Με κεκτημένη ταχύτητα από την προηγούμενη χρονιά «τρέχουν» τους πρώτους μήνες του 2016 οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, ξεπερνώντας «τρικλοποδιές» της πολιτείας –όπως η μη καταβολή των επιστροφών ΦΠΑ–, αλλά και τις αναταράξεις των διεθνών αγορών.
Σύμφωνα με τα πρώτα διαθέσιμα στοιχεία, αλλά και τις εκτιμήσεις έγκυρων οικονομικών παραγόντων, τρόφιμα και αγροτικά εμπορεύματα συνεχίζουν να «ξελασπώνουν» τις ελληνικές εξαγωγές, επιβεβαιώνοντας έμπρακτα ότι αποτελούν την «αιχμή του δόρατος» του εγχώριου εξαγωγικού εμπορίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι, στο πρώτο τρίμηνο του 2016, διάστημα που οι συνολικές εξαγωγές υποχώρησαν κατά 9,3% σε αξία σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015 (5,61 δισ. ευρώ από 6,19 δισ. ευρώ), τα προϊόντα αγροδιατροφής καταγράφουν άνοδο 5,9% (1,328 δισ. ευρώ από 1,254 δισ. ευρώ).
Το σκηνικό θυμίζει έντονα εκείνο του 2015, χρονιά που, ενώ το πρόσημο των ελληνικών εξαγωγών ήταν αρνητικό, τα αγροδιατροφικά προϊόντα βελτίωσαν τις δικές τους εξαγωγικές επιδόσεις κατά 12,4%. Κι αυτά παρά τη γενικότερη αστάθεια στο εξωτερικό εμπόριο της χώρας, απότοκη των capital controls, και της αβεβαιότητας γύρω από την τύχη της Ελλάδας και της ελληνικής οικονομίας που σημάδεψαν την προηγούμενη χρονιά.
Την ίδια χρονιά, 33 προϊόντα που σχετίζονται άμεσα με την αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή βρέθηκαν στη λίστα με τα 100 πιο εξαγώγιμα ελληνικά προϊόντα που καταρτίζει ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων (ΠΣΕ). «Είναι σαφές ότι τα φρουτολαχανικά, το ελαιόλαδο και οι ελιές, τα ψάρια, τα τυριά, το βαμβάκι και ο καπνός αποτελούν την εμπροσθοφυλακή του κλάδου», τονίζει στην «ΥΧ» η επικεφαλής του Συνδέσμου, Χριστίνα Σακελλαρίδη.
Αν και το σοκ του ρωσικού εμπάργκο δεν έχει ακόμα ξεπεραστεί, παραγωγοί και εξαγωγείς φρούτων και λαχανικών έχουν καταφέρει να ανοίξουν σιγά σιγά την τελευταία διετία τις πόρτες καινούργιων αγορών, κάτι που αποτυπώνεται κυρίως στις επιδόσεις των οπωροκηπευτικών. Αντίθετα, έντονος είναι ο προβληματισμός για τις ενδεχόμενες συνέπειες του Brexit, δεδομένου ότι η βρετανική αγορά αποτελεί βασικό προορισμό –μεταξύ άλλων– για τις ελληνικές κομπόστες, το γιαούρτι και τη φέτα.
«Στην πραγματικότητα, τόσο ο αγροτικός τομέας, αλλά και η πραγματική οικονομία στη χώρα μας αναζητούν αυτήν τη στιγμή κατεύθυνση, προσπαθώντας να προσαρμοστούν σε συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες», επισημαίνει η κα Σακελλαρίδη.
Σε κρίσιμο σταυροδρόμι ο κλάδος των οπωροκηπευτικών
Με αυξητικούς ρυθμούς ξεκίνησαν το 2016 οι εξαγωγές οπωροκηπευτικών (αξία και όγκο). Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραχώρησε στην «ΥΧ», ο Γιώργος Πολυχρονάκης, ειδικός σύμβουλος-εκπρόσωπος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων-Λαχανικών και Χυμών Incofruit-Hellas, η εξαγωγή των φρούτων και λαχανικών (νωπών και μεταποιημένων) κατά το 2015 ολοκληρώθηκε στα ίδια περίπου επίπεδα του 2014 κατ’ όγκο (2,039 εκατ. τόνοι) – 0,9% και με μείωση κατ’ αξία 2,2% (1.847.611.044 ευρώ). Το διάστημα Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2015, η αξία μειώθηκε κατά -5,4% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2014, συνολικού ύψους 879.191.297 ευρώ.
Οι εξαγωγές λαχανικών μειώθηκαν κατά -7,5% σε όγκο, συνολικού ύψους 166.909 τόνων και μειώθηκαν 4,7% σε αξία, φθάνοντας τα 141.632.729 ευρώ. Ο όγκος των εξαγωγών φρούτων μειώθηκε κατά 8,5% με μείωση της αξίας 5,5%, φτάνοντας τους 1.151.039 τόνους και 737.556.553 ευρώ.
Σύμφωνα με τον κ. Πολυχρονάκη, το… σπάσιμο της ανοδικής πορείας των προηγούμενων ετών οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ρωσικό εμπάργκο. «Μόνο για το 2015 ανέρχεται σε 120.797 τόνους που δεν μπόρεσαν να διατεθούν σε άλλους προορισμούς», μας αναφέρει χαρακτηριστικά ο ειδικός σύμβουλος του Incofruit – Hellas.
