Μία εβδομάδα μετά την απόφαση της Κομισιόν για εκ νέου παραπομπή της Ελλάδας στο Δικαστήριο της ΕΕ –με οικονομικές αυτή τη φορά κυρώσεις- για μη συμμόρφωση προς την κοινοτική νομοθεσία αλλά και την προηγούμενη δικαστική απόφαση ως προς τη νιτρορύπανση των υδάτων από τη γεωργική δραστηριότητα, τα συναρμόδια υπουργεία εξέδωσαν σήμερα κοινό δελτίο τύπου όπου περιγράφουν τα βήματα που έχουν πραγματοποιηθεί ή είναι προγραμματισμένα σχετικά με την αντιμετώπιση του προβλήματος και την αποτροπή της επιβολής κυρώσεων.
Με το κοινό αυτό δελτίο, τα συναρμόδια υπουργεία γνωστοποιούν το χρονικό ορίζοντα εντός του οποίου αναμένεται η ΚΥΑ που θα περιλαμβάνει τα Προγράμματα Δράσης για τη μείωση της νιτρορύπανσης των υδάτων από γεωργική προέλευση, κι ο οποίος τοποθετείται έως τέλος Απριλίου του 2019.
Όπως διευκρινίζουν η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΝ σε συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΑΑΤ ολοκληρώνει εντός του πρώτου τετραμήνου του 2019 την έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης, στην οποία θα διασαφηνίζονται οι απαιτήσεις για την εξάλειψη των παραγόντων που συμβάλλουν στη ρύπανση των υδάτων των γεωργικών περιοχών αλλά και οι υποχρεώσεις των καλλιεργητών. Στην κατεύθυνση αυτή θα προταθούν δράσεις για έλεγχο των γεωργικών πρακτικών που πιθανά συμβάλλουν στη νιτρορύπανση όπως και μέτρα πρόληψης για τις μη ευπρόσβλητες περιοχές, υλοποιώντας ουσιαστικά την πλήρη συμμόρφωση της χώρας με την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Σε ότι αφορά τις ενέργειες στις οποίες έχουν ήδη προχωρήσει ΥΠΑΑΤ και ΥΠΕΝ έως την ολοκλήρωση της σύνταξης των σχετικών Προγραμμάτων Δράσης, συνοψίζονται στα εξής:
Από το 2015 το ΥΠΑΑΤ προχώρησε με υπουργική απόφαση στην έκδοση του Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής για την Προστασία των Νερών από τη Νιτρορύπανση Γεωργικής Προέλευσης. Όπως σημειώνεται, ο Κώδικας έχει ισχύ σε ολόκληρη τη χώρα και παρότι έχει κατά βάση εθελοντικό χαρακτήρα, περιλαμβάνει μια σειρά διατάξεων αυστηρώς απαγορευτικών που αφορούν τον τρόπο εφαρμογής των αζωτούχων λιπασμάτων καθώς και των επεξεργασμένων υγρών ή στερεών κτηνοτροφικών αποβλήτων αποκλειστικά σε εδαφικούς αποδέκτες, την τήρηση ελάχιστων αποστάσεων από ρέματα και υδάτινους όγκους, την τήρηση μέγιστου ορίου ποσότητας αζώτου από κτηνοτροφικά απόβλητα με την οποία εφοδιάζονται τα εδάφη, την υποχρεωτική επεξεργασία των κτηνοτροφικών αποβλήτων.
Ενώ όπως επισημαίνεται οι υποχρεωτικές αυτές διατάξεις έχουν ενσωματωθεί και στο κείμενο της Πολλαπλής Συμμόρφωσης που ισχύει για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020, αποτελώντας έτσι στοιχείο ελέγχου των περιβαλλοντικών προτύπων που πρέπει να τηρούν οι παραγωγοί προκειμένου να δικαιούνται τη λήψη των άμεσων ενισχύσεων του Πυλώνα Ι της ΚΑΠ.
