των Νίκου Λάππα, Γεωργίας Μπόχτη
Αναπάντητα εξακολουθούν να παραμένουν τα κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τη φετινή διαδικασία ΟΣΔΕ 2022 και την πληρωμή της προκαταβολής της Βασικής Ενίσχυσης, παρά την προσπάθεια της ηγεσίας του ΥΠΑΑΤ και των επικεφαλής του ΟΠΕΚΕΠΕ για το αντίθετο. Οι καταγγελίες, που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από την αρχή κιόλας της διαδικασίας υποβολής δηλώσεων μέχρι και σήμερα, ενάμιση μήνα πριν από τη μεγάλη πληρωμή του Δεκεμβρίου, σε συνδυασμό με τις αυστηρές συστάσεις και προειδοποιήσεις της Κομισιόν προς την Ελλάδα, όσον αφορά τα έτη ενίσχυσης μετά το 2020, με ορατό τον κίνδυνο των καταλογισμών, αποτυπώνουν μια «υπόγεια» διαχείριση από την πλευρά κυρίως του υπουργείου.
«Υπόγεια», γιατί αφενός οι παραγωγοί δικαιούνται να ενημερώνονται με σαφήνεια για τις ενισχύσεις τους, την οποία, όμως, φέτος δεν την έχουν, και αφετέρου τα ΚΥΔ αδυνατούν σήμερα να πληροφορήσουν όλους τους παραγωγούς σχετικά με την πληρωμή της προκαταβολής, αφού το σύστημα τα αποκλείει από μία δυνατότητα που είχαν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Με λίγα λόγια, οι περισσότεροι παραμένουν ακόμα στο σκοτάδι.
Πώς έτρεξε η φετινή διαδικασία, πόσα εμπόδια, λάθη και παραλείψεις συνάντησαν οι φορείς για να ολοκληρώσουν την υποβολή των αιτήσεων, πώς η ανάδοχος εταιρεία αντιμετώπισε α λα καρτ παραγωγούς και ΚΥΔ, η εμμονή και οι μεθοδεύσεις κάποιων να θεσπιστεί το τρίευρω ακόμη και με κίνδυνο να εκτεθούν στελέχη της κυβέρνησης είναι μερικά μόνο από όσα ακολουθούν τον ΟΠΕΚΕΠΕ από τον περασμένο Μάιο.
Και έρχεται την προηγούμενη εβδομάδα η «ΥΧ» με άλλο ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ, φέρνοντας στο φως ένα σημείωμα στελεχών του Οργανισμού για τα όσα διαδραματίστηκαν εντός και εκτός ΟΠΕΚΕΠΕ πριν από την πληρωμή της 19ης Οκτωβρίου, επιβεβαιώνοντας τα προβλήματα μιας ολόκληρης περιόδου: Σοβαρές ελλείψεις στο περιβάλλον της νέας εφαρμογής στο gov.gr, καθυστερημένος και ελλιπής έλεγχος για την ιδιότητα του ενεργού γεωργού, αποκλεισμός του προσωπικού του Τμήματος Ενισχύσεων και Καθεστώτων από την προετοιμασία της πληρωμής της προκαταβολής κ.ά.
Αναμασημένη απάντηση
Από την πλευρά των ΥΠΑΑΤ και ΟΠΕΚΕΠΕ, η μόνη ξεκάθαρη απάντηση/τοποθέτηση που δίνεται –και, μάλιστα, σε όλους τους τόνους και προς πάσα κατεύθυνση– είναι ότι φέτος «επιτεύχθηκε ο στόχος της πληρωμής της προκαταβολής της Βασικής Ενίσχυσης 2022 στους αγρότες, νωρίτερα από κάθε άλλη φορά», μέσω του «δημόσιου νέφους gov.gr».
Αυτά, εξάλλου, επικαλείται ο ίδιος ο υπουργός, Γ. Γεωργαντάς, απαντώντας στην ερώτηση που κατέθεσαν 49 βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με αφορμή το αποκαλυπτικό δημοσίευμα της «ΥΧ» για την επιστολή της ΓΔ AGRI στις ελληνικές αρχές για το σύστημα διαχείρισης και ελέγχου που εφαρμόζεται για τα έτη υποβολής αιτήσεων από το 2020 και μετά.
Αξίζει, δε, να τονιστεί ότι παρόμοιες κινήσεις και αντιδράσεις καταγράφονται και σε κυβερνητικούς βουλευτές, αλλά και σε βουλευτές των άλλων κομμάτων της αντιπολίτευσης. Ο κ. Γεωργαντάς, όμως, δεν απαντάει στην ουσία του θέματος, επιλέγοντας την οδό της γενίκευσης και της κομματικής αντιπαράθεσης, που δεν αφορά στην πραγματικότητα τον παραγωγό.
