Διατροφή αιγοπροβάτων μετά τον τοκετό

του Απόστολου Μαραντίδη, διατροφολόγου και διδάκτορα Αναπαραγωγής Αγροτικών Ζώων

Ένα από τα σημαντικά θέματα που έχουν να διαχειριστούν οι κτηνοτρόφοι είναι η διατροφή του κοπαδιού κατά την έναρξη της γαλακτοπαραγωγής. Η παραγωγή γάλακτος κατά την περίοδο αυτή είναι σχετικά παρεξηγημένη, καθώς ο κτηνοτρόφος τις περισσότερες φορές δεν έχει σαφή εικόνα του ύψους της παραγωγής του κοπαδιού.

Σίγουρα τις πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό, συνήθως για περίπου μία εβδομάδα, η προβατίνα αισθάνεται καταβεβλημένη από τη γέννα και έχει μειωμένη διάθεση και όρεξη για φαγητό.

Αυτό σημαίνει πως ο κτηνοτρόφος θα πρέπει ήδη να έχει περάσει σε χορήγηση φυράματος υψηλής θρεπτικής αξίας και τριφυλλιού υψηλής ποιότητας, τα οποία μάλιστα θα αυξάνει σταδιακά κάθε δύο μέρες, ούτως ώστε να ανταποκρίνεται στον ρυθμό κατανάλωσης της κάθε προβατίνας.

Στη συνέχεια, οι προβατίνες ξεκινούν να αυξάνουν σταδιακά τις επιδόσεις τους, καθώς και ο μαστός μπαίνει στην πλήρη φάση παραγωγής και μπορεί να αποδώσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του. Αυτό συνήθως προκύπτει άμεσα, αλλά πολλές φορές μπορεί να χρειαστεί να περάσει ακόμη και διάστημα ενός μήνα.

Σε αυτό το διάστημα, ο κτηνοτρόφος πρέπει να είναι σίγουρος ότι καλύπτει πλήρως τις ανάγκες των προβατίνων για το γάλα που παράγουν. Σε κάθε περίπτωση, η τροφή πρέπει να καλύπτει ή ακόμα και να υπερκαλύπτει τις ανάγκες της γαλακτοπαραγωγής στην παρούσα φάση. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει οι προβατίνες να υποσιτίζονται, καθώς θα μειώσουν το ύψος της ημερήσιας γαλακτοπαραγωγής τους και θα προσαρμοστούν παράγοντας την αντίστοιχη ποσότητα γάλακτος σε σχέση με αυτό που καλύπτουν οι προσφερόμενες ζωοτροφές. Το ύψος γαλακτοπαραγωγής είναι σχεδόν αδύνατον να επανέλθει ακόμη και αν το σιτηρέσιο βελτιωθεί σε μελλοντικό χρόνο.

Σωστός υπολογισμός της παραγωγής

Για να βρεθεί, βέβαια, το πραγματικό ύψος της γαλακτοπαραγωγής δεν είναι εύκολο και θα πρέπει ο κτηνοτρόφος να το βρίσκει προσεγγιστικά, προσθέτοντας το γάλα που πίνουν τα αρνάκια στο γάλα που παίρνει ο ίδιος με το άρμεγμα.

Για υπολογισμούς τέτοιου είδους λαμβάνεται υπόψη ένα πλήθος παραγόντων όπως η φυλή των ζώων, η θερμοκρασία του χώρου, η πορεία της ανάπτυξης των αρνιών από την ημέρα που γεννήθηκαν, το βάρος γέννησης, η συμπληρωματική διατροφή των αρνιών κ.ά. Μία μέση προσέγγιση μπορεί να επιτευχθεί έχοντας κατά νου ότι τα αρνιά δέκα ημερών καταναλώνουν περίπου μισό λίτρο γάλα ημερησίως, ενώ τα αρνιά 45 ημερών και πάνω μπορούν να καταναλώσουν ακόμα και 3 λίτρα γάλα ημερησίως.

