Με αφορμή ένα σπάνιο ιταλικό βιβλίο του 1789, που περιγράφει τα ίδια συμπτώματα της Xylella fastidiosa, αλλά με άλλο όνομα, Brusca, αναφερθήκαμε στο ιστορικό αυτής της «μόλυνσης», που πλήττει τα ελαιόδεντρα του ιταλικού Νότου, απειλώντας με επέκταση στην υπόλοιπη Ευρώπη και που προκάλεσε τη λήψη ιδιαίτερα σκληρών μέτρων από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Κατ’ ευτυχή συγκυρία, είχαμε την ευκαιρία μιας συνάντησης και αποκλειστικής συνέντευξης με τον Τζενάρο Σίκολο (Gennaro Sicolo), πρόεδρο της Κοινοπραξίας Ιταλών Ελαιοπαραγωγών (Consorzio Nationale degli Olivicoltori).
Η συζήτηση ξεκίνησε από αυτό το σπάνιο βιβλίο του 1789, για το οποίο ο πρόεδρος της CNO μας ευχαρίστησε και μας είπε ότι θα τύχει λεπτομερούς μελέτης από τους ειδικούς γεωπόνους επιστήμονες, με σκοπό να αξιοποιηθεί, φωτίζοντας τις σκοτεινές πτυχές αυτής της υπόθεσης.
Ο ίδιος μας ανέφερε πως το 2007 εντοπίστηκαν στην περιοχή του Λέτσε της Νότιας Ιταλίας τα πρώτα προσβεβλημένα ελαιόδεντρα. Οι απόψεις των επιστημόνων για τα αίτια, καθώς και για τις μεθόδους αντιμετώπισης, διίσταντο. Οι μικρές ελεγχόμενες φωτιές γύρω από τα δέντρα αποδείχθηκαν ατελέσφορες και οι τοπικές αρχές κήρυξαν μία ζώνη προστασίας 10 χλμ. γύρω από το Λέτσε, ενώ η Κομισιόν επέβαλε το ξερίζωμα σε ακτίνα 100 μέτρων γύρω από τα προσβεβλημένα δέντρα. Όμως, ο τοπικός δικαστής μπλόκαρε αυτές τις αποφάσεις.
Το αποτέλεσμα ήταν να επικρατήσει απόλυτη σύγχυση και πανικός μεταξύ των ελαιοπαραγωγών. Για την πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, με την οποία απορρίφθηκαν οι ιταλικές ενστάσεις και επικυρώθηκαν οι αποφάσεις της Κομισιόν, ο πρόεδρος της CNO παραδέχθηκε ότι δεν μπορούν να την παραβλέψουν, γιατί τότε θα υποστούν πολύ σοβαρές κυρώσεις.
Η μόνη λύση
Η CNO απορρίπτει τις «λύσεις» που προτείνουν το μαζικό ξερίζωμα με τη δημιουργία μίας τεράστιας νεκρής ζώνης στη Νότια Ιταλία, που είναι η καρδιά της ελαιοπαραγωγής. Αυτό που προτείνει είναι η εκρίζωση των άρρωστων δέντρων, χωρίς να χρειάζεται να επεκταθεί σε μία ακτίνα 100 μέτρων. Κυρίως, η CNO επιμένει ότι η μόνη άμυνα είναι η σωστή καλλιέργεια, με καθαρά φυσικές μεθόδους που, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν:
- Όργωμα του εδάφους
- Λίπανση με φυσική κοπριά
- Φερτάρδευση, με την ελεγχόμενη διασπορά στο έδαφος των αποβλήτων από τα ελαιοτριβεία δύο φάσεων
- Γενναίο κλάδεμα
Σκοπός είναι να ξαναζωντανέψει το έδαφος, το οποίο έχει νεκρώσει και από την υπερβολική χρήση χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.
Με τα παραπάνω ο πρόεδρος της CNO επιβεβαίωσε απόλυτα τα συμπεράσματα του άρθρου μας στην «ΥΧ» («Φύλαγε και φρόντιζε τα ελαιόδεντρά σου να μην τα φάει η Xylella fastidiosa/ Brusca, ιδίως μάλιστα αν η ακαλλιεργησία αποτελεί βασική αιτία για την εμφάνιση και την επέκταση του βακτηρίου»).
Έμμεσα, επίσης, επιβεβαίωσε ότι βασική αιτία αποτελεί η έλλειψη καλλιεργητικών φροντίδων από μια μερίδα ελαιοπαραγωγών, που αρκούνται στην είσπραξη της στρεμματικής ενίσχυσης των 300 €/στρ.
Τέλος, σημαντικό είναι ότι απέρριψε τα διάφορα σενάρια πως πίσω από την Xylella fastidiosa κρύβονται μεγάλα οικονομικά συμφέροντα real estate, που επιδιώκουν να αλλάξουν τις χρήσεις γης από αγροτικές σε οικιστικές, ξενοδοχειακών συγκροτημάτων.
Ο πόλεμος για την ποιότητα
Ο Τζενάρο Σίκολο είναι κατηγορηματικός ότι το μέλλον της ελαιοκαλλιέργειας, ειδικά σε χώρες με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ιταλίας και της Ελλάδας, εξαρτάται απόλυτα από το μέτωπο της ποιότητας. Θεωρεί αδιανόητο το γεγονός ότι επιτρέπεται σε ελαιόλαδα με ελαττώματα να περνάνε από βιομηχανική επεξεργασία (ραφιναρίες) και, στη συνέχεια, να κυκλοφορούν σαν έξτρα παρθένα, κατακλύζοντας την παγκόσμια αγορά με τεράστιες ποσότητες σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές, ασκώντας έτσι αθέμιτο ανταγωνισμό στα πραγματικά έξτρα παρθένα.
Η μάχη δίνεται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο (στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας), όπου τις θέσεις λήψης των αποφάσεων έχουν καταλάβει εκπρόσωποι από Ισπανία, Τυνησία και Τουρκία, παραμερίζοντας τόσο την Ιταλία όσο και την Ελλάδα.
- Βασίλης Ζαμπούνης
