Κυβερνητικά στελέχη και πολιτικοί λειτουργούν συχνά ως επιστηµονικοί αναλυτές. Κάποιοι πανεπιστηµιακοί επιθυµούν να χαράσσουν εθνικές πολιτικές. Και οι δύο µαζί προσπαθούν να έχουν στο περιθώριο τους άµεσα ενδιαφερόµενους, δηλαδή τους κρίκους που απαρτίζουν την αγροδιατροφική αλυσίδα. Αυτή η σύγχυση ρόλων είναι ιδιαίτερα εµφανής και επώδυνη, όταν η Ελλάδα προσπαθεί να χαράξει µακροχρόνιες εθνικές στρατηγικές.
Η ελληνική στρατηγική ανάπτυξης
Στη συνεδρίαση του Euroworking Group στις 12 Απριλίου στις Βρυξέλλες, η ελληνική πλευρά παρουσίασε στους τεχνοκράτες της Ευρωζώνης τις κατευθύνσεις της στρατηγικής ανάπτυξης µετά την έξοδο από το πρόγραµµα και τη µεταµνηµονιακή εποχή. Μία στρατηγική που θα συζητηθεί διεξοδικά στο άτυπο Συµβούλιο Υπουργών Οικονοµικών στις 27 Απριλίου.
Με βάση τα όσα έχουν διαρρεύσει στα διεθνή ΜΜΕ, το πρόγραµµα αυτό είναι ένα έγγραφο περίπου 50 σελίδων µε παραρτήµατα, ενώ θέτει στο επίκεντρο τοµείς όπως ο τουρισµός και η ενέργεια. Η «ΥΧ» εντόπισε ένα κείµενο, στο οποίο φαίνεται ότι στηρίζεται το αγροτικό τµήµα της στρατηγικής ανάπτυξης κατά τη µεταµνηµονιακή περίοδο.
Η εισαγωγή µε τη φράση «η Ελλάδα για µεγάλο διάστηµα δεν διέθετε µία ολοκληρωµένη εθνική στρατηγική για την αντιµετώπιση των χρόνιων προβληµάτων του αγροτικού τοµέα», προϊδεάζει ότι το κείµενο θα καλύψει το κενό αυτό.
Ως βασικοί αναπτυξιακοί στόχοι προσδιορίζονται πρώτον οι «διαρθρωτικές αλλαγές και διακλαδικές συνδέσεις», δεύτερον «το εµπόριο και η προώθηση εξαγωγών» και, τέλος, η ΚΑΠ, οι ενισχύσεις και η απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ, οι οποίοι παρατίθενται αυτούσιοι στο κείµενο που ακολουθεί.
Ωστόσο, το έγγραφο µάλλον δεν µπορεί να αποτελέσει τη βάση της ολοκληρωµένης εθνικής στρατηγικής, καθώς για παράδειγµα:
- Συγχέει τους στόχους µε τα µέσα για την επίτευξή τους.
- Αναδεικνύει ως τον κεντρικό στρατηγικό προσανατολισµό την παραγωγή προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών ποιότητας και ταυτότητας. Δηλαδή, επαναφέρει µία άποψη, η οποία δεν αποτελεί βέβαια κάποιον νεωτερισµό και σε κάθε περίπτωση θα συνεχίσει να αποτελεί κενό γράµµα, όσο δεν προσδιορίζεται ανά κλάδο, τοµέα κ.λπ.
- Επαναλαµβάνει µία αντίληψη ότι οι ενισχύσεις είναι «πανάκεια, αλλά και ανάθεµα», καθώς κάποιες φορές τις θεωρεί καθοριστικές για την ανάπτυξη, ενώ άλλες ως υπεύθυνες «για την αποδυνάµωση των αναπτυξιακών αντανακλαστικών». Με τον τρόπο αυτόν, υποβαθµίζει το γεγονός ότι το εισόδηµα των ανταγωνιστικών κτηνοτρόφων της Δανίας ή της Ολλανδίας, για παράδειγµα, εξαρτάται από τις ενισχύσεις, περισσότερο από ό,τι των Ελλήνων αγροτών.
Το ιρλανδικό πρόγραµµα
Η «Ύπαιθρος Χώρα» απευθύνθηκε στον υπουργό Γεωργίας της Ιρλανδίας, M. Creed, ο οποίος παρουσιάζει το εθνικό πρόγραµµα ανάπτυξης της χώρας του στο άρθρο που ακολουθεί. Από το άρθρο και τη µελέτη του ιρλανδικού στρατηγικού προγράµµατος προκύπτουν, εκτός των άλλων, τα εξής:
- Το πρόγραµµα υπηρετεί τέσσερις σαφείς και µετρήσιµους στόχους που αφορούν συγκεκριµένη αύξηση της απασχόλησης, των εξαγωγών, της πρωτογενούς παραγωγής και της προστιθέµενης αξίας και συµβολής στο ΑΕΠ.
- Είναι δεκαετούς διάρκειας και σε αυτό υπάγονται όλες οι επιµέρους πολιτικές της ΕΕ και της χώρας.
- Για την επίτευξη των παραπάνω στοχεύσεων, υλοποιούνται 400 επιµέρους δράσεις, µε συνολικό χρονοδιάγραµµα έναρξης, ενώ πολλές από αυτές έχουν ήδη ολοκληρωθεί.
- Η εθνική στρατηγική απαρτίζεται από ειδικά κλαδικά προγράµµατα κάθε προϊόντος, ενώ υπάρχουν πέντε κοινές οριζόντιες δράσεις (καινοτοµία, ενίσχυσης αγορών, βιωσιµότητας, ανταγωνιστικότητας, ανθρώπινου κεφαλαίου), που τα διαπερνούν.
- Για το περιεχόµενο του προγράµµατος κατέθεσαν τις απόψεις τους όλοι οι ενδιαφερόµενοι, ενώ τη συγγραφή του ανέλαβαν κορυφαία στελέχη επιτυχηµένων επιχειρήσεων και οργανισµών όλης της αγροδιατροφικής αλυσίδας.
- Το πρόγραµµα παρακολουθείται από ολιγοµελή οµάδα υπό την προεδρία του υπουργού Γεωργίας µε τη συµµετοχή των γενικών διευθυντών του υπουργείου και των προέδρων των Οργανισµών, η οποία κάθε τρίµηνο ανακοινώνει την πορεία εκτέλεσής του.
Γίνεται φανερό ότι η απόσταση που χωρίζει τις δύο περιπτώσεις είναι µάλλον χαώδης. Ίσως, για αυτόν τον λόγο, η Ιρλανδία βγήκε από την κρίση, µε τη γεωργία της να αυξάνεται µε ταχείς ρυθµούς. Ίσως για αυτόν τον λόγο, τα λεγόµενα ελληνικά σχέδια συχνά µοιάζουν µε περιγραφή του προβλήµατος, παρά µε προγράµµατα ανάπτυξης.