Η «ΥΧ», λαμβάνοντας υπόψη της την επιστολή της Κομισιόν, την ερώτηση που κατατέθηκε στη Βουλή, αλλά και την απάντηση του υπουργού, ζήτησε τη βοήθεια μελετητών, νομικών, εκπροσώπων ΚΥΔ και συνεταιρισμών, στοιχειοθετώντας μία σειρά συμπερασμάτων, που αφορούν άμεσα τον Έλληνα παραγωγό, δικαιούχο των άμεσων ενισχύσεων.
Οι απαντήσεις που έλαβε και το ρεπορτάζ που έχει κάνει όλο αυτό το διάστημα απεικονίζονται στον πίνακα που ακολουθεί.
| A/A | Παρατήρηση Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς ΟΠΕΚΕΠΕ/ ΥπΑΑΤ | Απάντηση ΥπΑΑΤ | Ποιο είναι το πρόβλημα επί της ουσίας | Πώς επηρεάζεται ο παραγωγός |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ζήτησαν από τον Ιούνιο του 2021 και δεν παρέλαβαν στοιχεία για το πλήθος των ΕΑΕ 2021 που ήταν στο δείγμα ελέγχου. | Δεν απάντησε | Η ΕΕ θεωρεί ότι αποκρύπτονται στοιχεία ελέγχου. | Ενδεχόμενες ποινές στη χώρα μας με αφαίρεση ποσών από τις επιδοτήσεις (προγενέστερες ή μέλλουσες). |
| 2 | Ακόμη εκκρεμεί η ενεργοποίηση του Οργανισμού Πιστοποίησης για το έτος 2022. | Δεν απάντησε | Ο ΟΠΕΚΕΠΕ πρέπει να ελέγχεται ετησίως από Οργανισμό Πιστοποίησης. Αφού αυτό δεν συμβαίνει φέτος, η ΕΕ θεωρεί ότι δεν υπάρχει νομιμότητα και κανονικότητα από πλευράς ΟΠΕΚΕΠΕ για το οικονομικό έτος 2022. | Ενδεχόμενες μειώσεις του συνολικού ποσού των επιδοτήσεων που θα χορηγηθεί στη χώρα μας. |
| 3 | Δεν έγινε από το 2015 έλεγχος για λήψη Πράσινης Ενίσχυσης και Ενίσχυσης Γεωργών Νεαρής Ηλικίας με τεχνητές προϋποθέσεις. | Δεν απάντησε | Αδυναμία στον έλεγχο των παραγωγών που παρατυπούν, από την πλευρά της Ελλάδας. | Λαμβάνουν ενισχύσεις παραγωγοί που ίσως δεν θα έπρεπε και ζημιώνονται οι πραγματικοί δικαιούχοι. |
| 4 | Η Επιτροπή δεν θεωρεί αξιόπιστη τη μεθοδολογία ελέγχου των εκτάσεων που βρίσκονται στη διάθεση του παραγωγού για τα έτη 2020-2021. | Δεν απάντησε συγκεκριμένα. Αναφέρει ότι το 2022 για τον έλεγχο της κυριότητας των εκτάσεων χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα απ’ το Κτηματολόγιο ΑΕ. Έγινε κάποιου τύπου συσχέτιση (δεν υπάρχουν τεύχη τεκμηρίωσης) των ιδιωτικών βοσκότοπων που δηλώθηκαν το 2021 και το 2022 με την προηγούμενη Τεχνική Λύση κατανομής βοσκότοπων για να διαπιστωθεί η αλήθεια της νόμιμης κατοχής ιδιωτικών βοσκότοπων. Δεν αναφέρεται πουθενά διασταύρωση στοιχείων με ΑΑΔΕ. | Δεν τεκμηριώνεται σαφώς η κατοχή των επιλέξιμων προς πληρωμή αγροτεμαχίων από το 2020 κι έπειτα. | Υπάρχει κίνδυνος για αναδρομικές επιστροφές χρημάτων (αχρεώστητα), αλλά και για λανθασμένα κριτήρια πληρωμής παραγωγών το 2022. |
| 5 | Η Επιτροπή δεν έχει λάβει ακόμη αποτελέσματα των διασταυρωτικών ελέγχων σε γεωχωρική μορφή για το έτος 2022. | Η Επιτροπή προγραμμάτισε και εξήγγειλε τον έλεγχο στις ελληνικές αρχές, πριν καν την ολοκλήρωση της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων του 2022. Είναι, λοιπόν, προφανές πως η έρευνα δεν έχει ως έναυσμα τις πληρωμές της προκαταβολής της ΕΑΕ 2022. | Η ΕΕ θεωρεί ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν κάνει επαρκείς ελέγχους ούτε φέτος. | Υπάρχει κίνδυνος για αναδρομικές επιστροφές χρημάτων (αχρεώστητα), αλλά και για λανθασμένα κριτήρια πληρωμής παραγωγών το 2022. |
