Τα πλεονεκτήματα των καλλιεργειών λαχανικών σε θερμοκήπια – διχτυοκήπια

Ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νίκος Κατσούλας, αναλύει τα οφέλη για τους παραγωγούς

Τα πλεονεκτήματα των καλλιεργειών λαχανικών σε θερμοκήπια - διχτυοκήπια

Για τις σύγχρονες τεχνολογίες και τις τεχνικές που εφαρμόζονται στη δυναμική καλλιέργεια των λαχανοκομικών ειδών σε θερμοκήπια και διχτυοκήπια και τα οφέλη που προκύπτουν σε σχέση με τις συμβατικές καλλιέργειες μίλησε ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νίκος Κατσούλας, στο πλαίσιο ημερίδας που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στην έκθεση Agrothessaly, στη Λάρισα.

Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή (στις γεωργικές κατασκευές, με έμφαση στα θερμοκήπια) του Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Κατσούλα, «οι ανάγκες για τροφή διεθνώς αναμένεται να αυξηθούν τα επόμενα 35 χρόνια, αφού ο πληθυσμός της Γης από 7 δισ., που είναι σήμερα, το 2050 θα είναι 9,1 δισ. και οι ανάγκες για τροφή θα αυξηθούν κατά 70%. Η καλλιεργούμενη έκταση με λαχανοκομικά στη χώρα μας είναι σχετικά σταθερή την τελευταία δεκαετία, καλύπτοντας το 3% των συνολικών καλλιεργούμενων εκτάσεων, ενώ η αξία των λαχανοκομικών προϊόντων ανέρχεται στο 18% της συνολικής αξίας των παραγόμενων προϊόντων. Πρόκειται για έναν τομέα υπό πίεση, καθώς παρατηρείται ισχυρός ανταγωνισμός με γειτονικές αναδυόμενες οικονομίες (βαλκανικές χώρες, Τουρκία), ενώ οι απαιτήσεις των καταναλωτών βαίνουν συνεχώς προς αύξηση, με αυστηροποίηση των σχετικών πρωτοκόλλων πιστοποίησης. Ως προς τους παραγωγούς, υπάρχει σημαντική μείωση των τιμών αγροτικών προϊόντων, αδυναμία δανεισμού, υψηλή εξάρτηση από επιδοτήσεις και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, καθώς και απροθυμία των νέων να ασχοληθούν με τον πρωτογενή τομέα».

Τα πλεονεκτήματα των καλλιεργειών λαχανικών σε θερμοκήπια - διχτυοκήπιαΕν συνεχεία, ο κ. Κατσούλας μίλησε για τα οφέλη που παρουσιάζουν οι καλλιέργειες υπό κάλυψη (θερμοκήπια και διχτυοκήπια). Επεσήμανε ότι αποτελούν μια δυναμική έκφραση της πρωτογενούς παραγωγής, ιδιαίτερα σήμερα με τα διάφορα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής γεωργίας (νέα ΚΑΠ), καθώς μπορούν να αποτελέσουν διέξοδο και, ταυτόχρονα, σημαντικό παράγοντα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας ακόμη και για περιοχές που παραδοσιακά έχουν σχέση μόνο με μεγάλες καλλιέργειες, όπως η περιοχή της Θεσσαλίας.

Τα θερμοκήπια δίνουν τη δυνατότητα για παραγωγή προϊόντων ποιότητας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους με αποδοτική χρήση των εισροών σε νερό, λιπάσματα, φυτοφάρμακα και εργασία. Συμπερασματικά, σύμφωνα με τον καθηγητή, οι παραγωγοί που σκοπεύουν να ασχοληθούν σοβαρά με την καλλιέργεια λαχανοκομικών ειδών θα πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες τεχνολογίες, χωρίς να τις υιοθετήσουν, αν δεν προχωρήσουν σε δοκιμές. Επίσης, θα πρέπει να αναλύσουν την εξεύρεση της αποδοτικότερης επένδυσης για την κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, να επιδιώξουν συνεργασίες και ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών και να θέσουν μακροπρόθεσμους στόχους.

Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα χρήσης νερού

Ο κ. Κατσούλας επικαλέστηκε τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων, σύμφωνα με τα οποία οι καλλιέργειες στα θερμοκήπια έχουν τρεις με πέντε φορές μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα χρήσης νερού σε σχέση με τον ανοιχτό αγρό. Για να καταστεί, όμως, δυνατή και οικονομικά βιώσιμη η ανάπτυξη των θερμοκηπίων, θα πρέπει να γίνει εκσυγχρονισμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με την υιοθέτηση τεχνικών και τεχνολογιών προσαρμοσμένων στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και στην αειφορία των αγροτικών οικοσυστημάτων, οι οποίες θα στοχεύουν:

  • Στη βελτίωση της ποιότητας και της ποσότητας των παραγόμενων προϊόντων μέσω καλύτερων και νέων τεχνικών καλλιέργειας (υδροπονία, νέα υποστρώματα, σύσταση και διαχείριση θρεπτικών διαλυμάτων).
  • Στη μείωση των εισροών ενέργειας (εξοικονόμηση ενέργειας, αξιοποίηση βιομάζας και λοιπών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καλύτερη διαχείριση μικροκλίματος).
  • Στη μείωση των χημικών εισροών (ολοκληρωμένη παραγωγή, δίχτυα εντομοστεγανότητας, φωτοεκλεκτικά υλικά κάλυψης).
  • Στην καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων (κλειστά υδροπονικά συστήματα).
  • Στην αναδιάρθρωση του φυτικού κεφαλαίου (δοκιμή νέων ποικιλιών).
  • Στην ιχνηλασιμότητα, τυποποίηση και πιστοποίηση των παραγομένων προϊόντων.

Τα διχτυοκήπια

Στα διχτυοκήπια (κάλυψη από δίχτυ σκίασης ή εντομοστεγανότητας), ο στόχος είναι οι χαμηλού κόστους (σε σχέση με τα συμβατικά θερμοκήπια) επενδύσεις, ενώ παρατηρείται απουσία αυτοματισμών/τεχνολογίας ελέγχου περιβάλλοντος. Τα διχτυοκήπια προστατεύουν την παραγωγή από αντίξοες καιρικές συνθήκες, από υπερβολική ηλιακή ακτινοβολία την καλοκαιρινή περίοδο (με τα δίχτυα σκίασης), το χαλάζι (με τα αντιχαλαζικά δίχτυα), τον άνεμο (μηχανική καταπόνηση καλλιεργειών), τη βροχή (με τη μηχανική καταπόνηση καλλιεργειών), τους διάφορους εχθρούς (έντομα με τα δίχτυα εντομοστεγανότητας), ενώ με τα έγχρωμα δίχτυα επιτυγχάνεται η τροποποίηση της ποιότητας της ακτινοβολίας.

Ως προς το κλίμα, επιτυγχάνεται η μείωση της θερμοκρασίας της καλλιέργειας περίπου 3οC, ενώ στην καλλιέργεια παρατηρείται αύξηση της εμπορεύσιμης παραγωγής κατά 100% μέσω της αύξησης της παραγωγής και της βελτίωσης της ποιότητας. Στην κατανάλωση νερού, υπάρχει μείωση κατά 20%-40%, ενώ το δίχτυ με 15%-20% σκίαση έχει δώσει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Ενδεικτικά, αναφέρθηκε ότι από μία επένδυση της τάξεως των 8.000 ευρώ έως 10.000 ευρώ ανά στρέμμα διχτυοκηπίου αναμένεται εισόδημα της τάξεως των 2.500 ευρώ ανά στρέμμα για καλλιέργειες ντομάτας και πιπεριάς.