Βεγορίτιδα: Το στολίδι μεταξύ Φλώρινας και Πέλλας έχει τραβήξει τα πάνδεινα

LIMNH-BEGORITIDAS

Αμαρτίες δεκαετιών πληρώνει η λίμνη Βεγορίτιδα, αποτελώντας άλλο ένα παράδειγμα προς αποφυγήν. Ρύπανση, ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις, καλλιέργειες, καταπατήσεις. Η κατάσταση βελτιώθηκε την ώρα μηδέν και έχει εκπονηθεί ειδική περιβαλλοντική μελέτη των λιμνών Βεγορίτιδας, Πετρών, ύψους 150.000 ευρώ, μέσα από το πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ, ενώ πλέον προτείνεται πακέτο μέτρων για την ορθολογική χρήση νερού και ει δυνατόν Γεωργία Ακριβείας, μέτρα πρόληψης ρύπανσης και βελτίωσης των υδάτων του λιμναίου οικοσυστήματος.

Ανάμεσα στη Φλώρινα και την Πέλλα,η Βεγορίτιδα, έρμαιο επιπολαιότητας και μικροσυμφερόντων, ήταν αντικείμενο μελέτης της αρμόδιας υποεπιτροπής Υδατικών Πόρων της Βουλής, υπό την προεδρία της Κατερίνας Ιγγλέζη. Τα όσα ειπώθηκαν δεν τιμούν κανέναν. Αποτελούν προϊόν πολιτικής επιπολαιότητας, πελατειακών σχέσεων, χαϊδέματος αφτιών, εμπαιγμού αλλά και αβασάνιστων αποφάσεων, που οδήγησαν αγρότες να καλλιεργούν εκτάσεις, οι οποίες ήταν εν δυνάμει χώρος της λίμνης και να κάνουν και ασυλλόγιστες γεωτρήσεις, αφού δεν υπήρχε οργανωμένο σχέδιο.

Αποδέκτης νερών τριών λιμνών

Το λιμναίο οικοσύστημα της Βεγορίτιδας είναι αποδέκτης των υδάτων των τριών λιμνών, Ζάζαρης, Χειμαδίτιδας και Πετρών, του ρέματος του Σουλού και της λεκάνης απορροής της περιοχής Εορδαίας. Συνδέεται με την τεχνητή λίμνη Άγρα, που κατασκεύασε η ΔΕΗ τη δεκαετία του 1950 για τη λειτουργία του ΥΗΣ Άγρα. Η λίμνη έγινε σταδιακά αποδέκτης ρύπανσης φυτοφαρμάκων και αστικών αποβλήτων. Επίσης, η παράνομη αλιεία και η λαθροθηρία άνθισαν, ενώ επιπλέον ταλαιπωρήθηκε από παρεμβάσεις της ΔΕΗ, η οποία δημιούργησε ανάπτυξη, αλλά και στρεβλώσεις στο φυσικό περιβάλλον. Η στάθμη μειώθηκε σταδιακά, λόγω χρήσης του νερού από τη ΔΕΗ και έφτασε στο κατώτερο επίπεδο των 509 μέτρων το 2000. Όμως, το 2017, η στάθμη έφτασε τον Ιούνιο στο ανώτατο όριο, τα 519,17 μέτρα, δηλαδή σε όριο επιφυλακής, επιστρέφοντας σχεδόν στην πρότερη κατάσταση, καθώς στα τέλη του 19ου αιώνα βρισκόταν στα επίπεδα των 525 με 527 μέτρων.

Ο Ιάκωβος Γκανούλης, ειδικός γραμματέας Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος, εξήγησε πως επειδή είναι λίμνη καρστική, μέσα στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα υπάρχουν μεγάλες ρηγματώσεις. Όταν ανεβαίνει η στάθμη μπορεί να δημιουργούνται και νέες ρηγματώσεις, οι οποίες μπορεί να δημιουργούν πάλι πτώση της στάθμης! Οι ομιλητές έκριναν πως επιβάλλεται να γίνουν αναπλάσεις των παρόχθιων οικισμών, ανάδειξη ποιοτικών τοπικών πιστοποιημένων αγροτικών προϊόντων, όπως ροδάκινα, κεράσια, μήλα, αλλά και να αναδειχθούν αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικά σημεία, να γίνουν μελέτες ανάπτυξης οικοτουριστικών προτύπων κ.ά.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η Βεγορίτιδα από το σύστημα των λιμνών είναι σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με το παρελθόν. Μετά από παρεμβάσεις, έχει βελτιωθεί και κάνουν πλέον και μπάνιο οι κάτοικοι, αλλά σε κακή κατάσταση είναι η Χειμαδίτιδα. Το κλίμα φέρνει μειωμένο ύψος βροχοπτώσεων και έντονα φαινόμενα ξηρασίας. Σε καλή κατάσταση βρίσκονται το φυτοπλαγκτόν και τα μακρόφυτα, ενώ εμφανίζει μέτρια κατάσταση για το ζωοβένθος.