| 6 | Δεν είναι διακριτό τι είναι βοσκότοπος και τι είναι γη υπό αγρανάπαυση με ποώδη φυτά. Τα έτη 2020-2022 δεν διαφαίνεται ότι η Ελλάδα έχει κάνει σωστό έλεγχο ως προς τα παραπάνω. | Δεν απάντησε συγκεκριμένα. Ανέφερε γενικά και αόριστα ότι το monitoring θα συνεισφέρει στην επίλυση προβλημάτων που σχετίζονται με τη γη. | Σε κάποιες περιπτώσεις οι ίδιες εκτάσεις έγιναν δεκτές άλλοτε ως αγρανάπαυση και άλλοτε ως βοσκότοπος ή απορρίφθηκαν ως μη επιλέξιμες με λάθος κριτήρια. | Ο παραγωγός δεν γνωρίζει εξαρχής ποια χρήση γης έχει η έκταση που δηλώνει και αν είναι επιλέξιμη για πληρωμή. Μπορεί από τη δήλωση μέχρι την πληρωμή να δει να αλλάζει η επιλεξιμότητα της γης που δήλωσε. |
| 7 | Οι διοικητικοί έλεγχοι που διενεργούνταν ως προς τα συνδεδεμένα καθεστώτα τα έτη 2017-2019 δεν ήταν επαρκείς, αφού εντοπιζόταν μεγάλος αριθμός σφαλμάτων στους επιτόπιους ελέγχους, τα οποία δεν είχαν αναγνωρισθεί ήδη κατά τη διάρκεια διοικητικών ελέγχων. | Δεν απάντησε συγκεκριμένα. Ανέφερε γενικά ότι επρόκειτο για έτη διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. | Δεν διασφαλίζεται ότι οι ενισχύσεις χορηγούνται μόνο στις επιλέξιμες καλλιέργειες και τις αντίστοιχες επιλέξιμες εκτάσεις. | Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα παραγωγοί να μην πληρώθηκαν τις συνδεδεμένες ενισχύσεις λόγω ακατάλληλων και λίγων αριθμητικά ελέγχων από πλευράς ΟΠΕΚΕΠΕ. |
| 8 | Η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν έχει εφαρμοστεί ορθή κατηγοριοποίηση της γεωργικής έκτασης στο Σύστημα Αναγνώρισης Αγροτεμαχίων. Έπρεπε να είχε αποσαφηνιστεί από το 2015 ποιες εκτάσεις είναι Αρόσιμη Γη, ποιες Μόνιμος Βοσκότοπος και ποιες Μόνιμες Καλλιέργειες. | Δεν απάντησε συγκεκριμένα. Ανέφερε γενικά ότι επρόκειτο για έτη διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. | Αυτό παρεμποδίζει την ορθή λειτουργία των διασταυρωτικών ελέγχων για την Πράσινη Ενίσχυση και τα μέτρα προαιρετικής Συνδεδεμένης Στήριξης κατά τα έτη 2020-2022. Η Ελλάδα πρέπει να λάβει διορθωτικά μέτρα από το 2023 και μετά. | Αν δεν ξεκαθαριστεί η κατηγοριοποίηση, οι παραγωγοί θα έχουν πρόβλημα στην πληρωμή της Πράσινης Ενίσχυσης και των συνδεδεμένων καθεστώτων από το 2022 και μετά. |
| 9 | Δεν διενεργείται ικανοποιητικός αριθμός επιτόπιων ελέγχων: τα έτη 2020-2021, με δικαιολογία την Covid-19, ο ΟΠΕΚΕΠΕ έκανε ελάχιστους έως καθόλου επιτόπιους ελέγχους (on site), παρότι υπήρχαν περίοδοι που επιτρέπονταν οι μετακινήσεις. Αλλά και το 2022 η Ελλάδα θέλει να εφαρμόσει την παρέκκλιση λόγω της νόσου, ενώ η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν υπάρχει λόγος να γίνει αυτό. | Δεν απάντησε | Ο επιτόπιος έλεγχος, με παρουσία ελεγκτή στο χωράφι/στάβλο, βοηθάει να επιλυθούν ζητήματα που δεν επιλύονται από μακριά με δορυφορικές εικόνες. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ οφείλει να έχει ικανό αριθμό υπαλλήλων για να διενεργεί πραγματικούς επιτόπιους ελέγχους. | Ο παραγωγός μπορεί να αδικηθεί στην πληρωμή ή το αντίστροφο, να πληρωθεί ενώ δεν πρέπει και αργότερα να του ζητηθούν αχρεώστητα. |
