των Ανθής Γεωργίου και Κυριάκου Λάμπρου
Το οδοιπορικό στην Πελοπόννησο συνεχίζεται. Δεύτερος σταθμός για την «ΥΧ» αποτέλεσε η Αχαΐα. Εκεί, επισκεφτήκαμε και συναντήσαμε, δύο πετυχημένους και κερδοφόρους Συνεταιρισμούς, που αποτελούν πηγή ζωής για την περιοχή και ανάσα στους παραγωγούς τους. Πρόκειται, για την Παναιγιάλεια Ενωση Συνεταιρισμών (ΠΕΣ), που βρίσκεται κοντά στον παραγωγό της μαύρης κορινθιακής σταφίδας και τον Αγροτικό Γαλακτοκομικό Συνεταιρισμό των Καλαβρύτων, που στηρίζει τους κτηνοτρόφους της περιοχής.
Η ΠΕΣ εξάγει περίπου το 65% της συνολικής εγχώριας παραγωγής σταφίδας, κάπου στους 16.000 τόνους σε 38 χώρες του κόσμου, με κύρια χώρα εξαγωγής την Αγγλία, ενώ συγκεντρώνει περίπου το 95 με 98% της μαύρης κορινθιακής, της περιοχής. Στο εργοστάσιο επεξεργασίας του προϊόντος, που είχαμε την ευκαιρία να επισκεφτούμε, γίναμε ένα με το υπόλοιπο προσωπικό. Βάλαμε τις ειδικές άσπρες στολές με τα καπελάκια μας και αφού περάσαμε όλα τα στάδια της απολύμανσης, ενταχτήκαμε στην υπόλοιπη ομάδα που βρίσκονταν εκεί. Τις γυναίκες και τα κορίτσια των παραγωγών σταφίδας, οι οποίες υπομονετικά και ακούραστα, ήταν σκυμμένες πάνω στον καρπό. Με τον πατροπαράδοτο χειρωνακτικό τρόπο ξεδιάλυναν το σκάρτο από το καλό, και λίγο πιο κει η εργάτρια με το τσιμπιδάκι, που αφοσιωμένη έλεγχε ρώγα τη ρώγα. Αλλωστε, ότι μπορεί να καταφέρει ο άνθρωπος, που έχει κοπιάσει για να φτάσει αυτό το προϊόν στον πάγκο επεξεργασίας, κανένα μηχάνημα όσο εξελιγμένο και αν είναι, δεν μπορεί.
Μετά το παραθαλάσσιο Αίγιο, συνεχίσαμε ανυπόμονα, το οδοιπορικό μας στην Αχαϊκή γη, στα ορεινά της. Επόμενη στάση αποτέλεσαν τα ιστορικά Καλάβρυτα, για να γνωρίσουμε έναν εξίσου ιστορικό συνεταιρισμό, τον Αγροτικό Γαλακτοκομικό Συνεταιρισμό Καλαβρύτων. Ακολουθώντας τον φιδωτό δρόμο του όρους Χελμού, η πυκνή ομίχλη, που σκέπαζε σχεδόν τα πάντα γύρω μας, αλλά και η ομορφιά από το φαράγγι του Βουραϊκού, μας συνόδευαν έως ότου προσεγγίσουμε την κεντρική πλατεία των Καλαβρύτων. Εκεί μαύρα υφασμάτινα πανό μας υπενθύμισαν ότι σε λίγες μέρες, στις 13/12, θα συμπληρώνονταν 72 χρόνια από την μαύρη επέτειο του ολοκαυτώματος.
Λίγα μέτρα πιο κάτω στον Συνεταιρισμό Καλαβρύτων, εκπρόσωποι και προσωπικό μας περίμεναν για να μας μυήσουν στα μυστικά των τυροκομικών τους προϊόντων με ναυαρχίδα την «φέτα». «Είναι ζωντανός οργανισμός η φέτα και θέλει ιδιαίτερη φροντίδα», λένε εστιάζοντας στον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής. Και αυτό το μαρτυρά ο τρόπος με τον οποίο προχωρούν στην τυροκόμιση. Χρησιμοποιούν τον παραδοσιακό τρόπο: Τυροκόμιση με βαρέλια, που όπως εξηγούν, θέλει πρόσθετη δουλειά. Και εδώ, αν δεν μπει χέρι, τότε η αναμενόμενη γεύση, που το καταναλωτικό κοινό γνωρίζει και αγαπά, δεν θα υπήρχε. Και τα βαρέλια με την σειρά τους, όπως ήταν παραταγμένα και ντανιασμένα μέσα στους ειδικούς θαλάμους του τυροκομείου, συμπλήρωσαν την εικόνα ότι και αυτή θα είναι μια εξίσου πετυχημένη χρονιά.