Ο κτηνοτρόφος πρέπει να λαμβάνει υπόψη πως, καθώς τα αρνάκια μεγαλώνουν, καταναλώνουν καθημερινά ολοένα και περισσότερο γάλα. Μάλιστα, τα αρνάκια που δεν καλύπτονται από τις δικές τους μητέρες, καταφέρνουν να κλέψουν γάλα από άλλες μητέρες που είναι πιο δεκτικές στον θηλασμό και, παράλληλα, τους περισσεύει γάλα. Επομένως, ολοένα και περισσότερες προβατίνες μπορεί να έρχονται για άρμεγμα με άδειους ή μισοάδειους μαστούς, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι παράγουν λιγότερο γάλα καθώς οι μέρες περνούν.

Επίσης, πολλοί κτηνοτρόφοι παρατηρούν πως όταν ο καιρός χαλάσει απότομα, την επόμενη ημέρα το γάλα που παίρνουν στο άρμεγμα είναι αρκετά λιγότερο. Εδώ θα ήταν καλό να ληφθεί υπόψη πως η απώλεια του γάλακτος οφείλεται συνήθως σε δύο διαφορετικούς παράγοντες. Πρώτα απ’ όλα, όπως πάντοτε συμβαίνει με την πτώση της θερμοκρασίας και ακόμα περισσότερο με την αύξηση της υγρασίας της ατμόσφαιρας, τα ζώα πίνουν λιγότερο νερό, καθώς δεν διψούν και κρυώνουν.

Επομένως, οι προβατίνες παράγουν λιγότερο γάλα λόγω της μειωμένης πρόσληψης νερού. Αντίθετα, ο δεύτερος παράγοντας, που προκαλεί την εικόνα μειωμένης παραγωγής γάλακτος, δεν έχει σχέση με πραγματική πτώση γαλακτοπαραγωγής. Στη δεύτερη περίπτωση, τα αρνάκια που κρύωσαν περισσότερο λόγω της πτώσης της θερμοκρασίας θα καταναλώσουν πολύ περισσότερο γάλα από τις προηγούμενες ημέρες για να ζεσταθούν.

Σιτηρέσιο μετά τον τοκετό

Ένα βασικό λάθος που κάνουν ορισμένοι κτηνοτρόφοι είναι να μην ταΐζουν ικανοποιητικά τις προβατίνες το πρώτο διάστημα μετά τους τοκετούς, καθώς θεωρούν πως η τροφή αυτή πάει χαμένη, επειδή το παραγόμενο γάλα το καταναλώνουν τα αρνιά. Σε αυτή την περίπτωση, όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, η πτώση της γαλακτοπαραγωγής δύσκολα επανέρχεται.

Επομένως, η πρακτική αυτή δεν ενδείκνυται για πολλούς λόγους. Ένα σημείο που χαρακτηρίζει την έναρξη της γαλακτοπαραγωγής είναι η χαμηλή λιποπρωτεΐνη του γάλακτος. Αυτή οφείλεται κυρίως σε δύο παραμέτρους, εκ των οποίων η μία σχετίζεται με το αυξημένο επίπεδο γαλακτοπαραγωγής. Παράλληλα, η άλλη σχετίζεται με το γεγονός πως καθώς τα αρνάκια επισκέπτονται συχνά τις προβατίνες για θηλασμό, καταναλώνουν το γάλα που βρίσκεται πιο κοντά στις θηλές στο οποίο περιέχεται μεγαλύτερο ποσοστό πρωτεϊνών.

Το γάλα που παίρνει ο κτηνοτρόφος στο άρμεγμα συνήθως αποκαλείται «αρνόγαλο» και όλοι όσοι σχετίζονται με την αιγοπροβατοτροφία γνωρίζουν πως την περίοδο αυτή το γάλα έχει χαμηλότερες λιποπρωτεΐνες. Η προσεγμένη και ισορροπημένη διατροφή την παρούσα περίοδο θα επιφέρει ταχύτερη βελτίωση των λιποπρωτεϊνών, οι οποίες θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο μετά τον απογαλακτισμό.