Αύξηση και στο πρώτο τετράμηνο του 2016
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζουμε (πηγή: Incofruit-Hellas και ΕΛΣΤΑΤ), κατά το πρώτο τετράμηνο του 2016, οι εξαγωγές των νωπών φρούτων και λαχανικών αυξήθηκαν κατά 44,7% κατ’ όγκο σε σχέση με τους ίδιους μήνες του 2015 και ανήλθαν σε 571.991 τόνους και η αξία αυξήθηκε κατά 26%, φθάνοντας στα 315,477 εκατομμύρια ευρώ.
Εκτός όμως από την αύξηση των εξαγωγών στα χειμερινά φρούτα που εμφανίζονται στα στοιχεία του τετράμηνου, οι ενδείξεις από την εξαγωγή των θερινών φρούτων βάσει προσωρινών στοιχείων ΥΠΑΑΤ και λόγω πρωιμότητάς τους, βαίνουν με ποσοστά αύξησης που εκτιμάται μέχρι σήμερα (σ.σ. 8/7/16) ότι είναι της τάξεως +16,3% συνολικά (ροδάκινα +40,2%, νεκταρίνια +40,8%, βερίκοκα +78,6% και καρπούζια +7,2%) με μόνο τα κεράσια να έχουν αρνητικό πρόσημο -37,5%.
«Κατ’ εκτίμησή μας, οι εξαγωγές νωπών φρούτων και λαχανικών στο τέλος του 2016 θα είναι αυξημένες από 16% έως 18% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2015 και θα ξεπεράσουν τους 1,5-1,6 εκατ. τόνους», εκτιμά ο κ. Πολυχρονάκης.
Ο ίδιος προσθέτει ότι «όσον αφορά τις εισαγωγές, το 2015 ανήλθαν σε 420.079 τόνους (0,6%) αξίας 358.996.274 ευρώ (1,3%). Οι εισαγωγές λαχανικών ανήλθαν σε 213.083 τόνους (-2,2%) αξίας 137.342.877 ευρώ (-5,3%) και των φρούτων ανήλθαν σε 206.996 τόνους (3,6%), αξίας 221.651.383 ευρώ (5,8%)».
Αγκυλώσεις σε εθνικό επίπεδο
Εκτός από τα στατιστικά και τους αριθμούς, ο κ. Πολυχρονάκης αναφέρθηκε και στα προβλήματα του κλάδου που έχουν βεβαίως άμεσο αντίκτυπο στο εμπόριο αγροτικών προϊόντων. Ειδικότερα, σε εθνικό επίπεδο, ο εκπρόσωπος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων-Λαχανικών και Χυμών τονίζει πως προβλήματα δημιουργούν «η συνέχιση διακίνησης ατυποποίητων οπωροκηπευτικών προϊόντων σε κιβώτια συσκευασίας
επαναχρησιμοποιημένα χωρίς την απαιτούμενη σήμανση, ακόμη και χύμα εντός των φορτηγών αυτοκινήτων, χωρίς την επεξεργασία τους από συσκευαστήρια, χωρίς την τήρηση κανόνων υγιεινής και ασφάλειας και την προώθησή τους από ‘‘Έλληνες εμπόρους’’ στις γειτονικές βαλκανικές χώρες, με κινδύνους για την υγεία των καταναλωτών και με δυσφήμηση των ελληνικών προϊόντων». Και συμπληρώνει: «Παράλληλα, παρατηρείται δραστηριότητα Βαλκάνιων και άλλων… εμπόρων που διακινούν επίσης μη τυποποιημένα οπωροκηπευτικά κατευθείαν από το χωράφι ή και από τις λαχαναγορές, χωρίς να είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Εμπόρων Νωπών Οπωροκηπευτικών (με μη αναγγελία των φορτώσεων), χωρίς φορολογικό εκπρόσωπο, αλλά ενίοτε με ελληνικό ΑΦΜ. Συνέπεια αυτής της πρακτικής, της μη εφαρμογής δηλαδή της Κοινοτικής και Εθνικής Νομοθεσίας, είναι οι τιμές εξαγωγής προς τις βαλκανικές χώρες να έχουν… βαλτώσει και οι υγιείς εξαγωγικές επιχειρήσεις οπωροκηπευτικών της χώρας μας να βιώνουν μια ανάσχεση της δραστηριότητάς τους προς αυτές τις παραδοσιακές αγορές των προϊόντων μας.
Ο Σύνδεσμός μας Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής Διακίνησης Φρούτων Λαχανικών και Χυμών Incofruit-Hellas θεωρεί απαραίτητο για τον τομέα κατά το εναπομένον διάστημα του 2016 να εφαρμοστούν τα σε εκκρεμότητα προς ψήφιση μέτρα για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, ώστε να επιστρέψει στον δρόμο της ανάπτυξης».
Έσπασε το «φράγμα» των 300 εκατ. ευρώ η φέτα
Περισσότερο από 50% αυξήθηκαν οι εξαγωγές φέτας την τετραετία 2012-2015, γεγονός που καταδεικνύει με ακόμα πιο πιεστικό τρόπο την ανάγκη να προστατευτεί το εμβληματικό αυτό προϊόν στο πλαίσιο των διεθνών εμπορικών συμφωνιών. Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ), οι εξαγωγές ελληνικής φέτας –που αντιπροσωπεύουν το 70%-76% των εξαγωγών τυροκομικών– διαμορφώθηκαν το 2012 στα 201,514 εκατ. ευρώ, το 2013 στα 217,610 εκατ. ευρώ, το 2014 στα 259,120 εκατ. ευρώ και το 2015 στα 306,641 εκατ. ευρώ.
Χρήστος Διαμαντόπουλος, Γιάννης Τσατσάκης