Επενδύσεις είκοσι ολόκληρων χρόνων
Τα επενδυτικά προγράμματα που έτρεξε ο Συνεταιρισμός τα τελευταία 20 χρόνια, τον βοήθησαν να εκσυγχρονιστεί, να μεγαλώσει, να αποκτήσει μεγαλύτερες δυνατότητες. «Γι’ αυτό μπορεί να ανταποκρίνεται σήμερα ποιοτικά και ποσοτικά στις εγχώριες ανάγκες, αλλά πλέον και στις νέες προσπάθειες που κάνει για εξαγωγές» τονίζει ο κ. Κασσαλιάς.
Στην αμερικάνικη αγορά, κατά κύριο λόγο, εξάγει σταθερά 10 τόνους φέτα ανά μήνα. Τα πρώτα βήματα της εξαγωγικής δραστηριότητας ξεκίνησαν πέρυσι, όταν υλοποιήθηκε σχέδιο που επεξεργάζονταν τα τελευταία 2 χρόνια και αξιοποιήθηκε παράλληλα ένα κοινοτικό πρόγραμμα ύψους 5 εκατ. ευρώ (70% επιδότηση, 30% ιδίαν συμμετοχή), προκειμένου να ετοιμαστεί το έδαφος για τη διείσδυσή τους στην αγορά των ΗΠΑ. Το πρώτο εξάμηνο αποτέλεσε περίοδο προσαρμογής και γνωριμίας του προϊόντος με την αγορά, ενώ από τον Μάη του 2015 συνεχίζεται σε καλύτερους ρυθμούς.
Εξαγωγές γίνονται, επίσης, στην Αυστραλία και τη Νότια Αφρική, σε συνεργασία με Έλληνες επιχειρηματίες. «Δεν έχουμε την ανάγκη να πουλήσουμε σε κάποιες αγορές, όπως στην Ευρώπη, που είναι υπερώριμες και όσοι εξάγουν εκεί αναγκάζονται να κάνουν μεγάλες εκπτώσεις. Θα συνεχίσουμε σε αγορές που από μόνες τους έχουν μια δυναμική, για να παίρνουμε την τιμή που αντιστοιχεί στην ποιότητα του προϊόντος μας» εξηγεί ο διευθυντής του Συνεταιρισμού.
Ολοκληρώθηκε επίσης, όπως μας λέει, ένα ακόμη επενδυτικό πρόγραμμα περίπου 3,5 εκατ. ευρώ, που αύξησε την δυναμικότητα του εργοστασίου και της τυροκόμησης, αναβάθμισε τον βιολογικό καθαρισμό και οδήγησε στην κατασκευή δύο ακόμη θαλάμων ωρίμανσης και ψύξης, με αποτέλεσμα «να αποθηκεύονται όλα τα προϊόντα μας στους δικούς μας θαλάμους. Διακινούμε περίπου 40.000 βαρέλια ετησίως στον Σκλαβενίτη. Το βαρέλι αυτό πηγαίνει και γυρίζει, επισκευάζεται, πλένεται και ξαναχρησιμοποιείται. Η επένδυση αυτή μάς δίνει τη δυνατότητα να ανταποκριθούμε σε οποιαδήποτε πρόκληση όγκου πωλήσεων τα επόμενα χρόνια, με τουλάχιστον 30% αύξηση της παραγωγής, χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε πρόσθετες επενδύσεις».
H ποιότητα και η παράδοση φέρνουν κέρδη εκατομμυρίων
Πρόκειται για έναν Συνεταιρισμό που διατηρεί και ενισχύει τον κοινωνικό ιστό της περιοχής, με την κτηνοτροφία να αποτελεί πηγή ζωής για τα Καλάβρυτα και παρέχοντας στους κτηνοτρόφους της, ίσως και την υψηλότερη τιμή σε όλη την χώρα. Ο Αγροτικός Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός Καλαβρύτων αποτελεί μια νέα εξαγωγική δύναμη, έχοντας και ως «προίκα» την παράδοση και την ποιότητα της βαρελίσιας φέτας ΠΟΠ, αλλά και των άλλων προϊόντων της. Ο τζίρος των 23 εκατομμυρίων και κέρδη 1.750.000 ευρώ με θετικό πρόσημο, μαρτυρά την ανοδική πορεία που έχει πάρει.
