Αυτό το άρθρο είναι 8 μηνών

CEDEFOP: Μειώνεται η απασχόληση, αλλά αυξάνονται οι θέσεις εργασίας στον πρωτογενή τομέα

Συνολικά 250.000 νέες θέσεις μέχρι το 2035, με μόνο το 6% του εργατικού δυναμικού της Ελλάδας να κατευθύνεται στη γεωργία
04/06/2024
6' διάβασμα
cedefop-meionetai-i-apascholisi-alla-afxanontai-oi-theseis-ergasias-ston-protogeni-tomea-322749

Η ελληνική γεωργία έχει να αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια μια διττή πρόκληση: Τη μειούμενη απασχόληση του εργατικού δυναμικού, τη στιγμή που η συνταξιοδότηση του γερασμένου πληθυσμού θα απελευθερώσει χιλιάδες θέσεις εργασίας στον αγροτικό τομέα τα επόμενα χρόνια.

Η πρόκληση αυτή μπορεί να είναι είτε μια ευκαιρία ανασύστασης του αγροτικού τομέα μέσω των νέων αγροτών, στους οποίους θα δοθούν κίνητρα ένταξης, είτε μια κατάσταση τέλματος, στην οποία θα εισέλθει ο αγροτικός κλάδος. Τα παραπάνω δεν είναι θεωρητικές συζητήσεις, αλλά στοιχεία προβλέψεων για το κοντινό μέλλον (σ.σ. 2035).

Πιο αναλυτικά, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP) δημοσίευσε τις προβλέψεις απασχόλησης και δεξιοτήτων (skills forecasts) για τα κράτη-μέλη, εστιάζοντας στα ποσοστά ανάπτυξης της απασχόλησης ανά κλάδο την περίοδο 2015-2035.

Αν και η απασχόληση στην Ελλάδα αναμένεται να παραμείνει σταθερή σε γενικές γραμμές κατά την περίοδο πρόβλεψης, η εικόνα μεταξύ των οικονομικών κλάδων είναι μεικτή. Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο πρωτογενής τομέας είναι εκείνος στον οποίο θα παρουσιαστεί η μεγαλύτερη πτώση, σε σχέση με άλλους παραγωγικούς κλάδους, καθώς η απασχόληση αναμένεται να μειωθεί κατά 2,2-2,5% ετησίως την περίοδο 2022-2035.

Αντίθετα, η εικόνα στους άλλους τομείς προβλέπεται θετική, καθώς η απασχόληση στον κλάδο των «Κατασκευών» προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 1% ετησίως και στους τομείς «Μεταποίηση και Διανομή» και «Υπηρεσίες Μεταφορών» προβλέπεται να αυξηθεί περίπου 0,5% ετησίως. Όσον αφορά τις «Επιχειρήσεις και άλλες υπηρεσίες», που αναμένεται να οδηγήσει την αύξηση της απασχόλησης σε πολλές χώρες, στην Ελλάδα προβλέπεται ότι δεν θα σημειωθεί αύξηση την περίοδο 2022-2030, παρά μόνο μία μικρή άνοδος την περίοδο 2030-2035.

Σχολιάζοντας τα παραπάνω δεδομένα σχετικά με τον αγροτικό τομέα, ο εμπειρογνώμων του ευρωπαϊκού κέντρου CEDEFOP και ειδικός σε θέματα δεξιοτήτων και αγοράς εργασίας, Ηλίας Λιβανός, τονίζει ότι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία και τις προβλέψεις του Κέντρου, η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα θα μειωθεί σημαντικά. «Συγκεκριμένα, ενώ το 2020 το ποσοστό του εργατικού δυναμικού στον τομέα ήταν περίπου στο 10%, το αντίστοιχο ποσοστό για το 2035 εκτιμάται πως θα είναι λίγο πάνω από το 6%. Καλό είναι να θυμίσουμε πως, το 1981, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν πάνω από 40%. Παράγοντες όπως η στροφή στις υπηρεσίες, η αστικοποίηση και η τεχνολογική πρόοδος έχουν επηρεάσει την τάση αυτή», σημειώνει.