| 10 | Η Επιτροπή διαφωνεί με τον τρόπο που ελέγχονται οι εκτάσεις σε καλή γεωργική κατάσταση, γιατί δεν γίνονται επαρκείς έλεγχοι. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ ελέγχει με τηλεπισκόπηση (μόνο) που γίνεται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Άρα, δεν ξέρει ποια είναι η κατάσταση του τεμαχίου τον υπόλοιπο χρόνο ή αν υπάρχουν ζώα. Οι εικόνες Sentinel από μόνες τους δεν αρκούν, χρειάζονται και επιτόπιες επισκέψεις. Η Ελλάδα δεν έχει ορίσει τις αυτοσυντηρούμενες εκτάσεις ούτε ποια δραστηριότητα πρέπει να ασκείται στα τεμάχια που βρίσκονται σε αυτές. | Δεν απάντησε | Ο επιτόπιος έλεγχος, με παρουσία ελεγκτή στο χωράφι/στάβλο, βοηθάει να επιλυθούν ζητήματα που δεν επιλύονται από μακριά με δορυφορικές εικόνες. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ οφείλει να έχει ικανό αριθμό υπαλλήλων για να διενεργεί πραγματικούς επιτόπιους ελέγχους. | Ο παραγωγός μπορεί να αδικηθεί στην πληρωμή ή το αντίστροφο, να πληρωθεί ενώ δεν πρέπει και αργότερα να του ζητηθούν αχρεώστητα. |
| 11 | Η Επιτροπή διαφωνεί με τον τρόπο που εφαρμόζεται η ανοχή στα αγροτεμάχια ως προς τα μη επιλέξιμα τμήματά τους. Κρίνουν ότι δεν έπρεπε να υπάρχει γενικώς ανοχή, αλλά μόνο σε περιπτώσεις που η επιλέξιμη γη δεν μπορεί να προσδιοριστεί σωστά από τον γεωργό ή τον επιθεωρητή (π.χ. ύπαρξη δέντρων στα όρια του αγροτεμαχίου). | Δεν απάντησε | Η διαδικασία εφαρμογής ανοχής που ακολουθούν οι ελληνικές αρχές οδηγεί στην καταβολή ενισχύσεων για μη επιλέξιμες εκτάσεις. | Δημιουργείται αδικία στις πληρωμές μεταξύ των παραγωγών. |
| 12 | Η Επιτροπή κρίνει ότι θα υπάρξουν προβλήματα και στους επιτόπιους ελέγχους της ΕΑΕ 2022, γιατί α) υπάρχει αδυναμία και καθυστέρηση στην αναφόρτωση των γεωχωρικών δεδομένων, β) η καταληκτική ημερομηνία υποβολής είναι 14/7/2022, αλλά κάποιες καλλιέργειες συγκομίζονται μέχρι τον Ιούνιο, συνεπώς επηρεάζεται η ποιότητα κάθε ταχείας επίσκεψης και γ) δεν διασφαλίζεται ότι θα υπάρξει αποτελεσματική επαλήθευση των όρων επιλεξιμότητας. | Επιμένει ότι η επιστολή της ΕΕ δεν αφορά την πληρωμή της προκαταβολής της ΕΑΕ 2022. | Η προκαταβολή δεν είναι αυτόνομη πληρωμή, συνδέεται με όσες θα επακολουθήσουν. Αν στην πληρωμή της προκαταβολής συνέβησαν ελλείψεις, παρατυπίες ή χρησιμοποιήθηκαν μη έγκυρα δεδομένα, είναι σοβαρό πρόβλημα για τις επερχόμενες πληρωμές. | Ο παραγωγός μπορεί να αδικηθεί στην πληρωμή ή το αντίστροφο, να πληρωθεί ενώ δεν πρέπει και αργότερα να του ζητηθούν αχρεώστητα. |