Οι τιμές που δίνουν στους κτηνοτρόφους, σύμφωνα με στοιχεία που μας έδωσε η διοίκηση, είναι ίσως από τις υψηλότερες στην Ελλάδα. Η μέση τιμή για το πρόβειο πλησιάζει το 1,05 ευρώ και με όρια που μπορεί να φτάσει το 1,10 με 1,12, σε παραγωγούς με καλή ποιότητα και ποσότητα γάλατος. Αντίστοιχα, στο γίδινο οι τιμές είναι 0,64 και 0,65 ευρώ. «Προσπαθούμε πάντα να συλλέγουμε το γάλα που μπορούμε να επεξεργαστούμε και είναι αναγκαίο για τις ποσότητες που μπορούμε να πουλήσουμε, ώστε να μην αποθηκεύουμε χωρίς λόγο. Τα τελευταία χρόνια κινούμαστε ανάμεσα στους 13.000 με 14.000 τόνους γάλακτος» εξηγεί ο γενικός διευθυντής του Συνεταιρισμού, Μάνος Κασσαλιάς.
Ο Συνεταιρισμός των Καλαβρύτων ιδρύθηκε το 1963, και από το 1967 άρχισε να λειτουργεί ένα πρώιμο εργοστάσιο που επεξεργαζόταν το γάλα, το οποίο το 1970-71 μετατράπηκε σε τυροκομείο. Στόχος ήταν να μαζεύει το αιγοπρόβειο γάλα της περιοχής και να παράγει φέτα. Από τότε μεγάλωνε συνεχώς και η ακτίνα δράσης του, στην συλλογή και τις πωλήσεις. Καταλυτική γι’ αυτό ήταν η συνεργασία με την αλυσίδα σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης, η οποία ξεκίνησε στις αρχές του ’80 και διατηρείται μέχρι σήμερα. Αριθμεί επίσης, περίπου 1.300 μέλη – κτηνοτρόφους, από τα Καλάβρυτα και όμορων ημιορεινών περιοχών της Αχαΐας, και όχι των πεδινών, λόγω των καλύτερων ποιοτικών στοιχείων που υπάρχουν από την χλωρίδα της περιοχής. Από αυτούς τους 1.300 παραγωγούς, οι 400 είναι και μέλη του Συνεταιρισμού, από τα οποία εκλέγεται η 7μελής διοίκηση και το 3μελές εποπτικό όργανο.
Ταυτόχρονα, στα πλαίσια της καθετοποίησης, λειτουργεί δυο συγκροτήματα για ζωοτροφές, ένα κτηνιατρείο, πρατήριο λιανικής πώλησης, συγκρότημα ψυκτικών θαλάμων, βιολογικό σταθμό κ.ά. Επίσης, συγκεντρώνει το γάλα της περιοχής με ιδιόκτητα, ισόθερμα βυτία γάλακτος, ενώ στο εργοστάσιο γίνεται η τυποποίηση, παστερίωση και τυροκόμηση. Στο οργανωμένο και σύγχρονο τυροκομείο παράγεται το βασικό προϊόν, βαρελίσια φέτα ΠΟΠ, γίδινο – κατσικίσιο 100% τυρί, ημίσκληρο Αφίρι, ξηρή μυζήθρα, ανθότυρο, βούτυρο γάλακτος και γιαούρτι.
Φέτα, ένας ζωντανός οργανισμός που απαιτεί σεβασμό
Στα ψυγεία των εγκαταστάσεων (που κατασκευάστηκαν το 2008) τα τυριά μένουν, αρχικά, για περίπου 10 μέρες, σε σταθερή θερμοκρασία 18 βαθμών μέσα σε ξύλινα βαρέλια για να γίνει η ωρίμανση και μετά μπαίνουν σε θαλάμους ψύξης με θερμοκρασία 0 βαθμούς κελσίου και υγρασία 100%. Τα τυριά παραμένουν στα ψυγεία για περίπου 4 μήνες και μετά γίνεται η διανομή τους, με τα ξύλινα βαρέλια να πηγαίνουν μόνο στην ελληνική αγορά (το 95% της παραγωγής) ενώ οι εξαγωγές (το υπόλοιπο 5%) γίνονται με ειδικούς τενεκέδες.