Από την πλευρά του, ο πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σπυρίδων Κίντζιος, αναφέρει στην «ΥΧ» ότι «με μία προσεκτική ανάγνωση της έκθεσης, γίνεται αντιληπτό ότι η εκτίμηση αυτή, για τη μείωση της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα μέχρι το 2035, δεν αφορά την αντίστοιχη μείωση της συμμετοχής του στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, αλλά αντίθετα συνδέεται με την αυξανόμενη δυσκολία εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού, ιδιαίτερα για την κάλυψη των αναγκών στις καθημερινές, χαμηλών απαιτήσεων προσόντων εργασίες στη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία. Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει ότι ‘‘οι εξειδικευμένοι εργάτες στη γεωργία και την αλιεία αναμένονται να παρουσιάσουν σε υψηλό βαθμό προβλήματα πρόσληψης, σε συνδυασμό με ένα σταθερά χαμηλό μείγμα προσόντων στη συγκεκριμένη ομάδα απασχόλησης’’. Με άλλα λόγια, αναμένεται ένα υψηλό έλλειμμα εξειδίκευσης στις μελλοντικές απαιτήσεις της τεχνολογικά ανεπτυγμένης αγροτικής παραγωγής, προφανώς σε συνάρτηση με την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής, αλλά και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της γεωργίας».

Αναμένεται ένα υψηλό έλλειμμα εξειδίκευσης στις μελλοντικές απαιτήσεις της τεχνολογικά ανεπτυγμένης αγροτικής παραγωγής, προφανώς σε συνάρτηση με την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής, αλλά και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της γεωργίας

Άνοιγμα χιλιάδων θέσεων εργασίας στον πρωτογενή τομέα

Εκτός από τα παραπάνω, η έκθεση του CEDEFOP καταγράφει ότι παρά την πρόβλεψη για μείωση της απασχόλησης μέχρι το 2035 στον πρωτογενή τομέα, αναμένεται να απελευθερωθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας λόγω της ανάγκης αντικατάστασης του εργατικού δυναμικού που δραστηριοποιείται αυτήν τη στιγμή στον κλάδο. Συγκεκριμένα, η ανάγκη καταρτισμένου εργατικού δυναμικού στον αγροτικό τομέα πρόκειται να αυξηθεί κατά 7% μέχρι το 2035.

Με βάση τα παραπάνω, ο κ. Λιβανός αναφέρει ότι το γεγονός πως οι συγκεκριμένοι τομείς είναι από τους πιο «γερασμένους» της ελληνικής οικονομίας και παρότι η απασχόληση σε αυτούς θα μειωθεί, οι ανάγκες για αντικατάσταση εργατικού δυναμικού λόγω συνταξιοδότησης κ.τ.λ. θα δημιουργήσουν μέχρι το 2035 περίπου 250.000 θέσεις απασχόλησης στα επαγγέλματα γεωργίας και κτηνοτροφίας. «Επομένως, με βάση τις προβλέψεις αυτές, υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία για το μέλλον και τους νέους πιο συγκεκριμένα, οι οποίοι δεν θα πρέπει να αποθαρρύνονται από τα στοιχεία για τη μείωση της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα. Αντιθέτως, τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η τεχνολογία αναβαθμίζουν αισθητά το απαιτούμενο επίπεδο δεξιοτήτων, κάνοντας τον συγκεκριμένο τομέα πολύ πιο ελκυστικό και ενδιαφέροντα απ’ ό,τι ήταν στο παρελθόν», επισημαίνει.

Η επιτακτική ανάγκη της εκπαίδευσης

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, ο κ. Κίντζιος τονίζει ότι «αναδεικνύεται, επομένως, ξανά η αδήριτη ανάγκη της επένδυσης στην επέκταση και την επικαιροποίηση των προγραμμάτων εκπαίδευσης των παραγωγών και εν γένει του αγροτικού πληθυσμού. Σημαντική θεωρείται η στροφή προς τη βιωματική μάθηση [ενδεχομένως με αξιοποίηση των διατιθέμενων προοδευτικών παραγωγών (Early Adopters) και των πρότυπων εκμεταλλεύσεων για τις εκπαιδεύσεις, αλλά και με αξιοποίηση των επιδεικτικών αγρών και άλλων δράσεων, όπως οι Κόμβοι Καινοτομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου σε Αττική και Στερεά Ελλάδα], η επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών και του εκπαιδευτικού υλικού, η αύξηση των ωρών της εκπαίδευσης, καθώς και η σύνδεση της συμμετοχής σε επικαιροποιημένα προγράμματα κατάρτισης με χρηματοδοτικά και φορολογικά κίνητρα».