ΑΡΔΕΥΣΗ

Η φέτα του νερού, υψομέτρου 518 με 519, αντιστοιχεί σε 42 περίπου εκατομμύρια κυβικά μέτρα και καλύπτει τουλάχιστον 80.000 στρέμματα. Από το τότε υπουργείο Γεωργίας, το 1979 και το 1984, έγινε εκούσιος αναδασμός, ενώ όμως είχε ζητηθεί οι αγρότες να φυτεύουν μονοετείς καλλιέργειες, ώστε να αποφευχθούν προβλήματα σε τυχόν άνοδο της στάθμης της λίμνης, ορισμένοι φύτεψαν δέντρα. Παρατηρήθηκε, δε, το παράλογο να υπάρχουν στα δέντρα αγωγοί με μπεκ για το πότισμα.

ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ

Προβλήματα προκαλούνται από τη μόνιμη άντληση υδάτων των υπογείων ιζηματογενών υδροφορέων και των επιφανειακών υδάτων για αρδευτική χρήση. Υπάρχουν πάνω από 800 γεωτρήσεις, ενώ άλλοι μιλούν για πάνω από 2.000. Υπάρχουν, ακόμη, 33 γεωτρήσεις που δεν μπορούν να αδειοδοτηθούν, διότι είναι εντός της λίμνης!

6 Προτάσεις για αλλαγές στη γεωργική δραστηριότητα

Οι επιστήμονες συγκαταλέγουν στην υδρολογική λεκάνη της Βεγορίτιδας τα λιμναία συστήματα Πετρών, Χειμαδίτιδας, Ζάζαρη, Πτολεμαΐδας και Σαριγκιόλ. Υπάρχει ήδη επιχειρησιακό εξυγίανσης, προστασίας, ανάδειξης και αξιοποίησης του συμπλέγματος των λιμνών Ζάζαρης, Χειμαδίτιδας, Πετρών και Βεγορίτιδας από την ΠΕ Φλώρινας. Από τον Ιούλιο του 2017, υπάρχει μόνιμο σύστημα παρακολούθησης της ποσότητας των υδάτων της Βεγορίτιδας. Η στάθμη τον περασμένο Νοέμβριο ανήλθε στα 518,5 μέτρα. Έχει προταθεί η σύσταση φορέα διαχείρισης σε επίπεδο Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και περιφερειακό πάρκο. Ο παρεμβάσεις, που προτείνονται από εμπειρογνώμονες και αφορούν στον γεωργικό τομέα είναι οι εξής:

1.Ρύπανση: Καταγραφή χρήσεων νερού, έλεγχοι σημειακών πηγών ρύπανσης π.χ. από γεωργικά φάρμακα. Ενημέρωση αγροτών για ορθολογικότερη χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και νερού.

2.Άρδευση: Προτείνεται πακέτο μέτρων για τα αρδευτικά συστήματα της περιοχής και Γεωργία Ακριβείας για άρδευση/λίπανση. Αξιοποίηση του πλεονάσματος των υδάτων της λίμνης Βεγορίτιδας και μελέτη αντικατάστασης του παλιού αρδευτικού συστήματος του Λιμνοχωρίου. Επίσης, επενδύσεις για εξοικονόμηση ύδατος στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Καθορισμός ανώτατων ορίων αρδευτικών αναγκών καλλιεργειών. Αλλαγές και βελτιώσεις με σύγχρονα συστήματα άρδευσης.

3.Βιολογική Γεωργία.

4.Απορρύπανση: Φιλοπεριβαλλοντικά προγράμματα στον πρωτογενή τομέα (π.χ. απονιτροποίηση εδαφών, καθαρισμός υδάτων), βιολογικοί καθαρισμοί.

5.Μεταποίηση: Δράσεις μεταποίησης με οικολογικό αποτύπωμα (πράσινη βιομηχανία).

6.Απόβλητα/Ενέργεια: Ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων, φυτικών υπολειμμάτων καλλιεργειών για την παραγωγή ενέργειας από βιομάζα.