«Επιστήμονες έχουν καταγράψει ότι στην περιοχή του Χελμού υπάρχουν περισσότερα από 2.000 διαφορετικά είδη χορτολιβαδικής. Σε συνδυασμό και με την εκτατική κτηνοτροφία (τα πρόβατα βόσκουν ελεύθερα σε λιβάδια και όχι σε στάβλο), που ακολουθείται στην περιοχή, παίρνουμε την καλύτερη πρώτη ύλη, ενώ και η παραγωγή μας γίνεται με τον δικό
μας ξεχωριστό τρόπο και με τη λιγότερη δυνατή βιομηχανοποίηση» λέει στην «ΥΧ» ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού, Παύλος Σατολιάς. «Εδώ εμείς παίρνουμε το ρίσκο μας, χρησιμοποιούμε τα βαρέλια που θέλουν δουλειά και είναι δύσκολα στην τυροκόμηση, χρησιμοποιούμε τα χέρια μας περισσότερο από τα μηχανήματα. Έτσι, παράγουμε τις γεύσεις που εμείς θέλουμε και εσείς γνωρίζετε και αγαπάτε» συμπληρώνει.
Στα μελλοντικά σχέδια του Συνεταιρισμού είναι η κατασκευή συσκευαστηρίου καθώς ανοίγει η αγορά στο εξωτερικό. «Θέλουμε τα προϊόντα μας να φτάνουν συσκευασμένα κατευθείαν από τις εγκαταστάσεις μας και όχι “φασόν”. Είναι σημαντικό, γιατί το τυρί είναι ένας ζωντανός οργανισμός και θέλει ιδιαίτερη φροντίδα. Επίσης, με την τυποποίηση στις εγκαταστάσεις μας θα επιτύχουμε και σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής» εξηγεί ο κ. Σατολιάς. Άλλωστε, ο Συνεταιρισμός, στο γάλα, δίνει την καλύτερη τιμή στην ελληνική αγορά, στον παραγωγό, υποστηρίζοντας τους κτηνοτρόφους με ρευστότητα, καθώς επίσης με φάρμακα και με εφόδια.
Ξεχωριστή η πρώτη ύλη
Στην αίθουσα παραγωγής του εργοστασίου, οι κτηνοτρόφοι πηγαίνουν το γάλα τους για εξετάσεις για μικρόβια, αντιβιώσεις και πιθανά ξένα σώματα, ώστε να συνεχίσει απαλλαγμένο προς τυροκόμηση. Ο Κωνσταντίνος Παπαοικονόμου, χημικός και τεχνολόγος τροφίμων, που συναντήσαμε στο τυροκομείο, μας λέει ότι «έχουμε επενδύσει σε έναν άρτιο και σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό για τον έλεγχο του γάλακτος αφού φτάσει στο εργοστάσιο μας, ενώ στη συνέχεια υπόκειται σε φυσικοχημικές και βιολογικές αναλύσεις στο πιστοποιημένο εργαστήριο μας, για την διασφάλιση της άριστης ποιότητας της πρώτης ύλης».
Τα εργαστήρια έχουν όλα τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ISO (22.000 BRC, 9001), καθώς εξασφαλίζουν όλη την παραγωγική διαδικασία και διασφαλίζουν την ποιότητα των προϊόντων και για τις εξαγωγές.
Με οικολογική προσέγγιση
Ο Συνεταιρισμός κάνει επίσης αξιοποίηση του τυρογάλακτος με 100% περιβαλλοντική προσέγγιση. Έχει δημιουργήσει γραμμή στράγγισης, που του επιτρέπει να συλλέγει το τυρόγαλα σε πολύ μεγάλο ποσοστό και να μην επιβαρύνεται το περιβάλλον. Με τον βιολογικό καθαρισμό μπορεί να δέχεται μεγάλα ποσοστά επεξεργασμένων λυμάτων, ενώ με την μονάδα επεξεργασίας τυρογάλακτος, που παράγει πρωτεΐνες γάλακτος, αποκτούν μια 100% οικολογική προσέγγιση. Με αυτόν τον τρόπο, προστατεύεται η περιοχή -η οποία ανήκει στο δίκτυο Natura2000- από τις καταστροφικά μεγάλες ποσότητες αλατιού που περιέχει το τυρόγαλα.