Το ΥΠΕΝ γνωστοποιεί επίσης ότι, μέσω της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων, διέθεσε όλα τα στοιχεία από τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, τις υδρομετεωρολογικές πληροφορίες από την Εθνική Τράπεζα Υδρολογικής & Μετεωρολογικής Πληροφορίας (ΥΠΕΝ/ΕΓΥ) και τα στοιχεία από το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Υδάτων στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών για την υποστήριξη της «Μελέτης για τη σύνταξη προγραμμάτων δράσης στις ευπρόσβλητες από νιτρορύπανση περιοχές».
Διευκρινίζεται δε ότι η μελέτη, η οποία ανατέθηκε από το ΥΠΑΑΤ και εκπονήθηκε σε τέσσερα στάδια, είχε σαν αντικείμενο τον καθορισμό του περιεχομένου των προγραμμάτων δράσης, προκειμένου στη συνέχεια να αποτελέσει οδηγό για τη σύνταξή τους και ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2018.
Στο ίδιο πλαίσιο, το τρίτο τρίμηνο του 2017 το ΥΠΑΑΤ προκήρυξε τη γεωργοπεριβαλλοντική-κλιματική δράση 10.1.04 «Μείωση της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα» του ΠΑΑ 2014-2020. Βασικός στόχος της οποίας είναι η μείωση της ρύπανσης του νερού τόσο από νιτρικά ιόντα όσο και από άλλες εν δυνάμει ρυπογόνες εισροές. Το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής είναι οι 30 περιοχές που είναι ήδη χαρακτηρισμένες με ΦΕΚ ως ευπρόσβλητες στα νιτρικά γεωργικής προέλευσης καθώς και 7 σημαντικά υγροτοπικά συστήματα, καλύπτοντας περίπου το 70% της καλλιεργήσιμης έκτασης της χώρας και περιλαμβάνοντας κατά κύριο λόγο τις εντατικά και περισσότερο επιβαρυμένες σε εισροές νιτρικών και φωσφορικών ιόντων, φυτοπροστατευτικών προϊόντων κ.ά. καλλιεργούμενες εκτάσεις. Το ύψος των απαιτούμενων πιστώσεων για τη δράση όπως έχει αποτυπωθεί στο ΠΑΑ 2014–2020 είναι σχεδόν τριπλάσιο από αυτό της προηγούμενης περιόδου, επισημαίνει το υπουργείο ενώ, με την πρόσκληση που εκδόθηκε στα τέλη του 2017, εντάχθηκαν στη δράση 4.169 δικαιούχοι, με συνολική έκταση 850 χιλιάδες στρέμματα γεωργικής γης.
Υπενθυμίζεται ότι όλα τα παραπάνω έρχονται ως απάντηση στη σχετική απόφαση της Κομισιόν, την προηγούμενη εβδομάδα, σύμφωνα με την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί το Δικαστήριο της να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις στην Ελλάδα ως μη συμμορφούμενη με την κοινοτική νομοθεσία και την προηγούμενη απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (Απρίλιος του 2015) για παραβίαση του κοινοτικού δικαίου σε ότι αφορά την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση που προκύπτει από τη γεωργική δραστηριότητα.
Σε σχετική ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητά από το Δικαστήριο της ΕΕ να επιβάλει στην Ελλάδα οικονομικές κυρώσεις με τη μορφή κατ’ αποκοπή ποσού ύψους 2.639 ευρώ ημερησίως με κατώτατο ποσό κατ’ αποκοπή ύψους 1.310.000 ευρώ και ημερήσια χρηματική ποινή ύψους 23.753,25 ευρώ από τη μέρα της πρώτης απόφασης έως την έκδοση δεύτερης δικαστικής απόφασης ή την πλήρη συμμόρφωση της χώρας, εφόσον όπως διαπιστώνει «τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη απόφαση, το πρόβλημα ακόμη δεν έχει επιλυθεί πλήρως στη χώρα».
Σύμφωνα ωστόσο με την κοινή ανακοίνωση των δύο υπουργείων, η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, λίγους μήνες μετά την προηγούμενη δικαστική απόφαση, (στις 15.07.2015) απέστειλε επιστολή, με την οποία αναγνωρίζει την πληρότητα συμμόρφωσης των ελληνικών αρχών ως προς το σκέλος της απόφασης του Δικαστηρίου που αφορά τον ορισμό Ευπρόσβλητων Περιοχών στη Νιτρορύπανση.
