονα και για περιφερειακό μουσείο, με την έννοια ότι εστιάζει στην ιστορία της αργυροχοΐας στην περιοχή της Ηπείρου. Χρονικά, η μόνιμη έκθεση του Μουσείου καλύπτει τη μεταβυζαντινή περίοδο από τον 15ο αιώνα και έπειτα, χωρίς να λείπουν και οι αναφορές σε ακόμα παλαιότερες εποχές.

Σκοπός του Μουσείου Αργυροτεχνίας είναι η διάσωση της γνώσης για την ηπειρώτικη αργυροτεχνία, η διάχυση πληροφοριών στο ευρύ κοινό σχετικά με την τεχνολογία της, καθώς και η σύνδεση αυτής της τεχνολογίας με τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της εποχής στην οποία αναπτύχθηκε και άκμασε. Δίνοντας έμφαση στην περιοχή των Ιωαννίνων και της Ηπείρου, αναδεικνύονται τα κοινωνικά- οικονομικά συμφραζόμενα στα οποία αναπτύχθηκαν και εξελίχθηκαν τα τοπικά εργαστήρια αργυροτεχνίας, που επέδρασαν τόσο στην οικονομία όσο και στην πολιτισμική ταυτότητα της περιοχής.

Το Μουσείο

Στην είσοδο του Μουσείου, ο ήχος του σφυριού όπως δουλεύει για τη φιλοτέχνηση ενός αργυρού αντικειμένου, μεταφέρει νοερά τον επισκέπτη στο εργαστήρι του αργυροτεχνίτη. Αμέσως μετά, η χαρακτηριστική αργυρή κανδήλα «φωτίζει» ερωτήματα που βρίσκουν απάντηση καθώς αναπτύσσονται οι θεματικές ενότητες της έκθεσης. Ξεδιπλώνεται το χρονικό και τοπικό πλαίσιο της ηπειρώτικης αργυροτεχνίας, παρουσιάζεται η πρώτη ύλη, επεξηγούνται οι τρόποι επεξεργασίας και μεταποίησής της. Με τη βοήθεια ποικίλων εποπτικών μέσων, ο επισκέπτης ανακαλύπτει βασικές παραδοσιακές τεχνικές μορφοποίησης και διακόσμησης αργυρών αντικειμένων (σφυρηλάτηση, χύτευση, συρματερή, σαβάτι, ανάγλυφο), μαθαίνοντας για τα στάδια που περιλαμβάνει κάθε τεχνική μέχρι τη δημιουργία του τελικού προϊόντος. Παράλληλα, γίνεται ξεχωριστή αναφορά σε Ηπειρώτες τεχνίτες αλλά και σε παραγγελιοδότες, ενώ παρουσιάζεται και η ηπειρώτικη αργυροχοΐα και τεχνοτροπία κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Στο δεύτερο επίπεδο του προμαχώνα, η μόνιμη έκθεση περιλαμβάνει τη συλλογή χαρακτηριστικών έργων ηπειρώτικης αργυροχοΐας, με αντικείμενα από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα. Ηπειρώτικα αργυρά κομψοτεχνήματα με περίτεχνες λεπτομέρειες, κοσμήματα, ασημικά του σπιτιού, προσωπικά είδη, όπλα και πολεμική εξάρτυση, είναι μερικά από τα αντικείμενα της συλλογής. Παράλληλα, ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται τον χαρακτήρα και τον λειτουργικό ρόλο των αργυρών αντικειμένων αλλά και τη συμβολική ισχύ τους, καθώς τα έργα αργυροχρυσοχοΐας αποτελούν διαχρονικά σύμβολο κύρους, οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής καταξίωσης.

Στο Μουσείο, εκτός από τη συλλογή των αργυρών αντικειμένων και το επεξηγηματικό οπτικοακουστικό υλικό που τη συνοδεύει, υπάρχει αναφορά στη σύγχρονη αργυροτεχνία με δείγματα από τη δουλειά αργυροχόων που δραστηριοποιούνται σήμερα στην ευρύτερη περιοχή, συνεχίζοντας μια παράδοση αιώνων.

Στην επιβλητική ατμόσφαιρα του Κάστρου, τα αντικείμενα της μόνιμης έκθεσης, οι πολυμεσικές εφαρμογές, το αρχειακό φωτογραφικό υλικό, οι οπτικοακουστικές παραγωγές, συνιστούν τα ποικίλα εκθεσιακά «εργαλεία» μέσω των οποίων ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται τον ρόλο της αργυροτεχνίας στη διαμόρφωση της ταυτότητας της ευρύτερης περιοχής, αλλά και τη σημασία της για την παραγωγική ιστορία της χώρας μας.

Η μόνιμη έκθεση διαρθρώνεται ως εξής:

Επίπεδο 1
Εισαγωγή στην ηπειρώτικη αργυροτεχνία
Πού και πότε;
Τα κέντρα αργυροτεχνίας | Οι τεχνίτες | Τα έργα
Από τι υλικό;
Τα μεταλλεία αργύρου | Η ανακύκλωση της πρώτης ύλης
Πώς;
Το άνοιγμα του φύλλου | Η σφυρηλάτηση | Η χύτευση στο χώμα | Το εργαστήριο του αργυροχόου | Ένα γιαννιώτικο εργαστήριο του 20ού αιώνα | Το καμίνι στη μεταλλοτεχνία | Η συρματερή τεχνική | Η εργασία του χρυσικού | Το σαβάτι | Το ανάγλυφο
Για ποιον;
Οι πελάτες | Η Εκκλησία ως παραγγελιοδότης
Από ποιον;
Οι τεχνίτες τον 19ο αιώνα | Οι τεχνίτες τον 20ό αιώνα

Επίπεδο 2

  • Συλλογή έργων ηπειρώτικης αργυροχρυσοχοΐας, 18ος-20ός αιώνας
  • Η σημασία του αργυρού αντικειμένου
  • Η σύγχρονη παραγωγή
  • Το μνημείο
  • Το μνημείο και η εποχή του | Η αποκατάσταση | Η απόδοση νέας χρήσης

Το Μουσείο Αργυροτεχνίας διαθέτει, επίσης, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, καθώς και χώρο για την υλοποίηση εκπαιδευτικών παιχνιδιών και προγραμμάτων. Στόχος του είναι να διασυνδεθεί στενά με την τοπική κοινωνία, μεταξύ άλλων και μέσω ποικίλων εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δράσεων για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής αλλά και τους επισκέπτες του.