Παναιγιάλειος Ένωσης Συνεταιρισμών. Παρουσία σε 38 χώρες
Βάζοντας γερά θεμέλια και επενδύοντας στην εξωστρέφεια, η Παναιγιάλειος Ένωση Συνεταιρισμών (ΠΕΣ) ΑΕ μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί μία –αν όχι η πρώτη– από τις κορυφαίες εταιρείες εξαγωγής της μαύρης κορινθιακής σταφίδας. Το ποσοστό εξαγωγής φτάνει το 95% με 98% σε 38 χώρες, ενώ η Ένωση συγκεντρώνει το 95% της μαύρης κορινθιακής σταφίδας (η «Βοστίτσα») της περιοχής. Μόλις το 2% παραμένει στην εγχώρια αγορά. Επίσης, τυποποιείται ελαιόλαδο, με την επωνυμία «Ελίκη», με το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής να εξάγεται και με ένα πολύ μικρό ποσοστό να διατίθεται σε ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς, όπως η Πάρος και η Ρόδος. Η Ένωση ιδρύθηκε το 1935 και έχει 6.000 μέλη-αγρότες, καθώς και 24 πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς ως μετόχους.
Για τις εξαγωγικές δραστηριότητες της ΠΕΣ, μάς μίλησε ο πρόεδρος, Αθανάσιος Σωτηρόπουλος: «Εμείς εξάγουμε σε 38 χώρες του κόσμου το 65% της συνολικής (σ.σ. πανελλαδικής) εγχώριας παραγωγής σε σταφίδα, περίπου 16.000 τόνους. Φέτος, μπορεί και να ξεπεράσουμε αυτό το νούμερο. Κύρια αγορά μας αποτελεί η Αγγλία και ακολουθούν η Ρωσία, η Ουκρανία, η Σουηδία, ο Καναδάς, ακόμα και η Ιαπωνία.
Στο λάδι έχουμε μπει τα τελευταία χρόνια και έχουμε μικρότερα νούμερα στο κομμάτι των εξαγωγών, αλλά φαίνεται ότι θα έχει και αυτό ανοδική πορεία. Επίσης, έχουμε και λίγα εσπεριδοειδή (λεμόνια, πορτοκάλια), που τα τελευταία χρόνια μειώνονται λόγω, κυρίως, των παγετώνων. Πριν από τον παγετώνα του 2004 και του 2008, κάναμε εξαγωγή βιολογικών εσπεριδοειδών 8.000-10.000 τόνους και τώρα δεν εξάγουμε καθόλου, κυρίως όσον αφορά τα λεμόνια».
Το εμπορικό τμήμα της εταιρείας βρίσκεται στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στο Άμπου Ντάμπι και στο Ντουμπάι, που γίνονται πολλές από τις διεθνείς εκθέσεις τροφίμων. Επίσης, συμμετέχει με τα εμπορικά τμήματα και με δικά της περίπτερα, κάτι το οποίο «μας έχει δώσει μια ανοδική πορεία στις εξαγωγές, με αυξητική τάση και έτσι διασφαλίζεται και υποστηρίζεται τόσο ο παραγωγός όσο και η μαύρη κορινθιακή σταφίδα. Είναι, άλλωστε, πολύ σημαντικό να χτίσεις την καλύτερη σχέση με τα φυσικά σου μέλη (παραγωγός-καταναλωτής), αλλιώς δεν μπορεί να ελέγχεις την πρώτη ύλη», τονίζει ο Αθ. Σωτηρόπουλος.
Ξενάγηση στο εργοστάσιο επεξεργασίας
Στο εργοστάσιο επεξεργασίας σταφίδας και στα εργαστήρια της Παναιγιάλειου Ένωσης Συνεταιρισμών μας ξενάγησαν ο πρόεδρος, Αθ. Σωτηρόπουλος, και το εξιδεικευμένο προσωπικό της, φέρνοντάς μας σε επαφή με τα δύο πολυτιμότερα προϊόντα της αχαϊκής γης.
Από το 1935, στην πόλη του Αιγίου και με εγκαταστάσεις που ξεπερνούν τα 35.000 τετραγωνικά μέτρα, η μεγαλύτερη Ένωση επεξεργασίας και εξαγωγής μαύρης κορινθιακής σταφίδας αποτέλεσε το καταλληλότερο σκηνικό περιήγησης και γνωριμίας με το προϊόν.