| 13 | Ως προς το monitoring (έλεγχοι με τεχνικές παρακολούθησης γης), που εφαρμόστηκε το 2022, εντοπίστηκαν αστοχίες. | Αναμένεται βελτίωση στην αποτελεσματικότητα των ελέγχων με την καθολική εφαρμογή του monitoring το 2023, καθώς και η έγκαιρη εκτέλεση των ελέγχων με τη χρήση της τηλεπισκόπησης, όπως επίσης και η νέα εφαρμογή της εγκυκλίου για τον έλεγχο της Πολλαπλής Συμμόρφωσης, που εξέδωσε ο ΟΠΕΚΕΠΕ, τον Σεπτέμβριο του 2022. | Το ΥΠΑΑΤ περιμένει να λυθούν τα προβλήματα στην πορεία, το 2023. Όμως, εφάρμοσε το monitoring χωρίς να δώσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή την απαιτούμενη τεκμηρίωση και η Επιτροπή δεν ενέκρινε τα δεδομένα και τη μέθοδο ελέγχου, αφού δεν ενημερώθηκε. | Υπάρχει κίνδυνος οι έλεγχοι με τεχνικές παρακολούθησης γης, που θα τρέξουν το 2023, να είναι λανθασμένοι και να οδηγήσουν σε προβλήματα πληρωμών των αγροτών. |
| 14 | Για το έτος 2022, δεν έχουν καθοριστεί από τον ΟΠΕΚΕΠΕ οι έλεγχοι που θα διεξαχθούν ως προς τα ζώα. | Δεν απάντησε | Λανθασμένος υπολογισμός των επιλέξιμων ζώων δημιουργεί αμφιβολίες για την ορθότητα της πληρωμής των συνδεδεμένων ενισχύσεων που αφορούν ζωικό κεφάλαιο. | Ήδη, εντοπίζονται παραγωγοί με λανθασμένο υπολογισμό του ζωικού τους κεφαλαίου και κινδυνεύουν να μην πληρωθούν τη Συνδεδεμένη για το αιγοπρόβειο κρέας. |
| 15 | Η ΕΕ καταγράφει διαπιστώσεις και αιτήματα παροχής πληροφοριών σχετικά με τον ΟΠΕΚΕΠΕ ως προς την Πολλαπλή Συμμόρφωση (οι επιτόπιοι έλεγχοι Πολλαπλής Συμμόρφωσης που διενεργούνται ως προς την έκταση είναι ελλιπείς και αναλύονται οι λόγοι στην επιστολή). | Απάντησε γενικά ότι ακόμη δεν είχαν στοιχεία, γιατί η υποβολή της ΕΑΕ 2022 δεν είχε ολοκληρωθεί. | Για το 2022, οι ελληνικές αρχές δεν υπέβαλαν κανένα πρόγραμμα επιθεωρήσεων και δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία ελέγχου, όταν έγινε κοινοτικός έλεγχος. Άρα, η Επιτροπή θεωρεί ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν διενήργησε ελέγχους για την Πολλαπλή Συμμόρφωση από 1/1/2022 έως 8/7/2022. | Κίνδυνος για βεβιασμένους και λανθασμένους ελέγχους ως προς την Πολλαπλή Συμμόρφωση με αμφισβητούμενες μεθόδους και πρόστιμα στους παραγωγούς. |
| 16 | Η επιστολή της Επιτροπής δεν αναφέρεται στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα, ούτε σε ζητήματα τεχνικής φύσεως ούτε γίνεται πουθενά κριτική στο λογισμικό υποδοχής των δηλώσεων για τα έτη από το 2021 και πίσω. Αναφέρεται εξ ολοκλήρου σε ελεγκτικές διαδικασίες που θα έπρεπε να υλοποιούνται ορθότερα από τον ΟΠΕΚΕΠΕ. | Επαναλαμβάνει ότι η μεταφορά της υποβολής των αιτήσεων ΟΣΔΕ για την καταβολή των ενισχύσεων στους αγρότες στο gov.gr ήταν σπουδαία κυβερνητική μεταρρύθμιση. | Η συγκεκριμένη απάντηση του ΥΠΑΑΤ δεν καλύπτει τα ζητήματα που θέτει η Επιτροπή στην επιστολή της. Δεν προκύπτει από πουθενά ότι η μεταφορά της υποβολής των αιτήσεων ΟΣΔΕ για την καταβολή των ενισχύσεων στους αγρότες στο gov.gr έλυσε ή θα λύσει τα προβλήματα που εντοπίζει η Επιτροπή και τα οποία αφορούν ελεγκτικές διαδικασίες του ΟΠΕΚΕΠΕ και μόνο. | Παραπλάνηση των αγροτών ως προς τις δυνατότητες της εφαρμογής της ΕΑΕ 2022 στο gov.gr, ενώ αυτό δεν τους αφορά. Οι παραγωγοί πρέπει να πληρωθούν δίκαια και σωστά. |