Αφού πρώτα φορέσαμε την ειδική λευκή στολή και, εν συνεχεία, περάσαμε στον χώρο της απολύμανσης, επισκεφθήκαμε την «καρδιά» του εργοστασίου. Εκεί, η σταφίδα καθαρίζεται, πλένεται, γίνεται η διαλογή της, τόσο με σύγχρονα μηχανήματα λέιζερ όσο και με τον παραδοσιακό χειρωνακτικό τρόπο, από έμπειρες εργάτριες, οι οποίες είναι οι γυναίκες και οι κόρες των παραγωγών σταφίδας. Οι έλεγχοι είναι συνεχείς μέχρι και το τελικό στάδιο συσκευασίας.
Κάθε 20 λεπτά γίνεται ο επιπλέον χειρωνακτικός δειγματοληπτικός έλεγχος, μία μία τη ρώγα με τσιμπιδάκι, ενώ κάθε δύο ώρες γίνεται ο έλεγχος υγρασίας. «Επενδύσαμε στους ανθρώπους, γιατί χωρίς αυτούς, μόνα τους τα μηχανήματα δεν θα είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα που θα θέλαμε», μας λέει ο Αθ. Σωτηρόπουλος.
Η Ένωση διαθέτει διαπιστευμένο εργαστήριο στη χημική και μικροβιολογική ανάλυση
Με ιδιαίτερη υπερηφάνεια για τα εργαστήρια της Ένωσης, η χημικός Φωτεινή Γκατζάλη, υπεύθυνη Ποιοτικού Ελέγχου, συνέχισε την ενδιαφέρουσα ξενάγησή μας, επισημαίνοντας πως «δεν υπάρχουν πολλές εταιρείες στην Ελλάδα πιστοποιημένες κατά ISO 17025 (διαπιστευμένο εργαστήριο στη χημική και μικροβιολογική ανάλυση). Θέλαμε να στήσουμε το δικό μας εργαστήριο, ώστε να έχουμε την αμεσότητα με τις αναλύσεις και να δίνουμε εμείς το πιστοποιητικό στον κάθε πελάτη μας». Σημειώνει, μάλιστα, ότι δεν παράγουν στοκ προϊόν, καθώς είναι πάντα κατά παραγγελία και η σταφίδα φτάνει έτοιμη προς χρήση.
Κυνηγώντας την υπεραξία του προϊόντος
Φέτος, η συνολική παραγωγή της χώρας σε σταφίδα ήταν λίγο μειωμένη, αλλά στην περιοχή της Αιγιάλειας παρουσίασε μικρή αύξηση σε σχέση με πέρσι. Η τιμή, που δίνεται στον παραγωγό σταφίδας, παραμένει σταθερή συγκριτικά με πέρσι, με διάθεση να είναι ίσως λίγο πάνω από τα 80 λεπτά το κιλό. «Στόχος μας είναι να δίνουμε τις καλύτερες τιμές στον παραγωγό, ώστε να αποκτήσει και η σταφίδα την υπεραξία που της αξίζει», σημειώνει ο πρόεδρος της ΠΕΣ. Όσον αφορά το λάδι, που βρίσκεται ακόμη σε συγκομιδή, η παραγωγή μπορεί να ήταν μικρότερη, αλλά ήταν καλύτερης ποιότητας.
Η ΠΕΣ, τα τελευταία δέκα χρόνια, διατηρεί συνεργασία με ελληνικά πανεπιστήμια (Χαροκόπειο, Ιατρική Σχολή Αθηνών), αλλά και ξένα. Σύμφωνα με μελέτες, που δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμα, η σταφίδα έχει μοναδική διατροφική αξία. «Η έρευνα θα ολοκληρωθεί σύντομα και θα αποδείξει τις ευεργετικές ιδιότητες που έχει η σταφίδα στην υγεία (στην καρδιά και στον διαβήτη), σε σχέση με άλλα αποξηραμένα φρούτα, που τώρα είναι της μόδας και έχουν κατακλύσει την αγορά», τονίζει ο Αθ. Σωτηρόπουλος.
Επίσης, πραγματοποιούνται και εισαγωγές λιπασμάτων από Ιταλία, φροντίζοντας έτσι να στηρίζουν τον παραγωγό με αξιόπιστα προϊόντα σε χαμηλότερες τιμές, καθώς και με τεχνογνωσία και με συνεχή υποστήριξη από γεωπόνους.
Των Ανθής Γεωργίου και Κυριάκου Λάμπρου
